SỐT CÂP TÍNH Ở TRẺ EM

BS. ĐỖ NGỌC ĐỨC

Bệnh viện Nhi đồng 2

Sốt là một triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em, người thầy thuốc cần phải khám lâm sàng cẩn thận, toàn diện để đánh giá những dấu hiệu nặng của sốt, ước lượng những biến chứng có thể xảy ra và nhất là tìm nguyên nhân để điều trị.

I. Làm thế nào để biết đứa trẻ bị sốt?

Thường nếu nghi ngờ trẻ có sốt nên để bàn tay vào trán trẻ; nếu có cảm giác nóng nực tức là trẻ đã sốt cao.

Luôn luôn nên cặp nhiệt độ ở hậu môn để biết chính xác trẻ sốt bao nhiêu độ:

* Sốt vừa: 37,8^oC đến 38,5^oC

* Sốt cao khi nhiệt độ trên 38,5^oC

* Sốt cao ác tính khi nhiệt độ trên 40,5^oC - 41^oC

* Cần lưu ý: Ở trẻ nhỏ dưới 18 tháng nên lấy nhiệt độ 15 phút sau khi đã cởi bớt quần áo trẻ vì có trường hợp do cha mẹ ủ trẻ quá kỹ nên nhiệt độ cơ thể tăng lên và lầm tưởng trẻ bị sốt.

II. Mức độ sốt

Sốt cao hay sốt vừa luôn luôn không đi đôi với độ nặng nhẹ của bệnh.

III. Sự dung nạp của sốt

Cần phải đánh giá sự dung nạp của sốt để tiên lượng được trẻ có ở vào tình trạng nguy kịch không?

IV. Những tiêu chuẩn sau đây giúp đánh giá sự dung nạp của sốt

	TỐT	KÉM
Nét mặt	đỏ bừng	xanh hoặc tím tái quanh môi
Ý thức	trẻ tiếp xúc bình thường	ngủ gà
Tiếng khóc	mạnh mẽ	rên rỉ
Đầu chi	hồng ấm	lạnh ngắt

V. Đánh giá biến chứng liên quan đến sốt cao

1. Sốt co giật

Thường xảy ra khoảng 5% ở trẻ dưới 5 tuổi, ít để lại di chứng nếu là sốt co giật đơn giản (thời gian co giật ngắn, khám thần kinh bình thường sau cơn giật).

Sốt co giật phức tạp xảy ra khi:

+ Cơn co giật kéo dài đến 30 phút.

+ Mất ý thức kéo dài sau co giật và khám thần kinh bất thường.

2. Hội chứng sốt cao ác tính

- Thường rất hiếm

- Xảy ra ở trẻ nhũ nhi (trẻ nhỏ < 18 tháng)

- Nhiệt độ trên 40^oC-41^oC

- Luôn kèm theo rối loạn huyết động học (mạch = 0, huyết áp = 0).

Ảnh hưởng nhiều cơ quan nội tạng nhất là ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

3. Mất nước cấp tính

Xảy ra ở trẻ nhũ nhi khi sốt cao kéo dài, cha mẹ thiếu hiểu biết cho ủ ấm quá mức và ở trong phòng chật hẹp nóng bức.

VI. Những nguyên nhân chính của sốt cấp tính

A. Sốt cấp tính dung nạp tốt

1. Nhiễm trùng tai mũi họng

2. Viêm phổi

3. Nhiễm siêu vi

4. Nhiễm trùng tiểu ở trẻ lớn

5. Sốt sau chích ngừa.

B. Sốt cấp tính dung nạp kém

1. Viêm màng não mủ

2. Bệnh lý nghiêm trọng nặng ở trẻ nhỏ (nhiễm trùng huyết).

3. Sốt cao ác tính (nhiễm siêu vi).

VII. Điều trị triệu chứng của sốt cấp tính

1. Cởi bỏ bớt áo quần trẻ nhưng không cởi hết hoàn toàn (cho trẻ mặc một áo thun mỏng bằng colton).

2. Cho trẻ nằm ở phòng thoáng khí, mát: nhiệt độ phòng không nên thấp quá, không nên cao quá (tốt nhất 23^oC-25^oC).

3. Nếu trẻ sốt quá cao: cho trẻ tắm nước ấm, nhiệt độ chậu nước ít hơn 2^oC so với nhiệt độ cơ thể (tốt nhất nên thử nước bằng khuỷu tay của bà mẹ sau khi pha nước xong, thấy vừa ấm là được).

Nên gội đầu, làm ướt tóc trẻ để giảm nhiệt độ.

4. Cho trẻ uống thêm nước, kể cả ban đêm: nước chín hoặc nước trái cây.

5. Cần theo y lệnh, lời khuyên của bác sĩ khi sử dụng thuốc hạ sốt:

- Liều lượng thuốc hạ sốt: Paracetamol 40mg/kg/24h chia 4 lần trong ngày, cách mỗi 6 giờ.

- Ở vùng nhiệt đới như nước ta nên tránh sử dụng Aspirine vì có thể gây xuất huyết tiêu hóa ở trẻ em bị sốt xuất huyết.

- Cần theo dõi độ dung nạp của sốt ở trẻ và đo nhiệt độ 3 lần trong ngày và ít nhất 1 lần ban đêm.

- Đi khám bác sĩ khi cha mẹ quá lo lắng hoặc khi trẻ có dấu hiệu nặng (kém dung nạp).