Lưu ý khi dùng men tiêu hóa cho trẻ
Các
bà mẹ thường lạm dụng men tiêu hóa, hễ thấy con lười ăn là tự ý mua
về cho uống. Nhiều trẻ được dùng men tiêu hóa đến vài tháng nhưng
chứng chán ăn lại càng nặng hơn.
Trước khi sử dụng men tiêu hóa, các bà mẹ cần hiểu rõ nguồn gốc và cơ chế tác dụng của chúng trong cơ thể.
Tác dụng của một số loại men tiêu hóa
Tuyến nước bọt bài tiết men Ptyalin (còn gọi là anpha - amylase) có
tác dụng phân giải tinh bột đã nấu chín.
Dạ dày bài tiết ra
acid Clohydric (HCl) và các men Pepsin, Lipase. HCl tạo môi trường
thuận lợi cho men Pepsin hoạt động. Pepsin "cắt" chất đạm thành
những chuỗi polypeptid ngắn, tiêu hóa các sợi collagen - một phần
của mô liên kết nằm giữa các tế bào của thịt. Chỉ khi các sợi
collagen đã được tiêu hóa, men Pepsin mới thấm được vào thịt để phân
giải chúng. Men Pepsin của dạ dày chỉ có tác dụng tiêu hóa được
10-20% chất đạm của thức ăn. Còn men Lipase của dạ dày có tác dụng
rất yếu, chỉ tiêu hóa được dạng chất béo đã được nhũ tương hóa (chất
béo của sữa, trứng).
Tại ruột non, thức ăn được nhào trộn với
dịch tụy, mật và dịch ruột. Sự tiêu hóa sẽ được hoàn tất trong lòng
ruột và các tế bào niêm mạc ruột. Sau đó các sản phẩm sẽ được hấp
thu tại ruột cùng với vitamin, chất khoáng và nước. Gan bài tiết ra
mật, đóng vai trò quan trọng trong việc hòa tan các chất mỡ, tạo
điều kiện cho các men Lipase tiêu hóa mỡ hoạt động.
Quan trọng nhất là các men được bài tiết từ tụy tạng. Dịch tụy chứa đầy đủ các men tiêu hóa chất bột, chất đạm, chất béo. Men tiêu hóa tinh bột của tụy cũng là anpha-amylase, có cấu trúc giống men ptyalin của nước bọt nhưng tác dụng mạnh hơn nhiều lần. Nó tiêu hóa được cả tinh bột chín và tinh bột còn sống. Men tiêu hóa chất đạm của tụy bao gồm: Trypsin, Chymotrypsin, Carboxypolypeptidase. Dưới tác dụng của chúng, chất đạm sẽ được phân giải thành các đoạn acid amin đơn giản hơn. Các men Lipase của tụy giúp tiêu hóa mỡ (sau khi mỡ được nhũ tương hóa nhờ muối mật). Dưới tác dụng của nó, phần lớn mỡ của thức ăn sẽ được tiêu hóa.
Các tế bào biểu mô của niêm mạc ruột non cũng chứa một số men tiêu hóa để phân giải chất dinh dưỡng (chất bột, chất đạm, chất béo) ở giai đoạn cuối cùng thành những phân tử đơn giản để được hấp thu qua thành ruột vào máu.
Những lưu ý khi dùng men tiêu hóa
Cơ thể bình
thường có sự phối hợp chặt chẽ giữa các men tiêu hóa từ miệng đến
ruột non. Khi các tuyến tiêu hóa bị tổn thương hoặc giảm bài tiết
(tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng nặng, u xơ nang tuyến tụy, viêm
teo ruột kéo dài, cắt ngắn ruột sau phẫu thuật...), cơ thể sẽ thiếu
các men tiêu hóa. Trong những trường hợp này, bên cạnh việc cung cấp
đầy đủ các chất dinh dưỡng qua khẩu phần ăn, trẻ cần cung cấp thêm
một số men tiêu hóa như Pepsin (men dạ dày), Pancreatin (men tụy)
hoặc phối hợp nhiều men. Trừ trường hợp bị tổn thương tuyến tiêu hóa
bẩm sinh, còn thì chỉ nên dùng men tiêu hóa từng đợt 1-2 tuần, không
nên dùng kéo dài; nếu không sẽ làm các tuyến tiêu hóa bị ức chế,
giảm bài tiết và dẫn đến teo.
Với những trẻ bình thường có
biểu hiện chán ăn, cần tìm hiểu rõ nguyên nhân để khắc phục. Có thể
sử dụng các thức ăn chứa men tiêu hóa tự nhiên như mầm thóc, giá đỗ
(giúp làm loãng bột cháo để tăng cường tiêu hóa và hấp thu tinh
bột). Sữa chua cũng là thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa rất tốt, lại có tác
dụng kiềm chế các vi khuẩn gây bệnh và vi khuẩn lên men thối trong
ruột. Với những trẻ này, không nên dùng men tiêu hóa dưới dạng thuốc
vì ít có tác dụng. Trường hợp cần dùng phải tuân theo sự chỉ định
của thầy thuốc.
(Theo Sức Khỏe & Đời Sống)
