NHỮNG THUỐC CÓ TÁC DỤNG PHỤ GÂY DƯ CÂN VÀ BÉO PHÌ
Tác giả : DS. PHAN QUỐC ĐỐNG
Trong số các dược phẩm, có khá nhiều loại gây những tác dụng phụ ngoài ý muốn,
làm tăng cân hoặc béo phì cho người sử dụng. Nguyên nhân vì chúng có tác dụng
giữ nước trong các mô, làm tăng tỷ lệ mỡ hoặc kích thích ăn ngon miệng, thèm ăn.
Theo thống kê trên 8.000 loại thuốc lưu hành ở các nước đang phát triển, có tới
3.000 loại gây tác dụng phụ lên cân, chỉ có điều may mắn là chúng không tạo hiệu
quả giống nhau cho tất cả mọi người.
Các dược phẩm có tác dụng phụ làm tăng cân, béo phì có thể bao gồm trong 4 nhóm sau:
1. Nhóm thuốc hướng tâm thần
Các thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần đều có tác dụng phụ gây béo phì rõ rệt.
Người ta đã tiến hành thử nghiệm trên một số đông bệnh nhân phải sử dụng thuốc hướng tâm thần, thì thấy có tới 1/3 số bệnh nhân lên cân, tăng thể trọng từ 5-20kg. Tác dụng tăng cân xảy ra ngay từ những tuần đầu hoặc sau khi dùng thuốc một thời gian dài, bất kể liều lượng cao hay thấp.
Thuốc an thần làm cho bệnh nhân ít hoạt động, lờ đờ nên tiêu hao ít năng lượng, càng dễ gây béo phì.
Thuốc chống trầm cảm còn tác dụng trên các trung tâm điều hòa cảm giác đói ở não, nên làm bệnh nhân luôn luôn thèm ăn và ăn nhiều hơn nhu cầu của cơ thể.
Khi cần thiết vẫn phải dùng các thuốc hướng tâm thần, nhưng cần tránh lạm dụng tác dụng phụ này với mục đích tăng cân.
2. Nhóm thuốc corticoid
Do có tác dụng phụ là giữ muối trong các mô, kích thích sản xuất mỡ và làm rối loạn hấp thu các chất đường, nên bệnh nhân dùng Cortison có khuôn mặt tròn và bụng phệ to, tăng cân béo phì.
Trong quá trình dùng Cortison, nếu không hạn chế chất đường và muối trong khẩu phần ăn, sẽ càng dễ tăng cân, béo phì.
Tuy vậy, nhiều trường hợp cần thiết vẫn phải điều trị bằng Cortison, không vì lý do sợ tăng cân, béo phì mà để bệnh tiến triển có hại, chẳng hạn như trường hợp thấp khớp cấp thì cần sử dụng Cortison, dù có tăng lên vài cân, mất vòng eo đẹp còn hơn là bị biến chứng về tim do thấp khớp.
3. Nhóm thuốc nội tiết tố nữ
Nội tiết tố nữ thường được sử dụng cho các phụ nữ mãn kinh để đề phòng những rối loạn trong thời kỳ này như chứng bốc hỏa, loãng xương, nhưng có nhược điểm là làm tăng cân, béo phì vì giữ nước trong các mô và làm tăng khối lượng mỡ trong cơ thể, đồng thời kích thích ăn ngon miệng và thèm ăn ngọt.
Trong quá trình sử dụng nội tiết tố nữ, nếu thấy tăng lên 2-3kg, cần thông báo cho bác sĩ để điều chỉnh vấn đề điều trị cho thích hợp.
4. Nhóm thuốc kháng viêm có steroid
Nhóm thuốc này thường được sử dụng trong trường hợp đau thấp khớp, cũng có tác dụng phụ là làm tăng cân, gây béo phì như các nhóm thuốc kể trên.
Tuy có tác dụng phụ ngoài mong muốn là làm tăng cân gây béo phì, nhưng trong trường hợp cần thiết để điều trị bệnh, ta vẫn phải sử dụng, còn hơn là chịu bệnh tật hành hạ, đeo đẳng suốt đời.
Khi sử dụng các thuốc trên, cần thường xuyên theo dõi thể trọng, đảm bảo đúng chế độ ăn kiêng đã quy định.
Tuyệt đối không được lạm dụng tác dụng phụ của thuốc với mục đích tăng cân vì sẽ gây tác hại khôn lường.
