LÀM SAO SỐNG LÂU KHỎE MẠNH

BS. NGUYỄN LÂN GIÁC

Yêu đời, hiểu theo nghĩa ham sống, sợ chết, là bản năng của con người. Ngày trước đời sống rất kham khổ, thiếu thốn đủ thứ, bệnh tật đủ loại... tuổi thọ trung bình của con người chỉ được khoảng 30; 40, 50 là thọ và 70 là "cổ lai hy"! Ngày nay có cụ 70 rồi mà còn trẻ, chỉ được gọi bằng ông vì thực ông "còn nước" lắm. Ông còn yêu đời... lung tung! Ầy là vì chất lượng của đời sống càng ngày càng tăng nhờ sự phát triển của khoa học (vệ sinh, y khoa, dịch tễ, dinh dưỡng, môi trường, xã hội, tâm lý v.v...). Vậy nhưng cái già nó cứ xồng xộc tới! Chúng ta hãy cùng tìm hiểu...

TẠI SAO CHÚNG TA GIÀ?

Có rất nhiều giả thuyết được đưa ra để giải thích hiện tượng lão hóa.

1. Thuyết di truyền có lẽ là thuyết khoa học nhất. Theo thuyết này thì con người có saün trong các tế bào của mình một chương trình - mang trong các "gen". Các gen hoạt động theo thứ tự, bất di bất dịch. Sinh, lão, bệnh, tử. Y khoa đã làm "bệnh" giảm rất nhiều nhưng "tử" thì vẫn còn, tuy có chậm hơn đôi chút.

2. Thuyết mô liên kết (collagen). Mô liên kết là những sợi đàn hồi (số elastine) đa dạng, là cái nền của tất cả các loại mô trong cơ thể: xương, sụn, gân, da, động mạch lớn nhỏ, các cơ trơn, các bộ phận, v.v... Với thời gian các sợi này mất dần tính đàn hồi... Thuyết này giải thích sự lão hóa của các mô, nhưng xét cho cùng thì cũng do gen "quyết định" cả.

3. Thuyết gốc tự do. Thuyết này cho rằng các gốc tự do - được phóng ra trong tế bào khi tế bào chuyển hóa các axít béo không bão hòa - gây tổn thương các tế bào, làm chúng yếu, già đi... Cần nhận định rằng "gốc tự do" là khí giới của các tế bào (thuộc hệ miễn nhiễm) giúp chúng ta chống trả các vi khuẩn khi chúng xâm nhập vào cơ thể. Như vậy có thể hiểu hiện tượng lão hóa - cũng như nhiều bệnh gặp ở tuổi trẻ - là do sự "tẩu hỏa nhập ma" của các tế bào thuộc hệ miễn nhiễm!

4. Thuyết kích tố. Thuyết này dựa vào nhận xét rằng mọi giai đoạn của đời sống đều do kích tố điều hành. Lúc nhỏ có kích tố tăng trưởng. Từ tuổi dậy thì có các kích tố nam, nữ. Khi sự bài tiết các kích tố yếu đi thì cơ thể già dần. Còn nhiều loại kích tố khác cũng ảnh hưởng tới sự lão hóa, ví dụ như DHEA và Melatonin.

5. Thuyết hao mòn. Theo thuyết này thì mỗi tế bào có một cái như cái tràng hạt, mỗi lần phân chia thì mất đi một hạt. Khi không còn hạt nào thì phải... "thác về"! Nhưng các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng các tế bào ung thư có khả năng tái tạo các hạt này; họ hy vọng sẽ tìm ra cái bí quyết này rồi sẽ "mách" cho các tế bào bình thường!

6. Thuyết chất thải. Thuyết này ví cơ thể như một động cơ (lấy năng lượng từ các phản ứng sinh hóa), khi chạy thì thải ra chất cặn (như động cơ nhả ra khói vậy). Chất cặn ứ đọng dần trong tế bào, làm tế bào già yếu đi.

7. Thuyết DNA dị biến. DNA là thành phần cấu tạo nên gen, mật mã di truyền của mọi sinh động vật. Dưới ảnh hưởng của các "hạt vũ trụ" thường xuyên bay rất nhanh trong không gian vô tận, xuyên qua cả các hành tinh và dĩ nhiên là qua cả cơ thể của chúng ta từ mọi hướng, cấu trúc của DNA có thể bị thay đổi...

8. Thuyết tự miễn. Theo thuyết này thì sự lão hóa cũng như một số lớn các bệnh của tuổi già là do các tế bào của hệ miễn nhiễm tấn công các tế bào bình thường. Nhưng nhiều người trẻ cũng bị các bệnh tự miễn như bệnh luput, bệnh tiểu đường loại I, bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh Hashimoto (của tuyến giáp), bệnh Addison (của tuyến thượng thận), v.v... (do sự lầm lẫn của hệ miễn nhiễm).

9. Thuyết virus bướu RNA. Virus bướu RNA là một loại virus có thể xâm nhập dễ dàng vào tế bào, trà trộn lẫn với các RNA lành của tế bào, làm xáo trộn sự tăng trưởng của tế bào. Kết quả là tế bào già yếu đi.

10. Thuyết stress. Stress là tình trạng tinh thần bị kích động bởi đời sống nói chung. Một đời sống có nhiều căng thẳng lớn hay nhỏ sẽ làm con người già đi rất mau. Những người sống thảnh thơi thoải mái thường ít bệnh tật và trẻ lâu.

Các thuyết nêu trên chỉ là những giả thuyết nhưng cũng đủ để chúng ta thấy rằng việc đi tìm nước suối tiên, tìm thuốc trường sinh hay phép lạ nào đó nhằm kéo dài đời sống... là chuyện hão huyền, viển vông! Trong thực tế, hiện tượng lão hóa có thể chỉ là kết quả của sự ăn uống không đúng phép, của tật biếng nhác - nghĩa là thờ ơ với mọi việc và uể oải trong hoạt động thể chất - nhiều hơn là của tuổi tác, như Hội nghị Quốc tế về Sức khỏe đã nhận định trong buổi họp tại Orlando (1996).

ĐỂ ĐỜI SỐNG CÓ CHẦT LƯỢNG KHI VỀ GIÀ (Xem tiếp kỳ sau)