BIẾN ĐỒI CỦA HỆ THẦN KINH Ở TUỔI GIÀ
GS. PHẠM KHUÊ
Viện Lão Khoa Việt Nam
Ở người già trọng lượng
của não giảm nhiều. Lưu lượng máu qua não giảm 20% và có nhiều rối loạn
trong sự điều hòa. Các tế bào thần kinh - nơron - mất đi nhiều nhưng không
đồng đều. Hồi não thái dương trên, mất đi đến nửa nơron. Hồi não thái dương
dưới, chỉ mất dưới 10%. Các thùy đỉnh và chẩm cũng mất rất ít. Mất xảy ra
chủ yếu đối với các nơron kích thước lớn. Ví dụ trong tiểu não, các tế bào
của lưới Purkinje chết trong lúc các nơron khác vẫn còn tồn tại. Trong các
vùng dưới võ não, thì locus ceruleus và locus niger (liềm đen) có lẽ mất
nhiều hơn cả. Diện mất do sự lão hóa tự nhiên trong nhân đáy Meynert còn
đang được bàn cãi, nhưng số lượng tế bào mất do tuổi già không nhiều so với
trong bệnh Alzheimer. Vùng hạ đồi, cầu não và hành tủy mất rất ít nơron
trong lão hóa tự nhiên. Người ta đã chứng minh được vai trò của "cái chết
của tế bào chương trình hóa" (Apoptose) trong sự mất đi của các nơron não.
Nhìn chung, mật độ các
đường liên lạc đuôi gai của nơron vỏ não còn lại có giảm sút. Tuy nhiên cũng
có thể tại một vài vùng, các đường liên lạc đuôi gai lại tăng lên, rất có
thể do sự tái lập không thường xuyên của não, nhằm bù lại những tế bào đã
mất. Lipofucsin hình như tích lũy trong một số vùng của não, đặc biệt trong
vỏ cá ngựa và thùy trán. Myélin giảm mạnh nhất ở chất trắng vùng vỏ.
Trong quá trình lão hóa
các enzym não, thụ thể và dẫn truyền thần kinh cũng có nhiều thay đổi. Về
các enzym thì Anhydrase carbonic giảm, Monoamin oxydase tăng, Catéchol O -
méthyltrans férase tăng, Cholin O-acétyltráns férase giảm (nhưng ít hơn so
với bệnh Alzheimer), Acétylcholinesterase giảm (ít hơn so với Alzheimer) ,
Acid glutamic décarboxylase giảm. Về các thụ thể thì Dopamin 2 giảm,
Muscarin giảm, Sérotomin giảm. Về các chất dẫn truyền thần kinh thì chất P
giảm, Somatóstatin không thay đổi, Neurotensin giảm, Polypeptid ruột hoạt
động mạch tăng.
Những thay đổi của các
chất dẫn truyền thần kinh không có ảnh hưởng gì đến điện sinh, tư duy và tập
tính. Trên điện não đồ những thay đổi có liên quan đến tuổi tác thường được
biểu hiện dưới dạng tăng các sóng bêta và giảm các sóng delta, théta.
Những nơron vận động của
tủy sống phần lớn được duy trì cho đến 60 tuổi. Tuy nhiên các tế bào của
sừng trước có thể mất đi nhiều sau đó. Các ngưỡng rung và xúc giác ở ngón
tay ngón chân giảm khi tuổi cao và ngưỡng nhiệt ở ngón tay có vẻ lại tăng
lên theo tuổi.
