Trớ sữa ở trẻ và cách xử lý
Hiện tượng trớ sữa ở trẻ nhỏ thường do sinh lý, cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh như hẹp thực quản, tắc ruột... Việc nhận biết các dấu hiệu kèm theo sẽ giúp bà mẹ và người trong gia đình xử lý đúng trong các trường hợp này.
1. Trớ sữa do sinh lý
Bình thường, khi trẻ bú, sữa đi qua miệng, xuống thực quản, đi qua tâm vị (van có chức năng ngăn thức ăn đi ngược từ dưới lên) rồi vào dạ dày. Tại đây, sữa được hấp thu một phần, sau đó di chuyển xuống ruột. Giữa dạ dày và ruột cũng có một van có chức năng giống như tâm vị, gọi là môn vị.
Ở trẻ nhỏ, nhất là trẻ 1-2 tháng tuổi, đường tiêu hóa phát triển và hoạt động chưa hoàn chỉnh, dễ gây ra những khiếm khuyết trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Chẳng hạn các van hoạt động không đồng bộ hoặc không còn tính một chiều, khiến sữa trào ngược ra ngoài.
Ngoài ra, nếu trong quá trình bú, bé có nuốt hơi và sau đó được đặt nằm ngang (bằng đầu) hoặc nghiêng bên phải, bé cũng dễ bị trớ sữa. Đó là do tình trạng có hơi trong dạ dày và tư thế nằm không đúng đã khiến môn vị (ở dưới) đóng quá chặt, trong khi tâm vị (ở trên) lại lỏng lẻo, sữa bị đẩy ngược lên và ra ngoài.
Biện pháp khắc phục:
- Đối với trẻ bú mẹ: Nên cho bú bầu vú bên trái trước (bé mới bú nên lượng sữa trong dạ dày còn ít, có thể nằm nghiêng phải). Sau đó, chuyển bé sang bú bầu bên phải (lúc này dạ dày bé đã nhiều sữa, cần nằm nghiêng trái). Như vậy, sữa sẽ dễ dàng xuống dạ dày mà không gây trào ngược.
- Đối với trẻ bú bình: Luôn giữ bình sữa hơi nghiêng để đầu núm vú cao su luôn đầy sữa. Không để bình sữa nằm ngang trong khi bú, tránh tình trạng bé bú hơi trong bình sữa.
Khi cho bú, không nên để bé quấy khóc vì như vậy, bé có thể nuốt nhiều hơi, gây căng dạ dày. Sau khi bú xong, cần bế bé theo tư thế thẳng, ngực áp vào một bên ngực mẹ, mặt kê lên vai mẹ rồi vỗ lưng cho ợ hơi. Sau đó, hãy nhẹ nhàng đặt bé nằm nghiêng bên trái, kê gối hơi cao.
Chú ý: Không nên để trẻ nằm bú vì tư thế này khiến trẻ rất dễ bị sặc và trớ sữa. Sau khi bé bú xong, không nên đặt bé nằm ngay, cũng không đùa giỡn, tâng bồng lên xuống.
2. Trớ sữa do bệnh lý
Thông thường, ở trẻ hơn 7-8 tháng tuổi, hiện tượng trớ sữa do sinh lý không còn nữa. Nếu ở độ tuổi này, bé vẫn còn trớ sữa không có nguyên nhân rõ rệt thì phải đưa đi khám bác sĩ. Đối với tất cả các trẻ, nếu trớ sữa đi kèm một số biểu hiện khác thường thì cần nghĩ tới các bệnh lý sau:
- Dị tật ởđường tiêu hóa (hẹpthực quản, tá tràng): Bé trớ sữa liên tục, kể cả khi không bú.
- Bệnh đường tiêu hóa (tắc ruột, lồng ruột): Bệnh hay gặp ở trẻ sau 3 tháng tuổi. Trẻ đang bú bình bỗng khóc thét lên, ưỡn bụng, nôn thốc tháo, bụng có thể nổi phồng lên… Cần xử trí cấp cứu càng sớm càng tốt.
- Bệnh đường hô hấp trên (viêm mũi, viêm họng, viêm VA, amiđan): Trẻ quấy khóc, chảy nhiều nước bọt, đờm nhớt, nghẹt mũi, thở khò khè…
- Các bệnh não - màng não(chấn thương, chảy máu não, u trong não, não có nước…): Khi mắc những bệnh này, trẻ thường nôn trớ nhiều, nôn vọt thành vòi (liên quan đến bữa ăn hoặc không). Trẻ có thể bị sốt.
- Nhiễm trùng do thức ăn: Trẻ nôn trớ kèm theo tiêu chảy, phân lợn cợn hoặc có nhầy máu. Bệnh thường gặp ở những trẻ bắt đầu ăn dặm, chủ yếu do vệ sinh ăn uống không đảm bảo.
BS Lê Thiện Anh Tuấn, SGGP
