THUỐC BỔ GAN: GAN NÀO CẦN THUỐC BỒ?
DS. TRƯƠNG TẦT THỌ
Trong cuộc sống, từ "to
gan, lớn mật" để chỉ những người dám làm những điều mà người khác không dám.
Ngược lại trong lâm sàng, người to gan, lớn mật lại là người không dám làm
gì cả chỉ vì một lý do đơn giản: BS không cho làm và có nhiều khả năng phải
nhập viện. Vì thế nên thuốc bổ gan được sử dụng đại trà. Nhưng, gan nào mới
cần đến thuốc bổ?
VÀI NÉT KHÁI QUÁT VỀ
BỆNH GAN THƯỜNG GÂP
- Rối loạn chức năng gan
dẫn đến khó tiêu, tăng ammoniac máu do thiếu men của chu trình urê.
- Xơ gan, viêm gan dẫn đến
vàng da, nhiễm độc gan, chậm tiêu.
- Suy tế bào gan dẫn đến
các biểu hiện như ngứa, nổi mề đay, chán ăn.
- Gan nhiễm mỡ v.v...
CÁC THUỐC BỒ GAN, ĐIỀU
HÒA CHỨC NẮNG GAN THÔNG DỤNG
- Actisô: thông dụng nhất trong dân gian vẫn là
lá actisô (cynara scolymus - compositae) dùng dưới dạng dược liệu (cao, trà
actisô...) hay dưới dạng thuốc tây như thuốc viên, thuốc chích, thuốc giọt.
Tác dụng của actisô là nhuận gan, tăng tiết mật, tăng cường chuyển hóa
cholesterol nên làm giảm nồng độ chất béo trong máu.
- Methionine: cách đây vài mươi năm, biệt dược
lobamine (hoạt chất là methionine) rất được ưa chuộng để giải độc gan. Đấy
là một acid amin chứa lưu huỳnh có tác dụng bảo vệ tế bào gan chống nhiễm
độc.
- Arginine: cũng là một acid amin tham gia chu
trình tạo ra urê ở gan giúp giải độc ammoniac trị các rối loạn chức năng
gan.
- Ornithine: là acid amin trung hòa lượng
ammoniac thừa trong cơ thể thường kết hợp với L. Aspartatc để trị viêm gan,
xơ gan, giải độc gan.
- Vitamin B12: dùng trong các trường hợp gan nhiễm
mỡ hay gan nhiễm độc.
- Vitamin B15: có tác dụng hướng mỡ, chống nhiễm mỡ
ở gan và mạch máu.
- Tinh chất gan: bồi dưỡng gan theo nguyên tắc ăn gì
bổ nấy của Đông y.
- L. Carnitine: được phát hiện từ thịt năm 1905, đưa
vào chương trình hội nghị năm 1964 và đến năm 1977 thì xác định được vai trò
quan trọng trong việc oxy hóa các acid béo chuỗi dài tại màng ty lạp thể.
- Acid orotic: là chất trung gian trong quá trình
sinh tổng hợp AND, ARN rất cần thiết để tái tạo, phục hồi các tế bào gan bị
tổn thương, ức chế quá trình oxy hóa, làm giảm cholesterol và triglycerid
trong gan, ức chế quá trình gan nhiễm mỡ do rượu, ngăn ngừa sự xơ hóa tế bào
gan, giảm lượng collagen trong nhu mô gan, nhanh chóng hồi phục các hoạt
động của gan và cơ thể, giảm hiện tượng xơ hóa tế bào gan, giải độc tế bào
gan.
THUỐC TRỊ BỆNH GAN
Các bệnh thường gặp ở gan
như: viêm gan siêu vi, viêm gan nhiễm độc, xơ gan, gan nhiễm mỡ, rối loạn
vận động mật, sỏi mật, ký sinh trùng ở gan v.v... đòi hỏi phải được điều trị
dưới sự theo dõi và chỉ định thuốc. Đấy là những thuốc đặc trị bệnh gan chứ
không phải là thuốc bổ gan, ai mua dùng cũng được. Như thuốc hướng mỡ
(lipotropic) có khả năng hòa tan và đồng hóa các chất mỡ, giúp biến dưỡng
các chất lipid trong cơ thể được diễn ra thuận lợi, không tích tụ ở gan cũng
cần có chỉ định của BS.
GAN NÀO CẨN THUỐC BỒ
Những người nghiện rượu,
bia, thuốc lá, hoặc tiêu hóa kém, khả năng hấp thu chất béo kém thường cần
đến thuốc điều hòa chức năng gan. Gan bị thương tổn do phải thường xuyên
giải độc cho cơ thể cần đến các thuốc tái tạo nhu mô gan, bảo vệ tế bào gan.
Trường hợp tế bào gan kém tiết ra mật thì cần đến thuốc lợi mật giúp tế bào
gan tiết ra mật; nếu tiêu hóa kém thì cần thuốc thông mật giúp túi mật co
bóp đẩy mật đi vào ống dẫn mật tới ruột; gan nhiễm mỡ thì cần thuốc giúp gan
thoái hóa mỡ... Vì thế cần có chỉ định cụ thể để biết bổ gan như thế nào.
