LẠI NÓI VỀ BÉO PHÌ Ở TRẺ EM (OVÉSITÉ)

BS. ĐỖ NGỌC ĐỨC

BV Nhi Đồng 2

Dinh dưỡng đúng cách là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự phát triển tốt thể chất tâm thần cho trẻ em những người chủ tương lai của đất nước. Nếu như ở những nước kém phát triển suy dinh dưỡng là một vấn đề nghiêm trọng đe dọa tính mạng trẻ nhỏ thì tại những nước đã phát triển và đang bắt đầu phát triển như nước ta, bệnh béo phì tuy không đe dọa tử vong nhưng đã ảnh hưởng không ít đến tâm thần vận động của trẻ, dễ là cho trẻ em mặc cảm không hòa nhập với bạn bè dẫn đến sa sút trong học tập và còn là một trong những nguyên nhân bệnh tim mạch về sau.

Vậy thế nào gọi là béo phì ở trẻ em?

Béo phì ở trẻ em được định nghĩa bởi sự tăng quá mức của lượng mỡ dự trữ dẫn đến cân nặng bất thường quá mức so với chiều cao của trẻ.

Phần lớn các trường hợp béo phì không phải do nguyên nhân nội tiết và cần thiết được điều trị lâu dài, bền bỉ bằng liệu pháp tâm lý cùng với chế độ dinh dưỡng thích hợp nếu như người thầy thuốc và cha mẹ bệnh nhi muốn đạt kết quả khả quan và lâu dài cho đứa trẻ.

- Định bệnh

+ Hỏi bệnh sử thực hiện 3 bước: cha mẹ trẻ; bản thân trẻ; xem sổ sức khỏe để biết bệnh khởi phát từ lúc nào?

+ Khám lâm sàng: Mục đích khám lâm sàng nhằm loại trừ các nguyên nhân béo phì hiếm gặpo do bệnh lý nội tiết và đánh giá mực độ ảnh hưởng của bệnh béo phì.

* Cần đo chiều cao, cân nặng và so sánh chiều cao, cân nặng, tuổi của trẻ với đường biểu diễn chiếu cao, cân nặng chuẩn theo tuổi và theo giới tính. Đa số trẻ béo phì thường có trọng lượng quá mức bình thường.

* Đánh giá lớp mỡ dưới da cho phép xác định độ béo phì.

- Bệnh béo phì thông thường do chế độ ăn quá mức: Vai trò của yếu tố di truyền và yếu tố gia đình còn đang bàn cải, tuy nhiên cần phải tìm hiểu những yếu tố này.

Trong trường hợp này trẻ thường hay ăn nhiều, ăn vặt quá mức giữa các bữa ăn, số lượng đường ăn vào thường đến 70% tổng lượng thức ăn đưa vào cơ thể và thường là thức uống ngọt. Cần phải hỏi kỹ chế độ của trẻ để nhận biết sự bất tương đồng của các loại thức ăn trẻ ăn hàng ngày.

- Điều trị:

+ Chế độ ăn thích hợp: Nhiều rau quả, giảm tối đa lượng nước giải khát ngọt, giảm bớt chất bột đường: khẩu phần ăn sẽ giảm từ từ từng ngày một.

+ Giải trí, vận động thích hợp: Từ vận động nhẹ tăng dần: di dạo chơi công viên, sở thú, tham qua di tích lịch sử, đánh cầu, tham gia sinh hoạt tập thể, văn nghệ để trẻ bớt đi thời gian rãnh rỗi, sau đó là chạy bộ, bơi lội.

+ Luôn luôn nâng đỡ tâm lý cho trẻ: Cha mẹ nên kiên trì cạnh trẻ thường xuyên, tâm sự với trẻ giải thích, động viên trẻ và cùng vui chơi với trẻ.

* Đo huyết áp, khám tim mạch, khám cơ xương khớp: Thường bình thường trẻ chỉ có hiện tượng khó thở khi gắng sức.

* Khám tâm lý: Với một đứa trẻ béo phì sự khó khăn, cản trở đầu tiên đối với trẻ là vấn đề tâm lý. Trẻ cần được khám tâm lý ở một nhà tâm lý học nhi khoa (ngành này chưa phát triển ở nước ta, cha mẹ trẻ có thể nhờ đến sự giúp đỡ của thầy thuốc nhi khoa có kinh nghiệm mà trẻ tin tưởng).

* Xét nghiệm sinh học: Rất hạn chế, thường được chỉ định trong các bệnh béo phì do nội tiết.

- Nguyên nhân của bệnh béo phì

* Nguyên nhân nội tiết:

- Suy tuyến giáp.

- Bệnh cushing

- Thiếu hormon tăng trưởng (GH), rất hiếm

- Béo phì trong những bệnh dị dạng bẩm sinh (kèm dị dạng mặt): hội chứng Wily Prader, hội chứng Laurence Moon.