Chăm sóc trẻ sốt cao
Dù do nguyên nhân gì thì sốt cao cũng gây nhiều tác hại cho cơ thể trẻ, có thể dẫn đến co giật, thậm chí tử vong. Vì vậy, các bậc cha mẹ phải phát hiện và xử trí đúng, kịp thời khi trẻ sốt.
Sốt là một triệu chứng rất thường gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi, nhất là trong mùa hè nóng nực. Sốt có thể do nhiều nguyên nhân gây ra nhưng phần lớn là do vi khuẩn, virus, say nắng, say nóng.
Trẻ sốt cao trên 39 độ C có thể bị co giật toàn thân, thiếu ôxy não, tổn thương các tế bào thần kinh, dẫn tới hôn mê hoặc tử vong; nếu khỏi thì cũng dễ bị di chứng tổn thương thần kinh (động kinh, giảm trí nhớ). Sốt cao làm mất nước, cô máu, gây rối loạn nước và điện giải. Sốt cao 40-41 độ C có thể gây rối loạn đông máu.
Khi thấy trẻ nóng, cần cặp nhiệt độ, nếu cặp ở nách phải cộng thêm
0,5 độ C. Nhiệt độ 37,5-38,9 độ C là trẻ sốt vừa, trên 38,9 độ C là
sốt cao. Phải lấy nhiệt độ ít nhất 3 lần trong ngày và 1 lần vào ban
đêm.
Khi phát hiện trẻ sốt, trước hết các bậc cha mẹ phải
nhanh chóng tìm mọi biện pháp làm tăng cường sự thải nhiệt của cơ
thể như không ủ, đắp chăn mà chỉ cho trẻ mặc áo lót mỏng; giảm nhiệt
trong phòng (nếu quá nóng) bằng cách mở cửa, sử dụng quạt thông gió.
Cho trẻ uống nhiều nước, trẻ lớn có thể uống tùy thích. Với trẻ nhỏ
chưa biết đòi, phải chủ động cho uống hoặc pha thêm nước vào bình
sữa (20-30ml/lần bú) và tăng các bữa bú cho trẻ. Có thể cho uống
nước quả như cam, chanh, orezol, không nên cho uống các loại nước
giải khát công nghiệp.
Mùa hè,
trẻ sốt vẫn cần được tắm rửa bằng nước ấm thấp hơn thân nhiệt 2 độ C
trong 10-15 phút để tăng thải nhiệt. Chú ý cho trẻ gội cả đầu. Có
thể đắp nước mát vùng trán, bẹn, tránh dùng cồn xoa người trẻ vì cồn
có thể gây ngộ độc.
Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C, cần cho dùng
các thuốc hạ nhiệt. Loại thuốc hạ nhiệt được Tổ chức Y tế Thế giới
khuyên dùng cho trẻ em là paracetamol (biệt dược là efferalgan,
babymol...) liều 15 mg/kg/lần, ngày 6 lần. Tổng liều 50-60
mg/kg/ngày. Có thể dùng đường uống hoặc đặt hậu môn (nếu trẻ không
uống được). Hấp thu qua đường hậu môn chậm hơn, thường dùng trong
trường hợp sốt vừa phải, liều thường dùng 7-10 mg/kg/lần, ngày đặt
2-3 lần.
Những trường hợp sốt cao 40-41 độ C, ngoài dùng thuốc hạ sốt và các biện pháp hạ nhiệt như trên, cần cho trẻ uống thuốc an thần để phòng co giật, có thể dùng gardenal (phenobarbital) 0,5-1 g/kg/lần.
Khi trẻ sốt, tốt nhất các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để phát hiện sớm nguyên nhân sốt và có cách xử trí kịp thời.
TS. Lê Mỵ Dung, Sức Khoẻ & Đời Sống
