"Nam mãn" - huyền thoại và thực tế.
Tác giả : BS. TRẦN BỒNG SƠN
Tất cả mọi từ điển Anh Pháp đều có chữ menopause, gồm 2 gốc Hy Lạp
menos là tháng, đồng nghĩa với kinh nguyệt và pausis: ngừng lại,
được "diễn nôm" thành mãn kinh, một khái niệm hầu như ai cũng hiểu.
Ngược lại, chỉ có thể thấy andropause (andro: đàn ông) trong các từ
điển y học xuất bản vào khoảng mươi năm nay, mà nếu dịch sát từng
chữ sẽ là "nam mãn". Chứ nói "mãn kinh nam" e không ổn vì cánh đàn
ông làm gì có kinh kỳ bao giờ?. "Tắt dục nam" cũng chưa chỉnh lắm,
cụ Ðào Duy Anh định nghĩa dục là lòng ham muốn, và thực tế nếu còn
sống, chắc chẳng anh đàn ông nào (chịu) hết ham muốn. Vấn đề là nằm
ở chỗ có "thực thi" được hay không? Nếu không được, lâu dần nhiều
khi đâm ra quên mất (!?), "hết dám" ham muốn nữa.
"Nam mãn" là gì?
Trước hết, nếu quan niệm như một thực tế lâm sàng, kiểu như "mãn kinh" trong phụ khoa chẳng hạn, thì rất nhiều thầy thuốc sẽ không nhất trí, đa phần là chính các... bác sĩ nam khoa (andrologist) chuyên trách về nam giới. Bởi việc hết thấy kinh của phụ nữ xuất phát từ sự giảm sút đến mức rất thấp nội tiết tố nữ, có thể chứng minh dễ dàng bằng xét nghiệm, trong khi đàn ông trên 50 luôn kèm theo những đặc tính khác không kém phần quan trọng cần phải khảo sát, đánh giá. Chưa kể trong thực tế đời thường, không ít những nam giới cao tuổi vẫn bảo lưu "khả năng hành sự" khá tốt, ngay cả khi nội tiết tố nam androgens chỉ còn chưa tới 60%.
Nói chung, "nam mãn" (nếu có thật!) thường được mô tả như một trạng thái phức tạp xảy ra ở đàn ông trên 50 tuổi, bao gồm những biểu hiện rất đa dạng: Từ cảm giác nóng nảy, bứt rứt (hoặc bức xúc!) giống cơn bốc hỏa ở phụ nữ (!?) khiến họ trở nên khó khăn (!?), hay "đổ quạu" v.v..., cho đến tình trạng mất ngủ, thậm chí trầm cảm..., tự "thấy suy yếu" nói chung (và trong "chuyện đó" nói riêng!) cộng thêm sự sa sút năng suất làm việc, chán hết mọi thứ (!?), bị loãng xương v.v...
Có phải nguyên nhân do thiếu nội tiết tố nam?
Không hẳn như vậy. Nội tiết tố nam androgens tuy vô cùng quan trọng nhưng mới chỉ là điều kiện cần, chứ chưa đủ.
Ở lứa tuổi trung niên, nhiều yếu tố khác cũng ảnh hưởng đáng kể, như cao huyết áp, xơ vữa động mạch, tiểu đường v.v..., và đều là những bệnh cảnh rất dễ xảy ra vào thời điểm nói trên. Chính vì vậy mà việc bổ sung nội tiết tố bên ngoài sẽ không đủ khả năng giải quyết "rốt ráo" các triệu chứng khó chịu như trường hợp mãn kinh ở phụ nữ.
Tuy nhiên nếu androgens thực sự giảm sút, chứng minh bằng kết quả xét nghiệm máu, thì việc phục hồi nồng độ sinh học vừa rất hợp lý, vừa rất có lợi, bởi tổng trạng sẽ được cải thiện rõ rệt, cho dù nhiều khi không hẳn sẽ hoàn toàn "như trước" (thậm chí còn hơn trước!) nếu androgen là nguyên nhân duy nhất. Không nên kỳ vọng quá nhiều vào testosterone, vì chẳng bao giờ có loại thuốc "vạn năng" nào giải quyết được tất cả mọi thứ.
Nhưng ít nhất về mặt thể chất sẽ giúp gia tăng khối lượng cơ bắp, giảm mỡ, đồng thời phục hồi "dạ cương" (vào lúc nửa đêm về sáng...) dẫn đến trạng thái sảng khoái, thanh thản, lạc quan... về mặt tinh thần, khiến dễ "cảm thấy hưng phấn"(!).
Nói một cách cụ thể, chúng ta nên làm gì?
Tốt nhất nên đi khám bác sĩ vì phải tôn trọng các chống chỉ định liên quan đến tuyến tiền liệt. Nếu có nhu cầu bổ sung, thì tuy trong lịch sử, chuyện ăn tinh hoàn của dê hoặc sư tử (!?) đã rất được ưa thích từ hàng ngàn năm trước công nguyên, nhưng nội tiết tố nam tổng hợp đầu tiên chỉ bắt đầu xuất hiện vào thập niên 1950 dưới dạng thuốc dầu, tiêm bắp, khá bất tiện, lại dễ gây viêm nhiễm.
Ðến thập niên 1960 có thêm thuốc viên uống với hàng chục tên biệt dược gồm những ưu khuyết điểm khác nhau, rồi mãi đến thập niên 1980, những tiến bộ của công nghệ dược phẩm mới sản sinh dạng dán trên da, có khá hơn nhưng hay gây dị ứng.
Cuối cùng chúng ta có dạng gel mới nhất, là một chất nhờn pha alcool để thoa ngoài da, hấp thu trực tiếp thật nhanh vào máu, tiện lợi và thỏa đáng hơn hết.
Cuối cùng, nên kết luận thế nào?
Rất đơn giản! Vấn đề là có nhu cầu bổ sung nội tiết tố nam testosterone không? Nếu có, thì gel thoa là phương tiện hiện đại, tiên tiến, gọn gàng và hiệu quả nhất.
