TƯA MIỆNG VÀ VIÊM
MIỆNG
PTS. BS LÊ DIỄM HƯƠNG
Bình thường tưa miệng
hay xảy ra ở những trẻ yếu, nhất là trẻ non tháng, ở những trẻ mà người mẹ
bị nấm âm đạo, trẻ bị nấm ngay sau khi sanh. Nguồn nhiễm trùng thêm từ đầu
vú cao su, các dụng cụ pha sữa và kể cả một số trường hợp lúc bú xong cặn
sữa ứ đọng không được lau sạch hàng ngày, môi trường đường miệng lên men
chua làm nấm rất dễ sinh sản.
Trẻ bị tưa miệng nếu
không chữa trị đúng cách sẽ chuyển thành nặng thêm, nổi nhiều đốm đỏ trắng ở
toàn bộ mặt lưỡi, lợi và phía trong má kể cả vòm khẩu, làm bé đau đớn khi
bú, có khi bỏ ăn, cơ thể sẽ suy yếu dần có thể biến chứng nhiễm trùng thêm,
gây viêm miệng.
a. Viêm miệng đỏ: Có thể xảy ra do một số vi trùng
thông thường hoặc thứ phát, trong đó có bệnh truyền nhiễm như sởi, thủy đậu
nhiễm trùng, sốt phát ban... hoặc do từ tưa lưỡi ở trẻ non yếu, có nhiễm
trùng thêm và tiến triển thành nặng. Miệng trẻ có nốt ban đỏ lan tràn khắp
niêm mạc miệng, hoặc khu trú từng vùng ở miệng, ở lưỡi, lợi, môi quanh phía
trong má. Sau lớp màng trắng đóng phía ngoài thành mảng, sau khi lau đi,
thấy rõ niêm mạc phía trong đỏ và khô. Trẻ có cảm giác khô, nóng ở miệng,
khó chịu, bú không được, vì rất đau mỗi khi mút vú. Trường hợp bị bội nhiễm
do loại trực trùng mủ xanh Pseduomonas thì vùng miệng có thể bị loét thêm
từng mảng và gây hoại tử miệng. Đối với những trường hợp nặng cần phải vừa
bị nấm, vừa trị bằng kháng sinh đặc hiệu, sau khi đã có kết quả của kháng
sinh đồ.
Ngoài vấn đề thăm khám,
chữa trị nguyên nhân, phải hết sức chú ý vệ sinh miệng, có thể bôi miệng
bằng glyxerin borat, uống vitamin C, B1 và PP và uống nystatin nếu có nấm.
b. Viêm miệng hoại
thư: còn gọi
là cam tẩm mã, có thể gây loét hoại thư má và ăn thối cả xương hàm. Bệnh này
hay gặp ở trẻ nhỏ, nhất là ở trẻ dưới 2, 3 tuổi chưa biết tự giữ gìn vệ sinh
răng miệng và người mẹ chăm sóc thiếu chu đáo. Có thể xảy ra sau khi mắc
bệnh siêu vi trùng như sởi, do mẹ bắt kiêng cữ quá đáng, không chịu vệ sinh
miệng sạch sẽ cho trẻ. Biến chứng này hay xảy ra ở trẻ nhỏ và yếu đuối, sức
đề kháng kém, thể trạng suy nhược. Hiện nay, nhờ có kháng sinh và phát hiện
sớm điều trị kịp thời, nên ít xảy ra bệnh này ; tổn thương tại chỗ là do các
loại vi trùng làm mủ gây viêm nhiễm các mạch máu quanh các cơ ở miệng, từ đó
tuần hoàn ứ đọng không lưu thông được gây hoại thư.
PHÒNG BỆNH
Để tránh hiện tượng viêm
nhiễm kể trên, cần chú ý vệ sinh miệng trẻ cho sạch.
1. Với trẻ còn bú mẹ hoặc ăn sữa nhân
tạo, nếu thấy có cặn sữa nên rửa cho sạch, trước khi ăn, bằng nước đun sôi
để nguội, hoặc bằng dung dịch bicacbonat loãng, nếu tưa nhiều có thể lau
bằng mật ong và lau lại bằng nước đun sôi để nguội.
2. Trẻ lớn hơn 2, 3 tuổi, tập cho xúc
miệng thường xuyên sau mỗi bữa ăn. Sáng ngủ dậy và tối trước khi đi ngủ, cần
chú ý xúc miệng kỹ hơn, nhất là đối với trẻ thích ăn ngọt nhiều như kẹo,
bánh ngọt... Nên tập cho trẻ có thói quen xúc miệng, đánh răng hàng ngày để
vừa tránh được viêm miệng, vừa tránh được hỏng men răng do đường đọng lại
trong miệng.
3. Ở trẻ bị bệnh sởi hoặc một số bệnh
siêu vi trùng, thì hằng ngày phải thực hiện tốt vệ sinh miệng và cơ thể,
dùng khăn nhúng nước ấm lau cho sạch mồ hôi và chất nhờn trên da, tránh tập
quán cũ của một số bà mẹ kiêng khem quá mức, sợ nước không dám làm vệ sinh
cho trẻ, khiến cho vi trùng đường miệng phát triển và dễ gây biến chứng cho
trẻ. Cần phải phát hiện bệnh sớm ngay từ lúc chưa có biến chứng, để có hướng
điều trị kịp thời, tránh chuyển thành nặng, nhiễm trùng kéo dài.
Nếu có điều kiện, cần tiêm
chủng vacxin phòng sởi để phòng bệnh cho trẻ.
