ĐÔI ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ DẠNG THUỐC

(Tiếp theo và hết)

DS. NGUYỄN HỮU ĐỨC

·         Dạng thuốc lỏng tác dụng tại chỗ

Như thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai. Mắt là cơ quan rất tinh tế và rất nhạy cảm, cho nên không được dùng những thuốc không phải cho mắt để nhỏ mắt. Không được dùng thuốc nhỏ mũi, nhỏ tai, cũng không được dùng các dạng thuốc khác để tự pha chế thành thuốc nhỏ mắt. Với thuốc nhỏ mắt, sau khi đã khui lọ thuốc ra thì lọ thuốc ấy chỉ được dùng tối đa 15 ngày (khi mở thuốc nên ghi ngày) sau đó nếu còn thừa phải bỏ đi. Nếu phải dùng thêm thuốc ấy nên mua lọ thuốc mới.

Ngoài dạng thuốc lỏng cho tác dụng tại chỗ, dùng ngoài da còn có thuốc mỡ, kem (dùng để bôi lên da), thuốc bột (dùng để rắc lên vết thương). Các thuốc này chỉ có tác dụng tốt khi da hay vết thương được săn sóc trước cho sạch. Có người dùng chính các thuốc dùng trong để làm thuốc dùng ngoài da. Chẳng hạn không có thuốc bột rắc kháng sinh, có người dùng kháng sinh loại uống như Penicilline V, Ampicilline hay Tetracycline cà nát viên thuốc ấy hay mở viên nang lấy bột rắc vào vết thương làm như thế cũng có thể chấp nhận được. Nhưng nếu lấy bột thuốc ấy hòa vào thuốc đỏ (mercurochrome) và để dành khi cần mới dùng thì không nên. Bởi vì ngâm kháng sinh trong thuốc đỏ lâu ngày sẽ bị biến chất không còn tác dụng.

·         Dạng thuốc dành cho trẻ con

Đối với trẻ con, tốt nhất là dùng "dạng thuốc dành cho trẻ con". Phải xem việc lấy thuốc dành cho người lớn bẻ nhỏ ra để phân liều và sau đó phải cà hoặc dùng dụng cụ nghiền thuốc để làm thành bột cho trẻ uống là việc làm bất đắc dĩ!

Do hệ tiêu hóa của trẻ con chưa hoàn chỉnh, cho nên dùng dạng thuốc uống lỏng là thích hợp hơn cả. Đó là dạng thuốc xi-rô (sirop), hỗn dịch (còn gọi là dịch treo, suspension), thuốc giọt uống (gouttes). Hoặc cũng có thể dùng dạng thuốc bột đóng gói (sachets) hay thuốc cốm (granulés), các thuốc này được pha vào nước cho tan để uống. Đương nhiên, các nhà bào chế phải cho các dạng thuốc này có mùi vị thơm ngon và đôi khi có màu sắc hấp dẫn nữa. Trong trường hợp rất khó cho trẻ uống thuốc, có một dạng thuốc rất đáng được dùng là thuốc đạn (suppositoires) để đặt hậu môn. Trước khi đặt thuốc vào hậu môn trẻ, thuốc đạn cần được để trong tủ lạnh hoặc ướp nước đá để thuốc có đủ độ cứng và nhớ nhét đầu to của viên thuốc đạn vào trước. Rõ ràng dạng thuốc thích hợp cho trẻ hơn cả (thậm chí cho người già) là dạng thuốc uống lỏng và thuốc đạn. Còn việc dùng dạng thuốc dành cho người lớn để dùng cho trẻ và phải dùng dụng cụ nghiền thuốc là việc chẳng hay ho gì.

·         Dạng thuốc có liều mạnh hoặc là hệ điều trị

Cần lưu ý có những dạng thuốc có chứa liều điều trị cao hơn liều của dạng thuốc thông thường. Chính tên thuốc nhiều khi giúp ta biết được điều này. Như một số tên thuốc có chữ Forte kèm theo cho biết thuốc đó có liều mạnh hơn liều ở dạng thường. Thí dụ 1 viên Bactrim chỉ chứa 400mg sulfamethoxazole và 80mg trimethoprime nhưng 1 viên Bactrim Forte thì chứa đến 800mg sulfamethoxazole và 160mg trimethoprime, tức là có liều gấp đôi. Thuốc do ta sản xuất cũng thế, Sulfatrim F (F xem như là chữ viết tắt của chữ Forte) có liều gấp đôi Sulfatrim (không F).

Đối với thuốc sản xuất Anh Mỹ, tên biệt dược có kèm theo chữ Extra Strength hoặc Double Strength cũng cho biết loại thuốc có liều mạnh hơn. Hay ở ta, Cetamol DS (DS: double strength) có chứa đến 500mg Paracetamol trong khi Cetamol (không DS) chỉ chứa 325mg Paracetamol.

Hiện nay với sự phát triển của ngành kỹ thuật bào chế, người ta đã có các dạng thuốc có khả năng giải phóng dần dần hoạt chất và có tác dụng điều trị chậm hoặc kéo dài, các dạng này gọi là hệ điều trị (therapeutic systems). Như tên thuốc có kèm theo chữ: LP (libération prolongée, thí dụ Adalate LP), LA (long acting, Adalat LA), SR (sustained release, Indocid SR), retard (Benzogyndestryl Retard), Repetabs (Polaramine Repetabs). Các thuốc loại này, khoảng cách giữa hai lần dùng thuốc kéo dài ra mỗi ngày chỉ dùng 1-2 lần, thậm chí cả tháng mới dùng một lần. Nếu dùng sai sẽ bị quá liều nguy hiểm.

Tóm lại, trước khi sử dụng một loại thuốc, ta nên tìm hiểu kỹ, qua bảng chỉ dẫn kèm theo thuốc, hoặc hỏi dược sĩ, nhân viên bán thuốc về dạng thuốc để sử dụng cho thật đúng.