Biến đổi chức năng tình dục ở phụ nữ
 |
| Sự hoà hợp về tâm hồn là một điều kiện của sự hoà hợp tình dục. |
Theo một khảo sát được thực hiện ở các phụ nữ lứa tuổi 18-59 trên toàn nước Mỹ, có đến 43% bị biến đổi chức năng tình dục với một dạng riêng biệt nào đó. Những thay đổi này đặc biệt hay gặp ở những phụ nữ quanh tuổi mãn kinh.
Năm 1998, Hội Tiết niệu Mỹ đã xác định sự biến đổi chức năng tình dục nữ khi có vấn đề liên quan đến 4 trạng thái: ham muốn - hưng phấn - có khoái cực - đau khi quan hệ tình dục. Hiện nay, những nghiên cứu về tình dục nữ tập trung nhiều vào thể biến đổi về hưng phấn, nghĩa là thường xuyên không có khả năng cảm nhận sự hưng phấn; không duy trì được độ nhờn ở âm đạo hoặc sự sung huyết ở cơ quan sinh dục để đáp ứng những kích thích tình dục.
Trước đây, chỉ có những trục trặc về tình dục của nam giới mới được
quan tâm nhiều nhưng gần đây, khoa học bắt đầu nghiên cứu về trục
trặc tình dục ở phụ nữ và nhận thấy cũng có rất nhiều vấn đề. Điều
may mắn là tuyệt đại đa số nguyên nhân gây biến đổi chức năng tình
dục nữ có thể chữa trị được.
Ngoài nguyên nhân tâm lý, ngày
nay người ta đã phát hiện ra nhiều thể bệnh do nguyên nhân sinh lý
và do có vấn đề trong mối quan hệ giữa đôi bạn tình (hay vợ chồng).
Các nguyên nhân này thường liên quan đến nhau. Sự đau đớn về thể
chất ảnh hưởng đến tình dục. Dù đau đớn đã qua đi nhưng việc nhớ lại
cũng làm cho hành vi tình dục kém hào hứng (ví dụ có phụ nữ từng bị
đau đớn khi nạo thai, sau đó không còn nồng nhiệt trong quan hệ tình
dục do hồi ức về những đau đớn khi nạo). Sự miễn cưỡng quan hệ tình
dục có thể gây ra sự căng thẳng cho cả đôi.
Ham muốn tình dục nữ không chỉ bị chi phối bởi hormone mà còn bởi
nhiều yếu tố khác như cảm nhận và suy nghĩ của họ về chính bản thân,
về tình dục và mối quan hệ qua lại giữa đôi bạn tình. Tình dục nữ
khác nhiều với tình dục nam. Mỗi phụ nữ cũng có nhu cầu, ham muốn và
cảm xúc tình dục khác nhau. Ham muốn tình dục nữ dựa nhiều trên cơ
sở mối quan hệ với bạn tình; nhưng với hầu hết phụ nữ thì ham muốn
phụ thuộc vào sự chia xẻ của cơ thể, tâm trí và bạn tình.
Về cơ thể: Một số thuốc và bệnh tật, rượu và ma túy cũng như
nồng độ hormone có ảnh hưởng không tốt đến dục năng. Ở những phụ nữ
mãn kinh và sau mãn kinh hay đã cắt tử cung toàn phần thường có rối
loạn về chức năng tình dục do mất cân bằng về nội tiết. Đau khi quan
hệ tình dục (do từng bị can thiệp ngoại khoa, có bất thường về giải
phẫu, sau sinh hay nhiễm khuẩn) cũng ức chế sự hưng phấn và khoái
cảm ở phụ nữ.
Về tâm trí: Trong cuộc sống hiện đại,
người phụ nữ phải lo toan, gánh vác nhiều công việc (từ việc cơ quan
đến việc gia đình, chăm sóc con cái...) nên không có gì ngạc nhiên
khi tỷ lệ những cặp vợ chồng gặp trục trặc về tình dục ở một thời
điểm nào đó trong đời suýt soát 70%. Những tác động tâm lý tiêu cực
(stress), trạng thái quá mệt mỏi hay trầm cảm đều làm cho phụ nữ
giảm ham muốn tình dục. Với phụ nữ, não là một “cơ quan phát sinh
ham muốn tình dục” rất nhạy cảm. Vì vậy, thư giãn, khơi gợi trí
tưởng tượng hoặc vuốt ve là những cách có hiệu quả nhất để tạo khoái
cảm và khoái cực cho phụ nữ. Không có chức năng sinh lý nào lại chịu
ảnh hưởng mạnh của vỏ não như chức năng đáp ứng tình dục, không chỉ
riêng với phụ nữ mà ở cả nam giới cũng vậy.
Về bạn tình:
Tình dục là sự chia xẻ của đôi bạn tình. Nhiều phụ nữ không dám thổ
lộ những gì mình mong muốn và nhiều ông chồng cũng không quan tâm
tìm hiểu nhu cầu của vợ. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến
trục trặc trong quan hệ tình dục vợ chồng. Thẳng thắn chia xẻ với
nhau trong chuyện tình dục thường làm cho mối quan hệ thêm bền chặt.
Những yếu tố nào làm giảm ham muốn tình dục? Stress
và trạng thái tâm lý không thoải mái là 2 nguyên nhân chính. Phụ nữ
có rất nhiều lý do để lo lắng (như giảm tự tin ở bản thân, tăng cân,
rối loạn kinh nguyệt…), do đó dễ làm giảm ham muốn tình dục. Và như
một phản ứng dây chuyền, nó ảnh hưởng đến hưng phấn và khoái cực vì
rối loạn chức năng tình dục có mối liên hệ qua lại với nhau.
Ngoài ra còn có nhiều nguyên nhân khác, một số thuộc thể chất, số
khác thuộc tâm trí như mãn kinh, can thiệp phẫu thuật (nhất là ở
buồng trứng và tử cung), bất hòa trong mối quan hệ, quá mệt mỏi,
sinh đẻ, trầm cảm, bệnh tiểu đường, chấn thương tâm lý do bị cưỡng
bức hay lạm dụng tình dục khi còn nhỏ...
Một trải nghiệm tình
dục bình thường bao giờ cũng bắt đầu bằng sự ham muốn (một hiện
tượng tâm trí), nó tạo ra sự hưng phấn (máu dồn đến cơ quan sinh
dục) và kết hợp với những kích thích dẫn đến khoái cực. Sự phân biệt
có tính phổ biến nhất giữa ham muốn tình dục nam và nữ là ở chỗ ham
muốn tình dục nữ không phải là hiện tượng sinh lý 100% mà ít nhất có
50% do tâm lý.
Trầm cảm có gây
ra biến đổi chức năng tình dục? Tuy chưa thể chứng
minh mối quan hệ giữa hai yếu tố này nhưng người ta dễ dàng nhận
thấy nếu trầm cảm được chữa trị tốt thì sẽ cải thiện được ham muốn
tình dục ở phụ nữ.
Một số thuốc chống trầm cảm như Prozac tuy
hiệu quả cao nhưng lại có tác dụng phụ là có thể gây ra biến đổi
chức năng tình dục cho cả nam và nữ (Medinfo, 1999). Tuy nhiên,
không phải mọi người đều bị ảnh hưởng giống nhau nên một số nhà khoa
học cho rằng chính bệnh trầm cảm làm giảm dục năng chứ không phải là
thuốc. Nhưng dù tác dụng phụ của Prozac thế nào đi nữa, các thầy
thuốc vẫn khuyên dùng Prozac để chữa trầm cảm vì nếu không điều trị,
bệnh sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tâm trí và cả tình dục.
BS Đào Xuân Dũng, Sức Khoẻ & Đời Sống
