CÂU CHUYỆN DÀI VỀ THUỐC LÁ
Bác sĩ Nguyễn Ý ĐỨC
Nói về thuốc lá với những tác dụng nguy hại của nó thì có thể kể ngày này qua tháng khác mà vẫn chưa hết.
Nhưng chỉ cần đọc trên bao thuốc với những hàng chữ:”
“ Hút thuốc lá gây bệnh ung thư phổi”;
“ Thuốc lá có hại cho sức khỏe của bạn”,
“Thuốc lá ảnh hưởng xấu tới thai nhi”...
thì người ghiền cách mấy cũng đã thấy e ngạị
Vậy mà tại sao vẫn có nhiều người hút, có nhiều người bỏ rồi lại hút lạị Khác chi đồng hương ta hút thuốc lào, muốn bỏ,” đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên” vì “ nhớ ai như nhớ thuốc lào”.
Có người nói là khói thuốc hút vào tạo cho họ nhiều sinh lực, cảm hứng để làm việc. Khi thức dậy mỗi buổi sáng hay khi phải tập trung làm công việc gì lâu như lái xe, viết lách, chơi bài bạc mà làm vài hơi thuốc lá thì tuyệt. Người khi bị căng thẳng tâm thần, khi bị bực bội, cáu gắt thì cho là thuốc lá làm họ thư giãn, thoải máị Cũng có người hút để như tự thưởng công sau khi hoàn tất một việc khó khăn, một động tác khoái lạc như sau cuộc ái ân.
Mỗi người mỗi lý do, nhưng chung quy lại chỉ là những lý lẽ để che đậy một tật, một bệnh của mình: đã ghiền thuốc, ghiền chất nicotine trong thuốc lá, giống như người ta ghiền bạch phiến, cần sa, rượụ
Ghiền thuốc lá
Trở thành ghiền nicotine khi nào ta thấy:
1- Thất bại sau nhiều lần nghiêm túc cố gắng dứt bỏ hay cắt giảm số lượng thuốc hút.
2- Khi định ngưng hút là bị những cơn đói thuốc hành hạ như bồn chồn, lo âu vô cớ, cáu kỉnh với mọi người nhất là vợ con, đứng ngồi không yên, ngáp ngắn ngáp dài, nhức đầu, kém tập trung, chóng mặt, khó chịu trong bao tử.
3- Khi mỗi ngày phải hút nhiều hơn mới thấy đã cơn ghiền. Tới giai đoạn này thì ta đã mất quyền tự chủ vì nicotine đã kiểm soát hành vi của ta, thay đổi tính tình ta khi nó không có trong máu ta, trong thịt da tạ
Hóa chất trong thuốc lá
Trong thuốc lá có khoảng bốn ngàn hóa chất mà một số lớn có tác dụng độc hại, gây ung thự Hai hóa chất chính là nicotine và nhựa thuốc lá (tar).
1-Nicotine là chất làm ta trở nên ghiền với thuốc lá, làm thay đổi tính tình, đôi khi cho ta một cảm giác phấn khởi nhưng sau đó thì tới sự trầm dịụ
Đây là một hóa chất không mầu, không mùi vị có ở trong tất cả các loại thuốc lá, từ thuốc hút tới thuốc nhaị
Khi hút vào thì nicotine được hấp thụ vào máu, đưa lên một điểm tiếp nhận đặc biệt ở não bộ cho nên tác dụng của nó rất mau, ngay sau khi hút.
Nicotine được biến hóa trong gan và một phần lớn được thận thải ra ngoàị
Nicotine kích thích nang thượng thận và vỏ não bô.. Lúc đầu nicotine có tác dụng hưng phấn sau đó làm dịụ Nicotine cũng làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, làm co mạch máu, làm mất cảm giác thưởng thức thực phẩm của các nụ nếm ở lưỡị
Nicotine với khí carbon monoxide trong khói thuốc lá làm người ghiền có nhiều nguy cơ bị bệnh tim, làm mỡ trong máu lên cao, tế bào máu đóng cục, làm tăng huyết áp, đưa đến vữa xơ động ma.ch.
2-Nhựa thuốc lá là những phần tử nhỏ mầu đậm, dính với nhau và gồm có trên 3500 hóa chất khác nhaụ Nhựa có tác dụng gây ung thư và khi đọng trong phổi, làm tổn thương phế nang. Hãy quan sát, so sánh mấy ngón tay người hút thuốc: đầu ngón vàng khè vì khói và nhựa thuốc. Với hai buồng phổi khi hít khói thuốc vào thì chắc phổi còn vàng hơn những ngón tay đó.
Tác hại của thuốc lá
1- Hút thuốc làm giảm tuổi thọ: Thuốc lá, đặc biệt là thuốc điếu hút, là nguyên nhân lớn duy nhất gây ra chết yểu và bất khiển dụng mà nếu không hút ta có thể tránh được.
Vào tuổi 35 mà bắt đầu hút thuốc làm giảm bẩy năm thọ, tuổi 70 giảm mất 3 năm. Các bệnh gây ra do hút thuốc lá nặng khiến 16% người tới tuổi 65 bị chết, 28% lúc 74 tuổi và 36% lúc 84 tuổị Theo thống kê, 22% đàn ông, 11% đàn bà chết vì hút thuốc lá.
Riêng tại Hoa Kỳ, vào năm 1988, có gần 500.000 người chết yểu do hậu quả của việc hút thuốc lá và cả triệu người khác kéo dài cuộc sống với nhiều tổn thương ở tim và phổi chỉ vì thuốc lá.
Bên Việt Nam ta, chắc các tỷ lệ, con số cao hơn vì người mình vẫn còn thói quen hút nối đuôi điếu này qua điếu khác và hút từ khi còn thiếu niên tới lúc bạc đầụ
2- Bệnh tim mạch: Vào năm 1987, có một triệu người chết vì bệnh tim mạch thì hai trăm ngàn người trong số đó chết vì hậu quả của thuốc lá. Các bệnh này bao gồm các bệnh của động mạch tim, tai biến động mạch não, bệnh mạch máu ngoại biên như khập khễnh cách hồi (intermittent clauditation), phình động mạch chủ.
3- Thuốc hút gây ung thư miệng, cổ họng, thanh quản, thận, tụy tạng, bọng đáị
4- Ung thư phổi: Bác sĩ Alton Oschner là người đầu tiên khám phá ra sự liên hệ giữa thuốc lá và ung thư vào năm 1950. Từ đó nhiều nghiên cứu khác đã xác định thuốc lá là nguyên nhân quan trọng gây ra ung thư phổị
Từ nhiều năm nay, ung thư này là nguyên nhân tử vong số một trong các loại ung thư ở đàn ông cũng như đàn bà. Người hút thuốc có cơ nguy bị ung thư phổi mười lần nhiều hơn là người không hút.
Khi hút thuốc thì phổi giữ lại tới 90% các chất hít vào, khói thuốc làm các sợi lông ở cuống phổi không gạt bỏ những vật lạ xâm nhập nên hóa chất của thuốc liên tục tích tụ trong tế bào phổi, gây ra tổn thương như ung thự
Hiện nay chưa có thuốc chữa ung thư phổi và 90% bệnh nhân chết 5 năm sau khi tìm ra bê.nh.
5- Thuốc lá còn gây ra viêm cuống phổi kinh niên, tràn khí phổi (emphysema) bằng cách tiêu hao phế nang. Mỗi năm có chừng 80.000 người chết vì các bệnh này và hiện nay riêng nước Mỹ có khoảng 13 triệu người bị bê.nh.
Ngoài ra, thuốc hút còn làm tăng cholesterol trong máu đưa đến nguy cơ tai biến động mạch não; làm tăng nguy cơ cơn suy tim; tăng huyết áp và nhịp tim; các bệnh mạch máu ngoại vi; làm giảm vị giác và khứu giác khiến ăn mất ngon; làm da nhăn nheo; nữ giới uống thuốc ngừa thai lại hút thuốc lá sẽ tăng nguy cơ bị các bệnh tim mạch; phụ nữ mang thai dễ bị hư thai, con sanh non, thiếu kí, tử vong thai nhi và hài nhị
Có nghiên cứu cho là thuốc hút cũng làm đời sống tình dục bị xáo trộn, nhất là loạn cương dương ở nam giới vì thuốc lá giảm thiểu máu chạy tới dương cụ khiến không cương được.
Thuốc lá cũng có thể gây hiếm muộn ở cả đàn ông lẫn đàn bà.
Thuốc Cigars
Về cigars thì nhiều người hút cho là an toàn. Họ lý luận rằng khi hút cigar thì họ ngậm, nhai nhiều hơn là hít khói vào do đó ít độc hạị
Tuy nhiên kết quả nhiều nghiên cứu cho hay hút cigar cũng nguy hiểm như hút thuốc lá.
Trong một đại hội của American Cancer Association, Frank Baker tường trình rằng trong một điếu cigar, số lượng nicotine nhiều bằng trong một gói thuốc lá, đồng thời cũng có nhiều hóa chất độc hơn như nitrogen oxide, ammonia và hợp chất gây ung thư NNN. Khói thuốc do hút cigar cũng nhiều hơn thuốc lá và người ở gần chịu ảnh hưởng nặng hơn.
Theo một thống kê, người hút dưới năm điếu cigars một ngày thì nguy cơ ung thư miệng, cuống họng tăng lên tới 34%, nguy cơ ung thư phổi tăng lên 57% so với người không hút. Nếu hút trên năm điếu một ngày thì nguy cơ ung thư phổi, cuống họng, miệng tăng lên gấp bội, nhất là lại uống thêm hai ba ly rượu mạnh một ngàỵ Nguy cơ gây ra bệnh tim cũng rất cao ở người hút cigars.
Ngoài ra cigars cũng có tác dụng không tốt tới sự sinh đẻ, trẻ sanh thiếu tháng, nhẹ cân.
Do đó các nhà sản xuất cigars đã được chính quyền liên bang Hoa Kỳ yêu cầu đặt nhãn báo động nguy cơ gây bệnh trên mỗi điếu thuốc cigar giống như là trên bao thuốc lá. Và các hãng bảo hiểm sức khỏe cũng có ý định tăng tiền bảo hiểm như ở người hút thuốc lá.
Hít khói thuốc mà không hút
Trên đây là ảnh hưởng tai hại của thuốc lá cho chính bản thân người hút, còn những người không hút mà sống tiếp cận với họ cũng bị ảnh hưởng rất đáng kể. Lý do là các chất độc của thuốc có trong khói tự do này nhiều hơn trong khói người hút hít vàọ
Vì thế ở nhiều địa phương, chính quyền đã ra lệnh nghiêm cấm hút thuốc nơi công cô.ng.
Người hít khói thuốc dư (second hand smoking) sẽ bị lên huyết áp, tăng nhịp tim.
Theo cơ quan Bảo Vệ Môi Trường Hoa kỳ thì hàng năm có trên 50.000 người chết và 3000 người bị ung thư chỉ vì sống chung hoặc tiếp cận với không khí nhiễm độc tỏa ra từ người hút thuốc.
Một nghiên cứu nữa cho hay có khoảng 35.000 người chết vì bệnh tim mạch, trên 10.000 người chết vì các loại ung thư khác.
Trẻ em tiếp cận với khói thuốc lá thường hay bị sưng phổi, viêm tai,viêm cuống phổi, nhiễm độc thịt dư cuống họng, bị bệnh suyễn nhiều hơn. Cho nên các bậc làm cha mẹ cần lưu ý ở điểm nàỵ
Ích lợi của ngưng hút thuốc
Bây giờ thử coi ích lợi của sự ngưng thuốc lá.
Đã có nhiều bằng chứng khoa học cho hay là đang hút thuốc mà ngưng thì có rất nhiều phúc lợi tức thì và ở mọi lứa tuổị
1-Ngưng thuốc tuổi thọ sẽ tăng hơn là người tiếp tục hút. Lý do là khi ngưng, số người chết vì các bệnh gây ra do thuốc lá sẽ giảm.
Trong trường hợp ung thư phổi, sau khi ngưng hút khoảng mười năm thì số tử vong giảm đi gần một nửa so với người tiếp tục hút; sau 15 năm ngưng hút nguy cơ chết về bệnh tim mạch giảm xuống như ở người chưa từng hút bao giờ.
2- Đàn bà ngưng hút thuốc trước khi có thai, con sinh ra bình thường.
3- Sau khi ngưng thuốc, ta thấy trong người khoan khoái, hô hấp nhẹ nhàng, ăn thấy ngon miệng trở lại, không còn ho đến rát cả cổ, tế bào phổi sẽ được hồi sinh, dưỡng khí có đầy đủ để nuôi cơ thể, da hồng hào tươi mát.
4- Các bệnh ung thư miệng, cuống họng, bọng đái cũng giảm trông thấy sau mấy năm ngưng hút thuốc.
5- Quan trọng hơn hết là khi ngưng thuốc lá, ta đã lấy lại quyền kiểm soát các hành động của ta chứ không bị chất nicotine chi phối; gia đình không bị lây những bệnh mà đáng lẽ ra họ không mắc phải; mỗi ngày ta không phí phạm đốt đi ba đồng mỹ kim.
Để dành tiền này, mỗi tuần ta có một số tiền lớn, đưa người phối ngẫu cùng con cái đi cine, đi ăn kem chẳng khoái hơn không. Gia đình cùng vui vẻ, không canh cánh lo âu phải vĩnh biệt chia ly người ghiền thuốc lá sớm mấy năm.
Ngưng hút thuốc
Có người bỏ cái rụp vì hút thuốc vào là thấy đau bệnh ngay như thở không được, tim đập loạn xạ, huyết áp lên cao làm nhức đầu như búa bổ. Họ ý thức được là nếu tiếp tục hút thì ông chủ hãng Hòm Tô Bia tới thăm sớm nên họ phải ngưng hút.
Người muốn ngưng cần có động lực chính đáng là tại sao phải ngưng: vì bệnh của mình, bệnh của thân nhân, bạn bè tiếp cận với khói thuốc do mình thở rạ
Xin đề nghị một lịch trình ngưng thuốc lá:
1- Cho mọi người biết là “tôi ngưng hút thuốc đây“ để họ hỗ trợ mình. Điểm này rất quan trọng vì đôi khi mình yếu lòng thì có người nhắc nhở, nâng đỡ tinh thần.
2- Viết những lý do khiến mình cần phải ngưng hút thuốc và để nơi cất thuốc lá. Lâu lâu mang ra ôn đọc lại để coi có cần thêm bớt điểm nàọ
3- Chọn một ngày để bắt đầu ngưng. Tới ngày đó sẽ ném bỏ tất cả thuốc lá, dù là còn nguyên cây, bỏ hết gạt tàn thuốc lá.
4- Làm vài việc tích cực như quét dọn phòng ngủ, hút bụi xe hơi đầy mùi thuốc lá như là để bắt đầu một nếp sống mớị
5- Rồi gắn bó với quyết tâm của mình.
Có thể xin bác sĩ gia đình cho mua thuốc viên nhai như kẹo cao su hoặc thuốc dán có chất nicotine để đỡ ghiền, dùng trong thời gian ngắn.
Khó khăn nhất là trong mươi ngày đầu mà vượt qua được thì ta sẽ thành công. Đồng thời có một chương trình tập luyện cơ thể, giải trí lành mạnh để tránh ngã lòng, khỏi bị lôi cuốn trở lại hút thuốc. Khi thấy thèm một hơi thuốc lá thì lảng tránh bằng cách ngậm cục kẹo, uống ly nước lạnh, ra ngoài trời hít không khí trong lành hoặc đi tắm.
Nói thì dễ, làm có vẻ khó, nhưng quyết tâm chắc là được.
Xin chúc người ghiền muốn bỏ thuốc có nhiều may mắn.
Bác sĩ Nguyễn ÝĐDỨC
Texas-USA
