Bệnh trùng roi và nhiễm nấm đường sinh dục
Trùng
roi là một trong những tác nhân chính gây bệnh lây qua đường tình
dục. Người bệnh không đau bụng, không sốt nhưng rất ngứa và khó
chịu. Ngoài con đường giao hợp, trùng roi còn lây qua việc dùng
chung bồn cầu, bồn tắm. Khăn vệ sinh và quần lót ẩm cũng là yếu tố
thuận lợi cho sự lây lan.
Bệnh có thể lây từ người lớn sang trẻ em gái do tay nhiễm trùng roi hoặc do giặt chung chậu, cũng như lây từ thai phụ sang trẻ sơ sinh lúc đẻ. Bệnh gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới (gấp 10 lần), đặc biệt tỷ lệ mắc trùng roi ở gái mại dâm rất cao. Trùng roi thường gây tổn thương ở niệu đạo, âm hộ và các phần phụ của đường sinh dục. Thời gian ủ bệnh 1-4 tuần hoặc lâu hơn.
Ở nam giới, đa số người bệnh không có triệu chứng gì, một số trường hợp ngứa ở quy đầu, đái buốt, đái rắt, có khi có tiết dịch ở quy đầu. Ở nữ giới, một số ít không có triệu chứng gì, còn phần lớn người bệnh thấy các dấu hiệu: ra nhiều khí hư màu vàng hơi xám, có bọt, nặng mùi; ngứa dữ dội ở âm hộ, âm đạo làm cho âm hộ và tầng sinh môn đỏ, có vết trợt do gãi; đái buốt và thường kèm theo sưng nề âm hộ, đau lúc giao hợp. Các triệu chứng này nặng lên trong thời kỳ kinh nguyệt, lúc có thai, mãn kinh hoặc ở người bị bệnh đái tháo đường. Để chẩn đoán xác định, phải dựa vào kết quả xét nghiệm khí hư bằng phương pháp soi tươi.
Về điều trị, đối với nữ, thuốc điều trị đặc biệt là metronidazol (biệt dược Flagyl, Kalion). Có thể dùng 1 liều tấn công duy nhất: 8 viên uống 1 lần. Nếu không khỏi, uống thêm 4 viên/ngày chia 2 lần trong 7 ngày tiếp theo. Để đỡ ngứa, hằng ngày nên kết hợp ngâm bộ phận sinh dục trong một chậu nước sạch ấm 2-3 lần, sẽ dễ chịu hơn.
Cũng có thể uống thuốc trên 2 viên/ngày, liên tục 10 ngày hay 3 viên/ngày, dùng liên tục 7 ngày và kết hợp đặt âm đạo 1 viên/tối, liên tục 15 ngày. Vì trùng roi hay kết hợp với nấm nên có thể đặt âm đạo bằng loại thuốc viên vừa chứa metronidazol vừa chứa nystatin, biệt dược là Flagystatin trong 15 ngày liên tục.
Đối với người chồng (hoặc bạn tình), nên uống metronidazol 250 mg x 2 viên/ngày trong 10 ngày hoặc 3 viên/ngày trong 7 ngày. Chú ý dùng bao cao su cho mỗi lần giao hợp; nhưng tốt nhất là không quan hệ tình dục đến khi cả hai người đều được điều trị khỏi và hết các dấu hiệu của bệnh. Tiêu chuẩn khỏi bệnh là trong 3 vòng kinh liền thử khí hư đều âm tính.
Ngoài trùng roi, nấm candida cũng là tác nhân gây bệnh hoa liễu thường gặp. Nấm phát triển tốt ở những nơi ẩm nóng như âm đạo; đặc biệt phổ biến ở phụ nữ có thai, phụ nữ bị AIDS, đái tháo đường, người dùng kháng sinh hoặc uống viên tránh thai. Bệnh lây trực tiếp qua đường tình dục (khác giới, đồng giới, miệng - sinh dục) và gián tiếp qua khăn vệ sinh, quần lót ẩm, bệ xí, bồn tắm, tắm ao và lây từ mẹ sang con khi đẻ.
Ở nam giới, thời kỳ ủ bệnh khó xác định, một số trường hợp có biểu hiện viêm niệu đạo cấp giống bệnh lậu (xuất tiết nhiều, có mủ, đôi khi có máu, đái rắt nhiều lần và rất đau). Nhưng thường gặp hơn là các triệu chứng của viêm niệu đạo bán cấp: cảm giác nóng bỏng dọc niệu đạo, ngứa ở miệng sáo, nước tiểu có ít sợi, nhất là ở đầu bãi. Ngoài ra, biểu hiện viêm quy đầu và rãnh quy đầu hay gặp ở người bị đái tháo đường, người có quan hệ với phụ nữ bị nhiễm nấm âm đạo. Ở quy đầu và bao quy đầu có những đám hình tròn hồng tươi hoặc trợt da, ngứa dữ dội.
Triệu chứng ở phụ nữ là khí hư trắng, khô, có từng mảng bám vào âm đạo, da âm hộ và niêm mạc âm đạo đỏ, phù nề từng đám và đôi khi chảy máu, rất ngứa, cảm giác nóng rát khi đi tiểu, có mùi giống như mốc, giao hợp đau, ngứa hậu môn...
Nguyên tắc điều trị là chữa song song cả hai vợ chồng (hoặc bạn tình) vì có thể lây trở lại nhau. Đối với phụ nữ, có thể dùng một trong các cách sau:
- Dùng dung dịch tím gentian 1% tẩm vào bông gòn đặt sâu trong âm đạo vào ban đêm, trong 3 đêm liền (sáng lấy ra). Để đỡ ngứa, ngồi ngâm bộ phận sinh dục vào chậu nước sạch ấm (cho 3 thìa dấm, nước chanh hoặc sữa chua cho 1 lít nước), ngày ngâm 2 lần mỗi lần 15 phút.
- Đặt âm đạo viên nystatin 100.000 đơn vị trong 15 ngày liên tục.
- Dùng clotrimazol 500 mg đặt 1 viên liều duy nhất vào âm đạo trước khi đi ngủ hoặc uống sporal 100 mg x 2 viên trong 3-5 ngày.
Đối với người chồng (bạn tình), dùng kem clotrimazol bôi tại chỗ hoặc uống sporal 100mg x 2 viên trong 3-5 ngày.
BS Trần Thị Nguyệt, Sức Khỏe & Đời Sống
