Lác (Hắc Lào)
Bs Hoàng Văn Minh
Bộ môn Da Liễu
Ðại Học Y Dược TP.HCM
Lác hay hắc lào là từ dân gian được dùng để chỉ bệnh ngoài da do vi nấm cạn gây nên. Tác nhân gây bệnh thuộc nhóm Dermatophytes và thường gặp nhất là hai loại : Trichophyton và Epidermophyton. Ðây là một bệnh da phổ biến. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi trung niên, nam nhiều hơn nữ, ở những nhười làm việc trong môi trường ẩm ướt, ra mồ hồi nhiều, bơi lội, vệ sinh kém. Ðường lây truyền chính thường từ người; ngoài ra có thể từ gia súc (chó, mèo...), đất.
Làm thế nào để nhận biết lác?
Hai dấu hiệu nổi bật là ngứa và nổi mẩn đỏ, mụn nước. Ngứa ở vùng có tổn thương da, cả ngày lẫn đêm. Nổi mẩn đỏ một vùng có giới hạn rõ, trên bề mặt thường có nổi những mụn nước như phỏng tập trung ở rìa của sang thương (diễn tiến ly tâm tương tự như đồng tiền nên còn được gọi là lác đồng tiền). Bệnh thường khởi đầu ở một bên bẹn, sau đó có thể lan sang bên tai và ra sau mông. Ngoài ra, bệnh có thể gặp ở bụng, chi và mặt.
Nếu không chữa trị kịp thời bệnh sẽ lan thêm ra những vị trí khác, tăng kích thước, chàm hóa hoặc lây sang người khác do tiếp xúc trực tiếp hay lây qua quần áo. Nếu bôi thuốc không đúng (thuốc quá mạnh, bôi dây sang da lành hay da non, thuốc không đúng bệnh... ) có thể gây ra tình trạng phỏng, chảy nước nhiều, ngứa dữ dội... Trong một số ít trường hợp có thể gây nhiễm trùng, đi lại khó khăn.
Ðiều trị lác, có rất nhiều loại thuốc. Trong dân gian thường dùng lá Muồng, Ô môi, Xương rồng bôi cũng có tác dụng nhưng có thể gây biến chứng nhiễm trùng, viêm tấy ... nếu dây vào vùng da non, bìu. Nhiều loại thuốc bôi cỗ điển được pha chế sẫn như Antimycose, SA, ASA, BSI . . .có tác dụng tốt nhưng gây lột da nhiều, đau rát, để lại màu trên da như sạm da hoặc gây biến chứng tương tự thuốc dân gian.
Gần đây có nhiều loại thuốc kháng nấm mới có thể dùng tại chỗ hay uống. Thuốc bôi có dẫn xuất của Imidazol như Ecoconazol, Miconazol, Clortrimazol. . . bôi 2 lần trong ngày. Ðặc biệt ketoconazol(Nizoral) chỉ cần bôi một lần trong ngày. Những thuốc này có ưu điểm là không có màu, mùi thơm, không gây lột da, viêm tấy nhưng có thể gây dị ứng nhẹ. Tuy nhiên, dị ứng này sẽ giảm và hết khi ngưng thuốc bôi hay dùng thuốc chống dị ừng. Trongg trường hợp nấm tái phát nhiều lần hay ở nhiều vị trí, thường sử dụng thuốc uống như Griséofulvin, Ketoconazol (Nioral), Itraconazol (Sporal), Fluconazol . . . Tuy nhiên cần thận trọng khi dùng thuốc chống nấm toàn thân do thuốc có các tác dụng phụ của nó. Thuốc được sử dụng hạn chế ở những người có bệnh lý nội khoa mãn tính như gan, thân . .. Khi phối hợp với rhuốc khác cần phải thận trọng có sự hướng dẫn cua bác sĩ chuyên khoa, do đó có thể có những biến chứng nặng nề.
Lác thường hay tái phát do dùng thuốc không đúng hay do không diệt nguồn lây. Ðể hạn chế tái phát, bên cạnh việc dùng thuốc đúng chỉ định cần phải diệt nấm ở những vật dụng cá nhân như áo quần, mùng mền, chiếu gối ... bằng cách luộc nước sôi 100 độ C trong 15 phút, rắc bột chống nấm hay bôi iod 2% hai ngày một lần. Ðối với người lành chưa bệnh, không nên mặc chung quần áo người khác, không giao hợp với người lạ, tránh làm việc ở những nơi ẩm ướt, ra mồ hôi nhiều, nếu có cần phải giữ khô nhất là vùng nếp. Khi đã bệnh nếu nhẹ chỉ cần bôi thuốc đúng chỉ định, lựa chọn thuốc thích hợp tùy theo điều kiện địa phương và bệnh nhân. Nếu tái phát hay có biến chưng nên đến bác sĩ chuyên khoa. Ðiều quan trọng là không quên diệt nguồn lây.
