TÁC HẠI CỦA VIỆC LẠM DỤNG HORMONE SINH DỤC NAM
Tác giả : TS. DS. NGUYỄN HỮU ĐỨC (ĐH. Y Dược - TPHCM)
HORMONE SINH DỤC NAM
Hormone còn gọi là nội tiết tố, là chất sinh học do tuyến nội tiết bài tiết, được máu chuyên chở đến các cơ quan để điều hòa quá trình chuyển hóa và hoạt động sinh lý của cơ thể. Hormone sinh dục nam được gọi với tên chung là androgen, là nhóm các chất sinh học, kể cả các thuốc tác động đến giới tính nam, giúp phát triển và điều hòa hoạt động bình thường của cơ quan sinh dục nam giới. Một androgen thiên nhiên là testosteron do tinh hoàn tiết ra, nếu thiếu nó sẽ dẫn đến “thiểu năng sinh dục nam” mà một trong những biểu hiện của rối loạn này là “yếu sinh lý”. Từ testosteron, các nhà dược học đã tạo ra những androgen tổng hợp dùng làm thuốc với các đặc điểm: có thể dùng để uống (nếu dùng testosteron thiên nhiên, bắt buộc phải dùng theo đường tiêm chích), kéo dài thời gian tác dụng lâu hơn, có tác động khác với hoạt động sinh dục (như làm tăng đồng hóa chất đạm, giúp phát triển bắp thịt)...
TÁC HẠI CỦA VIỆC LẠM DỤNG HORMONE SINH DỤC NAM
Thuốc là hormone nói chung, trong đó có các androgen, đều thuộc loại nguy hiểm, cần được chỉ định và hướng dẫn sử dụng bởi các bác sĩ chuyên khoa. Nếu sử dụng không đúng sẽ gây các tác dụng phụ nặng nề, thậm chí rất nguy hiểm. Đã có không hiếm những trường hợp lạm dụng thuốc loại androgen chỉ vì tác dụng có lợi trước mắt, mà quên đi các tác hại khó lường khi dùng thuốc lâu dài. Hiện nay, có một số nam giới đã tự ý sử dụng bừa bãi thuốc là testosteron để chữa trị chứng “yếu sinh lý” (gọi là “rối loạn cương dương”, viết tắt là ED). Có thể họ sẽ “tiền mất tật mang” vì dùng thuốc không đúng. Testosteron chỉ sử dụng khi có xét nghiệm chứng tỏ sự “yếu sinh lý” do nồng độ chất sinh học này trong máu thấp, tức là do yếu tố nội tiết. Trong khi rối loạn “tế nhị” này còn có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra như yếu tố thần kinh tâm lý, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam, thuốc men (khá nhiều thuốc gây “yếu sinh lý”), rượu, ma túy v.v... Đặc biệt, nam giới còn muốn có con không nên dùng testosteron vì nó ức chế sự sinh tinh trùng. Testosteron và nhiều androgen khác dùng lâu dài có thể gây một số tác dụng phụ như chứng to vú ở đàn ông (theo cơ chế chưa được biết rõ vì thuốc kháng androgen như Cimetidin cũng có tác dụng phụ này), gây viêm gan tắc mật dẫn đến vàng da (dùng lâu dài có thể gây ung thư gan). Một androgen khác thường bị lạm dụng không chỉ ở nam giới mà còn ở nữ giới, đó là Durabolin. Durabolin là tên biệt dược của androgen phenylpropionat, thường bị lạm dụng làm “thuốc bồi dưỡng làm tăng cân, tăng lực”. Durabolin không dùng điều trị thiểu năng sinh dục nam mà tác dụng chủ yếu của nó là đồng hóa protein, tức giúp cơ thể hấp thu, biến dưỡng tốt chất đạm và vận chuyển các acid amin của chất đạm vào mô cơ, làm cho cơ thể tăng khối lượng cơ, tăng cân, tăng sức. Do có cấu trúc steroid giống testosteron nên Durabolin còn được gọi là thuốc steroid tăng đồng hóa (anabolic steroid), chỉ định điều trị chứng gầy ốm, sụt cân, mất sức sau phẫu thuật, bị loãng xương do tuổi cao hoặc do dùng thuốc glucocorticoid lâu dài. Ta thường nghe nói đến Doping trong thi đấu thể thao, vận động viên doping bằng cách dùng thuốc anabolic steroid nhằm tăng thể tích cơ bắp, tăng lực để đạt thành tích cao. Doping bị cấm không những vì lý do đạo đức mà còn vì tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc. Durabolin không chỉ có các tác dụng phụ của androgen nói chung đã kể trên; mà đối với phụ nữ, nếu không hiểu rõ, sử dụng liều cao và lâu ngày còn có thể bị triệu chứng nam tính hóa: rậm lông, giọng nói trầm, rụng tóc (nam giới bị hói đầu có thể do androgen), nổi trứng cá ở mặt, rối loạn rụng trứng và có thể mất kinh. Ở một số nước châu Á như Ấn Độ, người ta đã báo động tình trạng lạm dụng thuốc anabolic steroid ở trẻ em.
Xin được nhấn mạnh thuốc hormone sinh dục nam chỉ có thể sử dụng khi đã được bác sĩ chuyên khoa khám và chỉ định.
