Tôi Có Rủi Ro bị Ung Thư Da Không?
Bạn có biết số người mắc bệnh ung thư da và tử vong vì bệnh ung thư da đang gia tăng ở Hoa Kỳ? Vấn đề này đặc biệt gây lo lắng cho nhiều người vì phần lớn các dạng ung thư khác đang giảm xuống. Ánh nắng mặt trời là nguồn phát ra tia tử ngoại (hay còn gọi là tia cực tím – Ultraviolet radiation – UV) – loại tia huỷ hoại da và gây ra bệnh ung thư da. Mức ảnh hưởng của UV phụ thuộc vào cường độ ánh sáng, thời gian tiếp xúc với ánh sáng, và da có được bảo vệ hay không. Không có tia UV nào, cũng như không có cách phơi nắng nào, là an toàn cả.
Phơi nắng có thể gây ung thư da ở mọi lứa tuổi. Da và mắt dễ bị tác hại của ánh nắng mặt trời nhất. Bạn cần đặc biệt cẩn thận đối với ánh nắng mặt trời nếu bạn:
Có nhiều nốt ruồi to nhỏ khác nhau;
Có tàn nhang hoặc rám nắng trước khi bắt nắng;
Có da mỏng, hoặc tóc vàng, tóc đỏ hoặc tóc màu nâu nhạt;
Thường xuyên ở ngoài trời.
Melanoma là một loại ung thư da nguy hiểm nhất, và là nguyên nhân của hơn 75% tử vong do bệnh ung thư da gây ra. Ngoài ra, ánh nắng làm cho da già đi trước tuổi, da nhăn, tăng nhãn áp (cataracts), và những rủi ro khác cho mắt.
Làm Sao Để Không Bị Tia Tử Ngoại Tác Hại?
Nếu bạn làm việc ngoài trời, có 5 biện pháp quan trọng mà bạn có thể áp dụng để bảo vệ da chống lại tác hại của tia tử ngoại UV và bệnh ung thư da:
Che kín. Mặc quần áo che phủ thân thể càng kín càng tốt. Hãy chọn những loại quần áo nào có thể ngăn cản ánh sáng. Để biết quần áo nào có thể bảo vệ bạn, hãy áp dụng phương cách này: đặt tay bạn vào giữa tấm vải và một nguồn sáng. Nếu bạn nhìn thấy được tay bạn xuyên qua lớp vải, thì vải không đủ khả năng bảo vệ bạn với tác hại của ánh nắng mặt trời.
Dùng kem chống nắng có độ SPF (Sun Protection Factor) 15 hoặc cao hơn. Chuyên gia đề nghị nên dùng sản phẩm có độ SPF tối thiểu là 15. Độ SPF là mức bảo vệ khỏi bị cháy nắng có trong kem chống nắng. 15 SPF ngăn được 93 phần trăm tia tử ngoại UV; 30 SPF ngăn được 97 phần trăm tia tử ngoại UV. Sản phẩm có nhãn hiệu “broad spectrum” (hệ quang phổ rộng) ngăn được cả hai loại tia tử ngoại UVB và UVA. Cả hai loại tia này đều có thể gây ung thư da.
Đội nón. Nón có vành to là lý tưởng nhất, vì nó bảo vệ được cổ, tai, mắt, trán, mũi, và da đầu. Nón lưỡi trai bảo vệ mặt và đầu, nhưng không thể bảo vệ phía sau cổ và tai, là những vùng bệnh ung thư thường phát triển.
Đeo kính mát cản tia UV. Kính mát cản tia UV có thể giúp bạn bảo vệ mắt chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời. Kính mát lý tưởng không nhất thiết phải là loại đắt tiền, nhưng nó phải cản được 99 đến 100 phần trăm tia tử ngoại UVA và UVB. Hãy xem kỹ nhãn hiệu để phân biệt. Kính đậm không phải là kính tốt nhất. Ngăn chặn được tia UV là do chất hóa học vô sắc được tráng lên mặt kính, không phải là màu sắc hoặc độ đậm nhạt của mặt kính.
Hạn chế phơi mình dưới ánh nắng chiếu trực diện. Tia UV mạnh nhất khi mặt trời lên cao, vào khoảng 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều. Nếu bạn không nhận định được mức độ khắc nghiệt của ánh nắng, thì hãy xem bóng của bạn. Nếu bóng của bạn ngắn hơn bạn, thì tia nắng mặt trời rất mạnh. Hãy tìm chỗ mát để tránh nắng.
Bạn có thể kiểm tra chỉ số UV ở địa phương bạn. Chỉ số này thường được phổ biến trên báo chí , hoặc đài truyền hình trong mục dự báo thời tiết. Chỉ số từ 1 đến 10 dự đoán độ phóng xạ của tia UV rọi xuống mặt trái đất lúc 12 giờ trưa tại 58 thành phố. Số càng lớn thì mức phóng xạ càng cao. Chỉ số này giúp ta xác định khi nào cần tránh nắng và khi nào cần phải dùng đến những phương pháp đặc biệt. (Xin xem http://www.nws.noa a.gov/om/uvi.htm.)
Tôi Có Cần Đi Khám Nghiệm Không?
Rất cần: Nếu được phát hiện kịp thời, bệnh ung thư da hầu như có thể chữa khỏi. Các triệu chứng chính báo hiệu bệnh ung thư da là những chấm trên da và thường hay thay đổi về kích thước, hình dạng và màu sắc trong vòng một tháng đến một, hai năm. Những loại ung thư da thường thấy – basal cell và squamous cell – thường có hình dạng như một mụn mầu lạt, giống như sáp, trong như ngọc hoặc có các vẩy đỏ góc cạnh; hoặc vết lở không lành; còn dạng melanoma thì bắt đầu bằng những mụt ruồi nhỏ. Việc khám nghiệm thân thể rất quan trọng. Ta cần đi bác sỹ khám bệnh nếu thấy da có những thay đổi bất thường.
Làm Sao Có Thể Biết Thêm Về Cách Phòng Ngừa Bệnh Ung Thư Da?
Có rất nhiều trang mạng cung cấp tài liệu về cách phòng ngừa, phát hiện, và chữa trị bệnh ung thư da như :
Hội Nghiên Cứu Ung Thư Hoa Kỳ cung cấp thông tin về ung thư da trên mạng mạng lưới tại http://www.cancer.org, gọi số 1-800-ACS-2345.
Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (Centers for Disease Control and Prevention), cung cấp rất nhiều tài liệu về sức khỏe bao gồm cả bệnh ung thư da trên mạng lưới tại http://www.cdc.gov/ChooseYour Cover, gọi số 1-888-842-6345.
