HỘI CHỨNG NGẠT TẰC MŨI Ở TRẺ NHỎ DƯỚI 1 TUỔI
BS. PHÙNG HƯƠNG LOAN
Ngạt tắc mũi là một
hội chứng thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ duới 1 tuổi. Hàng năm tại
PKCK Viện Nhi chúng tôi tiếp đón khoảng trên 55.000 cháu tới khám chữa bệnh
trong đó có khoảng từ 40-45% số cháu bị bệnh về đường hô hấp cấp tính mà một
trong những triệu chứng ban đầu của bệnh là hiện tượng ngạt tắc mũi và chảy
mũi.
HỘI CHỨNG NGẠT TẰC MŨI
Tuy không phải là một
bệnh nặng, nghiêm trọng nhưng ngạt tắc và chảy mũi lại thường lặp đi lặp lại
nên ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của đứa trẻ, trẻ quấy khóc, ăn ngủ kém...
khiến các bậc cha mẹ lo lắng.
Bình thường nếu trẻ thở
được qua đường mũi, không khí sẽ được lọc sạch, sưởi ấm và tăng độ ẩm; bụi,
vi trùng cũng như các dị vật nhỏ bị chặn lại ở tiền đình mũi, bởi lông mũi
và niêm mạc mũi. Như vậy, khi không khí vào đến phổi nó đã được thanh lọc ở
mức đáng kể.
Nếu trẻ không thở được
bằng mũi do ngạt, tắc mũi, trẻ phải thở bằng miệng thì tất cả vi trùng, bụi
bậm trong không khí... sẽ đi theo vào họng thanh, khí, phế quản. Hơn nữa,
tắc mũi còn làm cho thông khí ở phổi kém do thở nông, dẫn đến thiếu oxy.
Thở bằng mũi có lợi hơn
thở bằng miệng, vì những vi khuẩn bụi khí khi đi qua mũi sẽ bị chất nhày của
mũi làm mất độc lực hoặc bị hủy diệt. Chất nhày của mũi còn có khả năng
trung hòa tác hại của khói, chất hóa học... Sự tắc nghẽn hoàn toàn hoặc một
phần của mũi có thể dẫn đến một số bệnh của đường hô hấp như V.A, viêm họng,
VTG cấp, viêm phế quản...
Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ
nhỏ do đặc điểm giải phẫu của hố mũi hẹp nên dễ bị ngạt, tắc mũi và rất
nhanh chóng chuyển thành viêm mũi do ngạt tắc mũi, viêm V.A (Végetation
Adenoide) hay đi cùng viêm mũi.
BIỂU HIỆN CỦA BỆNH
2 lỗ mũi trẻ bị tắc vì
xung huyết, vì tiết nhày làm trẻ thở khó khăn phải thở bằng miệng, có tiếng
khò khè khi thở. Trẻ khó bú, mỗi lần ngậm vú thì bị ngạt thở vì thế trẻ phải
bỏ bú, quấy khóc, ngủ không yên giấc, ảnh hưởng toàn thân, gầy sút...
- Có thể sốt 38-39oC,
nhiều khi cao hơn nữa, có khi gây co giật.
- Đôi lúc có thể nôn hoặc
rối loạn tiêu hóa. Bệnh kéo dài vài ba ngày, sau đó nhiệt độ giảm, mũi bớt
chảy.
Bệnh hay gây ra các biến
chứng: VTG cấp, viêm phế quản... Nếu kéo dài có thể gây rối loạn tiêu hóa,
suy dinh dưỡng.
ĐIỀU TRỊ
- Việc cần thiết là làm
thông 2 lỗ mũi. Mũi có thở thông thì sức đề kháng của niêm mạc mũi mới hồi
phục và trẻ mới bú được (hút tiết nhày bằng quả bóng cao su có ống hút hiện
nay loại này có bán rộng rãi ở nhiều cơ sở bán dụng cụ y tế.
Nếu có máy hút dịch
chuyên dụng của y tế là lý tưởng nhất, nhưng điều này chỉ thực hiện được ở
cơ sở y tế.
Ngoài ra, trong dân gian
có nơi vẫn áp dụng phương pháp dùng miệng bà mẹ hút dịch mũi cho con, điều
này áp dụng được nhưng với điều kiện bà mẹ không có bệnh về đường hô hấp và
truyền nhiễm.
- Nhỏ mũi bằng các
loại thuốc thông thường sau:
Efedrin 1%.
Aogyrol 1%
Otrivin 0,05%
Nếu có nhiều dịch tiết
nhày có thể dùng Narivion 0,025%, Pivalon.
Nếu dịch tiết có nhày,
đục là có bội nhiễm có thể dùng Pivalondomyxin nếu trẻ hơn 6 tháng tuổi.
- Tuyệt đối không dùng
các loại thuốc nhỏ mũi mà thành phần có chất cacain hay menthol cho bé.
- Kháng sinh chỉ nên dùng
khi có chỉ dẫn của y bác sĩ sau khi đã khám và xác định có VA, VTG, VP
quản...
PHÒNG BỆNH
- Không nên để người lạ
bế bồng, hôn hít trẻ.
- Ở các vườn trẻ, mẫu
giáo, khi có trẻ bị cảm mạo nên nhất loạt nhỏ mũi tất cả các cháu bằng 1
trong các loại thuốc trên ngày 2-3 lần.
- Trẻ ngạt tắc mũi, nếu
có điều kiện nên đến khám tại các cơ sở y tế để đề phòng các biến chứng.
KHUYẾN CÁO
Để bảo vệ chức năng sinh
lý của mũi, tuyệt đối các bà mẹ không nên tự ý nhỏ thuốc mũi cho con những
thuốc có nồng độ hoặc thành phần không thích hợp như đã nói trên. Và tuyệt
đối không tự pha lấy thuốc nhỏ mũi để dùng cho trẻ.
Cho trẻ đến khám tại các
bác sĩ chuyên khoa khi trẻ ngạt tắc mũi vài ba ngày mà không thuyên giảm. Đó
là cách để phòng biến chứng nặng một cách hiệu quả nhất.
