CÓ MỘT THỂ THÂP TIM NHƯ THẾ TRẺ BỊ THÂP TIM
KHÔNG VIÊM KHỚP MÀ LẠI MÚA GIẬT
BS. HƯƠNG LIÊN
Thấp tim là một bệnh khá
phổ biến ở trẻ em, gây tổn thương ở khớp và đặc biệt gây tổn thương nặng nề
ở tim, dễ làm chết trẻ. Đây là một tai họa lớn của trẻ dm, nhất là lứa tuổi
từ 7 - 15. Thủ phạm gây bệnh là liên cầu khuẩn (Streptococcus) bê ta tán
huyết nhóm A. Tìm hiểu tiền sử của các em bị thấp tim người ta thấy hầu hết
các em này trước đó đã bị viêm họng đỏ do liên cầu khuẩn mà không được điều
trị đến nơi đến chốn.
Nói đến thấp tim, bao giờ
người ta cũng nghĩ ngay đến các đợt viêm khớp, viêm di chuyển từ khớp này
sang khớp khác, kèm theo sốt nhẹ hay sốt vừa. Các khớp bị viêm (thường gặp
nhất là khớp gới, khớp cổ tay, cổ chân...) có thể có đầy đủ các dấu hiệu
sưng, nóng, đỏ, đau, hạn chế cử động, nhưng cũng có khi chỉ bị viêm nhẹ
không rõ rệt lắm. Cũng có trường hợp ngay trong đợt viêm khớp đầu tiên bệnh
nhân đã có biểu hiện viêm ở tim, nhưng phần lớn là các dấu hiệu viêm khớp
giảm dần trong 5 - 10 ngày dù có chữa hay không, nhưng sau đó bệnh sẽ tái
phát nhiều lần, các đợt tái phát xen kẽ ở thời kỳ tạm ởn định. Bệnh càng tái
phát nhiều đợt thì tổn thương ở tim càng nặng và di chứng ở tim càng nhiều.
Các tổn thương này tiến triển từ từ nhưng chắc chắn, dẫn đến suy tim và tử
vong.
Thông thường bệnh thấp
tim diễn biến như trên. Nhưng trong bệnh thấp tim có một thể đặc biệt: thể
múa giật. Tại các bệnh viện, thỉnh thoảng người ta vẫn nhận được các trường
hợp này. Bệnh thường gặp ở trẻ em từ 7 - 15 tuổi, ít gặp ở lứa tuổi nhỏ hơn
và hầu như không gặp ở người lớn.
Trong tiền sử của các em
này đều có bị viêm họng đỏ, sốc, ho, rát cổ hoặc nuốt đau, sưng hạch dưới
hàm... Đó là biểu hiện của nhiễm liên cầu khuẩn, mà hầu hết đã bị bỏ qua
không điều trị, hoặc điều trị sơ sài, không đúng cách. Khoảng 6 tháng sau
đợt nhiễm liên cầu khuẩn này (chậm hơn các trường hợp thông thường có viêm
khớp nói trên), dần dần xuất hiện những biến đổi nhẹ về tinh thần như tính
tình thay đổi, hay khóc, dễ cáu kỉnh, lo lắng... Đồng thời trẻ có các rối
loạn về vận động, như chữ viết nguệch ngoạc, nét chữ thay đổi, cầm bút, cầm
đã không vững, khi ăn cơm làm rơi vãi nhiêu hoặc rơi đũa, rơi thìa, rơi
bát... Trẻ có những cử động bất thường, vung vảy tay chân, ngoẹo đầu liên
tục, cử động quá mức, thiếu phối hợp, không thể tự kiềm chế ngồi yên được
v.v... Khám bệnh kỹ sẽ phát hiện được đa số các em có biểu hiện viêm tim
nhẹ... Nếu được điều trị tốt, những biểu hiện viêm tim trên sẽ mất đi nhanh
trong khoảng 10 ngày, bệnh nhân có thể trở lại bình thường, nom bên ngoài
tưởng như bệnh đã khỏi hẳn. Nhưng nếu không được tiếp tục uống thuốc phòng
bệnh thì chắc chắn bệnh sẽ tái phát và có những hậu quả tai hại. Người ta đã
gặp những trường hợp bị hẹp van hai lá ở những trẻ em bị múa giật sau nhiều
năm thấy tỷ lệ hẹp van hai lá khá lớn. Sự xuất hiện chậm của hẹp van hai lá
chứng tỏ bệnh vẫn tiến triển lặng lẽ trong cơ thể các em nếu không kiên trì
uống thuốc phòng bệnh, không để tái phát. Đây là một bệnh nguy hiểm đòi hỏi
phải được điều trị sớm và tích cực, đúng phương pháp, kết hợp với phòng bệnh
kiên trì, liên tục theo chỉ dẫn của thầy thuốc.
Nói chung, dù ở thể nào
thấp tim cũng là một bệnh gây nên nguy hiểm, có tỷ lệ chết cao, vì vậy tốt
nhất là chúng ta phải tích cực phòng bệnh. Trường hợp trẻ đã mắc bệnh, ta
phải điều trị sớm và kiên trì phòng bệnh lâu dài. Với những tiến bộ của y
học hiện nay, bệnh thấp tim có thể được chữa khỏi hoàn toàn, đồng thời cũng
có thể ngăn chặn được những di chứng nặng nề của tổn thương tim do bệnh gây
ra. Nếu ngay từ khi bệnh mới phát, sau khi điều trị ổn định trẻ được theo
dõi chu đáo,uống thuốc phòng bệnh đều đặn trong một thời gian dài (tối thiểu
là 5 nam, hoặc cho đến khi bệnh nhân 21 tuổi) thì hầu hết không bị các đợt
tái phát và các tổn thương tim cũng khỏi hẳn, như vậy bệnh thấp tim có thể
chữa khỏi hẳn được, chỉ cần ta có kế hoạch phòng bệnh kiên trì, không để các
đợt tái phát xảy ra.
Thuốc phòng bệnh thấp tim tái phát thường dùng hiệnnay là Penicillin V hoặc
Benzacillin. Liều lượng và cách dùng cần theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc.
