XÉT NGHIỆM TUỶ
I. HÌNH THÁI HỌC TẾ BÀO.
Tuỷ xương sinh sản ra các tế bào thuộc ba dòng: hồng cầu, bạch cầu có hạt và tiểu cầu. Dòng bạch cầu đơn nhân to có nguồn gốc tổ chức liên võng nội mạc. Các tế bào dòng này cũng có tạo thành trong tuỷ xương, nhưng chủ yếu là ở lách và hạch.
1. Dòng hồng cầu.
Đi từ non đến già, ta có:
- Tiền hồng cầu non,
- Hồng cầu non ưa bazơ.
- Hồng cầu non đa sắc.
- Hồng cầu non ưa axit.
- Hồng cầu trưởng thành không nhân.
Giữa loại hồng cầu trưởng thành với hồng cầu non ưa axit có một loạt những loại hồng cầu còn di tích của nhân: hồng cầu màng lưới thể Jolly, vòng Cabot.
2. Dòng bạch cầu có hạt.
Từ non đến giá:
- Tuỷ bào non.
- Tiền tuỷ bào.
- Tuỷ bào.
- Hậu tuỷ bào.
- Stab.
- Bạch cầu đa nhân (giống như bạch cầu ngoại vi, nhưng nhân ít có mùi hơn), loại ưa bazơ, ưa axit, trung tính.
3. Dòng tiểu cầu.
Theo đa số các tác giả, dòng này có:
- Mẫu tiểu cầu non.
- Tiền mẫu tiểu cầu.
- Mẫu tiểu cầu.
II. TUỶ ĐỒ.
Trong nhiều trường hợp xét nghiệm công thức máu ngoại biên không biết được tình trạng tổn thương của các tế bào máu (như trong bệnh bạch cầu thể ẩn). Lúc đó phải lấy máu trong tuỷ xương (tuỷ đồ) để xem. Đa số là chọc ở trong tủy xương chậu hoặc xương ức. Cũng có khi chọc ở xương chày hoặc nơi khác.
1. Kết quả bình thường.
Giới hạn sinh lý của tuỷ đồ rất thay đổi. Đây chỉ nêu một tuỷ đồ bình thường:
|
Dòng hồng cầu |
|
|
Tiền hồng cầu non. |
6 |
|
Hồng cầu non ưa bazơ. |
|
|
Hồng cầu non ưa axit. |
10 |
|
Hồng cầu bình sắc (già) |
|
Dòng bạch cầu |
|
|
Dòng tuỷ |
|
|
Tuỷ bào non |
2,5 |
|
Tiền tuỷ bào |
1,5 |
|
Tuỷ bào trung tính - Ưa Axit - Ưa Bazơ |
17,5 2,5 0 |
|
Hậu tuỷ bào trung tính - Ưa Axit - Ưa Bazơ |
12 0,5 0 |
|
Bạch cầu đa trung tính - Ưa Axit - Ưa Bazơ |
32,5 2 0,04 |
|
Dòng tân |
|
|
Bạch cầu Lymphô |
9,5 |
|
Bạch cầu đơn nhân to |
2,5 |
|
Dòng một nhân |
|
|
Tương bào và tế bào Turck |
0,9 |
|
Dòng tiểu cầu |
|
|
Mẫu tiểu cầu |
0,06 |
|
Tỷ lệ: dòng bạch cầu có hạt/ Dòng hồng cầu = 3,4 – 4,5 |
|
2. Bệnh lý:
Có bốn trường hợp thay đổi bệnh lý:
2.1. Qúa sản:
còn gọi là phản ứng tuỷ xương) gặp trong các bệnh thiếu máu do mất máu cấp. Đặc biệt là quá sản dòng hồng cầu.
2.2. Qúa sản các tế bào ác tính:
Có thể là:
- Qúa sản tế bào ác tính dòng bạch cầu: các bệnh bạch cầu.
- Qúa sản tế bào ác tính dòng bạch cầu: bệnh Vaquez (érythremie).
- Qúa sản cả hai dòng: lúc đó gọi là bệnh hồng bạch cầu cấp (érythroleucemic).
2.3. Thiểu sản tuỷ:
Tế bào tuỷ rất nghèo nàn. Có thể thiểu sản một trong ba dòng hoặc cả ba dòng: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu: bệnh suy tuỷ.
2.4. Xuất hiện các hồng cầu khổng lồ (mégaloblaste):
Bình thường loại này không có trong tuỳ xương. Ngoài sự tăng thể tích rất lớn, người ta còn thấy trong hồng cầu này, có sự thay đổi trong cấu trúc của tế bào.
Ngoài các xét nghiệm về công thức máu và tuỷ đồ, trong một số trường hợp người ta còn chọc hạch làm hạch đồ, chọc lách làm lách đồ hay làm nghiệm pháp co lách. Những xét nghiệm này ít có tác dụng thực tế.
