Ngộ độc khí do cháy nhà dễ gây tử vong hoặc tàn phế
 |
| Bác sĩ BV Chợ Rẫy cấp cứu nạn nhân của vụ cháy ITC bị suy hô hấp vì ngộ độc khí và bỏng toàn thân. |
Đa số nạn nhân trong các vụ cháy nhà chết do ngộ độc khí. Ôxit cácbon (CO) là thủ phạm chính, gây 80% các trường hợp tử vong do khí độc trong 12 giờ đầu. Khi vào cơ thể, khí này sẽ gắn với huyết sắc tố, tạo thành HbCO, không còn tác dụng vận chuyển ôxy. Người bệnh rơi vào tình trạng thiếu dưỡng khí, suy hô hấp nặng.
Khí độc sản sinh trong đám cháy gồm nhiều loại (tùy vào vật liệu bị cháy, nhiệt độ cháy, độ thông thoáng của hiện trường...). Riêng CO sinh ra khi hàng may mặc, gỗ, nhựa PVC... bị cháy. Các loại khí độc sẽ trực tiếp kích thích niêm mạc đường hô hấp, gây co thắt đường thở, phù nề khí phế quản, tăng tính thấm mao mạch phổi. Bệnh nhân có thể tử vong vì suy hô hấp; hoặc nếu sống sót thì vẫn bị viêm tiểu phế quản tắc nghẽn, gây suy hô hấp mạn, dẫn đến khó thở kéo dài phải thường xuyên đi điều trị.
Thạc sĩ Phan thị Xuân, Khoa Săn sóc đặc biệt Bệnh viện Chợ Rẫy TP HCM, cho biết trong các vụ cháy, đa số nạn nhân ngộ độc khí bị chết tại hiện trường hoặc trên đường di chuyển. Số bệnh nhân nhập viện tuy không lớn nhưng đều trong tình trạng rất nặng: vật vã, khó thở, hôn mê, co giật, tụt huyết áp, người dính đầy khói bụi, bỏng... Vì vậy, tỷ lệ tử vong rất cao.
Về cách xử lý, trước tiên, cần nhanh chóng gọi xe cấp cứu để chuyển ngay bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất. Khi chờ đợi, cần để nạn nhân nằm ở nơi thoáng mát, không cho ăn uống nếu không có chỉ định của thầy thuốc. Khi nhập viện, nạn nhân thường ở trong tình trạng suy hô hấp nặng, phải đặt nội khí quản và cho thở máy ngay với ôxy 100%.
Thạc sĩ Xuân cho biết, điều kiện tiên quyết để cứu sống nạn nhân bị ngộ độc CO là thở ôxy hàm lượng cao. Có thể cho bệnh nhân thở ôxy cao áp hoặc thở ôxy 100%. Biện pháp đầu tốt hơn vì giúp làm giảm thời gian bán hủy của HbCO xuống còn 30 phút, trong khi biện pháp sau chỉ đưa được thời gian bán hủy về 90 phút. Tuy hiệu quả kém hơn nhưng nếu được áp dụng thật sớm, thở ôxy 100% vẫn tỏ ra hiệu quả. Hiện các xe cấp cứu và các bệnh viện đều được trang bị hệ thống này. Một điều cần lưu ý là, các nạn nhân thường bị ngộ độc cùng lúc nhiều loại khí, có thể kèm theo các tổn thương như: bỏng, chấn thương đầu, gãy tay chân, cột sống... Họ cần được thầy thuốc can thiệp cùng lúc trên nhiều phương diện. Vì vậy, chuyển nạn nhân tới các trung tâm cao áp (hiện được mở khá nhiều) không có nghĩa là sẽ cứu sống họ tốt hơn. Các trung tâm ôxy cao áp thường nằm độc lập bên ngoài bệnh viện, chuyển bệnh nhân tới đây là làm trì hoãn khả năng can thiệp các tổn thương đe dọa nguy cấp đến tính mạng (chấn thương sọ não, chấn thương ngực...).
Xác định loại khí gây ngộ độc cho nạn nhân là không thể và không cần thiết, vì nạn nhân sẽ cùng lúc hít phải nhiều khí độc khác nhau. Việc đo nồng độ HbCO và các yếu tố khác cũng chỉ có thể thực hiện ở một số bệnh viện lớn.
Ngay cả khi nồng độ HbCO đã trở về bình thường, nguy cơ tử vong do suy hô hấp vẫn còn. Đó là do phế quản bị co thắt, phù nề; vẩy niêm mạc chứa bụi than gây tắc nghẽn đường thở; phổi bị tổn thương nặng...
(Theo Người Lao Động)
