MỘT SỐ BĂN KHOĂN THƯỜNG GẶP KHI VỊ THÀNH NIÊN DÙNG THUỐC TRÁNH THAI
Tác giả : BS. ÐÀO XUÂN DŨNG
Kháng sinh nào ảnh hưởng đến tác dụng của viên thuốc tránh thai? Tetracyclin,
Penicillin và Ampicillin đều có thể ảnh hưởng đến tác dụng của viên thuốc tránh
thai (TTT). Ðể an toàn, nên dùng một phương pháp tránh
thai hỗ trợ khác (bao cao su, thuốc diệt tinh trùng, màng ngăn âm đạo, phim che
phủ cổ tử cung...) để tăng tối đa hiệu quả tránh thai khi dùng những kháng sinh
nói trên (và cả nhiều loại khác) trong thời gian còn lại của chu kỳ kinh, nghĩa
là cho tới khi thấy ra kinh. Không nên ngừng uống viên TTT trong thời gian dùng
thuốc kháng sinh và sẽ dùng lại ở chu kỳ kinh sau, vì như thế sẽ làm cơ thể phải
điều chỉnh lại một cách không cần thiết.
Có nên dùng vitamin C cùng với viên TTT không? Trong khi hầu hết các thuốc đều làm giảm tác dụng của viên TTT thì vitamin C lại có tác dụng ngược lại, làm tăng hiệu quả của viên TTT. Nhiều người ưa dùng liều cao vitamin C (1.000mg) mỗi ngày khi bị cảm cúm hay mỏi mệt, với liều này sẽ làm tăng đến 50% lượng ethynyl estradiol (một loại estrogen được hấp thu qua ống tiêu hóa). Hầu hết phụ nữ dùng viên TTT không cảm thấy có tác dụng phụ gì khi dùng liều cao vitamin C, tuy nhiên một số trường hợp có thể bị ra máu ít, rải rác giữa kỳ kinh. Nếu dùng nhiều hơn 1.000mg vitamin C mỗi ngày thì nên dùng trước hoặc sau khi uống viên TTT ít nhất 4 giờ.
Viên TTT có làm cho vú to ra? Có nhưng cũng tùy từng người. Những hormone trong viên TTT (estrogen và progesterone) thường làm tăng kích thước vú nhưng rồi lại nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi người phụ nữ ngừng uống thuốc. Ðôi khi hormone gây ra hiện tượng nề ở vú (do giữ nước) làm người dùng có cảm giác vú to hơn và căng, trong trường hợp này vú thường nhỏ đi trong tuần lễ nghỉ dùng thuốc. Cũng có khi estrogen và progesterone thực sự làm phát triển mô vú nên làm vú to ra và có xu hướng to ổn định ít nhất cho tới khi ngừng dùng thuốc. Vú to ra cũng có thể kèm với cương đau hoặc dễ đau khi đụng chạm. Viên TTT có hàm lượng hormone càng cao thì càng dễ làm tăng kích thước vú. Ðó là một trong những lý do vì sao các thầy thuốc thường hay cho dùng những viên TTT có hàm lượng hormone thấp nhất mà vẫn đảm bảo được tác dụng tránh thai, như viên thuốc chỉ có progestin hoặc chỉ chứa 20mcg egtrogen.
Viên TTT có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản? Ðã từng có nhiều sự ngộ nhận về tác dụng của viên TTT, ví dụ gây khó khăn cho vấn đề có con sau này. Tác dụng của viên TTT sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay, nghĩa là lại có phóng noãn ngay trong chu kỳ kinh sau. Nhiều nghiên cứu nghiêm túc đã cho thấy không có sự biến đổi nào về khả năng thụ thai.
Viên TTT có ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt? Người ta nhận thấy các phụ nữ đôi khi bị mất kinh sau khi ngừng dùng TTT. Nói chung, sự mất kinh không kéo dài; Nếu kéo dài cần được thầy thuốc khám để xem có bất thường gì về chức năng, bởi vì với tác dụng của TTT mà thôi thì không thể sinh ra mất kinh kéo dài. Trong một số trường hợp, nhất là với vị thành niên, các chu kỳ kinh có thể dài hơn và các kỳ hành kinh có thể thưa hơn. Tình trạng này không phải là chống chỉ định dùng viên TTT. Thầy thuốc sẽ kiểm tra xem vấn đề kinh thưa có liên quan gì đến một tình trạng bất thường khác không, nhất là khi vừa thưa vừa ít.
Viên TTT có ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể? Không, vì khi đã dùng đến viên TTT nghĩa là đã có kinh và đã dậy thì, do đó sự phát triển cơ thể coi như hoàn thành, viên TTT không thể làm thay đổi.
Dùng viên TTT có hiệu quả ngay trong tháng đầu tiên? Tháng đầu tiên dùng viên TTT không đạt tỷ lệ tránh thai cao bằng những tháng sau. Lý do là có thể đã có 1 trứng rụng trong vài tuần lễ đầu... Hầu hết các viên TTT đều dựa trên tác dụng của hormone: estrogen chủ yếu ức chế sự phóng noãn, viên kết hợp gồm estrogen và progestin (dạng tổng hợp của progesterone) có khả năng bảo vệ tốt hơn trong những tuần lễ đầu vì progestin có tác dụng khác với estrogen. Progestin làm giảm khả năng xâm nhập của tinh trùng qua niêm mạc dịch cổ tử cung, đi qua tử cung và vòi trứng để thụ tinh cho trứng và làm nội mạc tử cung không phát triển thuận lợi cho trứng làm tổ. Nên dùng phương pháp tránh thai hỗ trợ cho tới khi đã dùng hết vỉ đầu tiên.
Thuốc tránh thai có thể chữa được bệnh trứng cá nặng ở các em gái vị thành niên? Một số em gái vị thành niên bị nổi trứng cá đầy mặt hoặc mọc lông nhiều ở cả những vùng thường ít lông như mặt, ngực... thì có thể dùng loại viên TTT có tên là Cyproterone, sau khi được thầy thuốc đánh giá kỹ về tình trạng hormone và chuyển hóa. Thuốc có thể làm bớt mọc lông.
Viên TTT có gây bệnh tim mạch? Viên TTT thường bị xem là làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, nhất là gây viêm tĩnh mạch và nghẽn mạch. Vị thành niên hiếm khi bị những biến cố này, tuy nhiên một số trường hợp khi trong gia đình có tiền sử bị bệnh tim mạch thì cũng cần thận trọng và nên tránh dùng viên TTT. Ngoài ra, cần nhớ rằng hút thuốc lá kết hợp với dùng viên TTT sẽ làm biến chứng mạch máu dễ xảy ra hơn, rõ rệt nhất là viêm tĩnh mạch, thậm chí cả nghẽn mạch.
Loại TTT nào có hormone nam? Ðó là loại thuốc có tên là Micropill, khác với TTT có hàm lượng estrogen thấp. Thuốc có thể dùng cho nữ vị thành niên, hàm lượng hormone nam trong viên thuốc rất thấp nhưng vẫn đảm bảo tránh thai, không phải do ức chế phóng noãn mà làm thay đổi niêm dịch cổ tử cung - chất này có vai trò giúp cho tinh trùng đi qua cổ tử cung thuận lợi hơn để vào tử cung. Do ảnh hưởng của thuốc, niêm dịch cổ tử cung trở nên đặc hơn, tinh trùng không thể đi qua. Vòi trứng là nơi diễn ra sự thụ tinh cũng bị ảnh hưởng, không co bóp để đưa trứng đã thụ tinh trở về tử cung làm tổ. Muốn có tác dụng tốt, viên thuốc phải dùng hàng ngày và liên tục vì nó chỉ tác động đến niêm dịch cổ tử cung. Loại thuốc này có ưu điểm: Không gây nguy cơ cho chuyển hóa chất đường, chất mỡ và hệ tim mạch nhưng nhược điểm là có tác dụng không tốt đến phổi (gây ra những u nhỏ lành tính hay các nang nhỏ và do đó phải ngừng thuốc); Nếu mất cân bằng về bài tiết hormone từ trước (điều thường gặp ở các thiếu nữ), thì thuốc làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng, cuối cùng còn có thể gây chửa ngoài tử cung. Vì thuốc không ngừng hãm phóng noãn nên vẫn có nguy cơ thụ thai, tuy rất hiếm.
