TẠI SAO NGƯỜI CÓ TUỔI HAY NGÃ

Thạc sĩ PHẠM THẰNG

Viện Tai Mũi Họng

HIỂU VỀ VẦN ĐỀ THẮNG BẲNG

            Tại Mỹ hàng năm có hơn 2 triệu người Mỹ đi khám vì hoa mắt và chóng mặt, cả hai dấu hiệu này đều là biểu hiện của bệnh lý thăng bằng, đây không phải là một vấn đề nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng. Nhiệm vụ của bác sĩ là cố gắng xác định xem đây có phải là bệnh lý của vùng tai trong hay ở nơi khác.

            w Thế nào là hoa mắt?

            Một số bệnh nhân thường phàn nàn về vấn đề thăng bằng của mình bằng cách mô tả là họ thấy: đứng không vững, hoặc loạng choạng xây xẩm, cảm thấy đầu nhẹ và khó định dạng trong không gian. Cảm giác mất thăng bằng này không liên quan đến cảm giác quay của đồ vật xung quanh, hoặc bệnh nhân cảm thấy mình quay. Loại này thường ít liên quan tới bệnh lý của tai trong. Nhưng bệnh nhân người Mỹ thường dùng từ "Dizziness" để mô tả tình trạng này, chúng tôi tạm dùng từ hoa mắt để mô tả.

            w Thế nào là chóng mặt?

            Một số người khác mô tả sự mất thăng bằng: Họ cảm thấy chính bản thân họ hoặc những vật xung quanh họ quay hoặc di chuyển, loại chóng mặt này thường là do nguyên nhân ở tai trong. Người Mỹ dùng từ "Vertigo" để mô tả hiện tượng này, từ Vertigo bắt nguồn từ tiếng la tinh Vertigo tức là quay.

            w Thăm khám và thử nghiệm

            Việc trao đổi kỹ càng với bác sĩ về quá trình bệnh của bạn là một yếu tố rất quan trọng và bổ ích để tìm nguyên nhân. Về rối loạn thăng bằng, thông thường khám thực thể thường không phát hiện được nguyên nhân rõ ràng, bởi vì tai trong và não của bạn không thể nhìn trực tiếp được. Do vậy cách thử nghiệm (Test) là cần thiết để tìm ra chẩn đoán và điều trị sớm.

GIẢI PHẪU CỦA SỰ THẮNG BẲNG

            Cảm giác thăng bằng của bạn được duy trì bởi một phức hợp ảnh hưởng qua lại giữa: tai trong, hệ thần kinh trung ương (não và cột sống), mắt, cảm giác sâu của khớp và cơ.

            w Khi nào mất thăng bằng xảy ra?

            Nếu một trong những yếu tố trên có "vấn đề" thì hậu quả sẽ sinh ra hoa mắt hoặc chóng mặt, điều này phụ thuộc vào nếu tổn thương ở vùng tai trong (ngoại biên) hay nơi khác (trung ương).

            Hoa mắt (nguyên nhân tổn thương trung ương)

            Sự mất thăng bằng do hoa mắt thường là do nguyên nhân trung ương, đó là hậu quả của việc thiếu oxy lên não, tình trạng thiếu oxy này có thể do mạch máu bị hẹp (bệnh xơ vữa động mạch) hoặc mạch máu bị chèn (viêm khớp đốt sống cổ) hoặc có thể do những rối loạn khác như bệnh đái đường, thiếu máu. Trong trường hợp này hoa mắt xây xẩm mặt mày thường xảy ra khi người bệnh chuyển từ tư thế ngồi sang tư thế đứng, hoặc là khi quay đầu một cách đột ngột.

            w Chóng mặt (Nguyên nhân ngoại biên)

            Thường là do nguyên nhân ở tai trong, có rất nhiều tình trạng có thể ảnh hưởng đến tình trạng thăng bằng, thường thì chỉ bị một tai đã gây ra mất thăng bằng rồi, chóng mặt này có thể kết hợp với buồn nôn và nôn, cảm giác đầy tai ù tai, và nghe kém đi (hội chứng Meniere) nhiễm Virus (viêm mê nhĩ), tắc vòi nhĩ, hoặc là sự thay đổi trong phần thăng bằng của tai trong (chóng mặt tư thế lành tính).

            w Động mắt (rung giật nhãn cầu): Ở những người có chóng mặt thực sự thường có do sự chuyển động của mắt một cách không tự chủ, danh từ chuyên môn gọi là "động mắt" hoặc "rung giật nhãn cầu" (Nystagmus), loại động mắt này có thể tự phát, hoặc xuất hiện khi người bệnh thay đổi tư thế.

KHÁM NGHIỆM LÂM SÀNG

            Bởi vì rất nhiều nguyên nhân gây ra chóng mặt và hoa mắt do vậy bác sĩ thường phải làm nhiều khám nghiệm để đưa ra chẩn đoán, công việc này bao gồm: Hỏi bệnh và khám thực thể, một số thí nghiệm chuyên sâu cũng cần thiết để đưa ra chẩn đoán.

            Bạn sẽ được hỏi về tình trạng sức khỏe chung, bệnh nội khoa nào đang mắc, đang dùng thuốc gì, gần đây có bị chấn thương gì không, những khó chịu về tai, thần kinh.

            Bác sĩ khám về tai mũi họng để loại trừ những bệnh có liên quan.

            Chóng mặt có thể kết hợp với nghe kém, người ta sẽ đánh giá chức năng tai trong của bạn dựa vào kết quả này bác sĩ có thể quyết định xem bạn có phải làm thêm các thử nghiệm phức tạp hơn không.

            w Đo sức nghe đặc biệt: Sẽ bổ sung để bác sĩ xác định liệu vấn đề nghe kém của bạn là ở ốc tai hay sau ốc tai, ở vùng tai trong của bạn, các thử nghiệm này cũng giúp bác sĩ loại trừ một khối u của dây thần kinh thính giác, đây là một loại u lành tính nhưng cũng có triệu chứng đầu tiên là chóng mặt và nghe kém.