Phụ lục.
Những vướng mắc có thể xảy ra
Bệnh biểu hiện ra làm sao? |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gầy mà sao cũng bị tăng huyết áp? | Tăng huyết áp là bệnh chưa rõ nguyên nhân, do nhiều yếu tố phức tạp chi phối; vì vậy, mập thì dễ bị nhưng gầy vẫn mắc tăng huyết áp như thường, không phải “dư máu” thì mới bệnh đâu. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tăng huyết áp là bệnh lây hay là di truyền? | Tăng huyết áp là bệnh “lây” từ đời sống hiện đại, đây là “cái giá phải trả” của nền văn minh. Bệnh có căn nguyên di truyền khoảng 30%; ai có cha, mẹ hoặc cả hai bị tăng huyết áp thì khả năng bị bệnh này cao gấp đôi người có cha mẹ bình thường. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tăng huyết áp có thực sự là “thầm lặng” không? | Thực tế, tăng huyết áp có gây nhức đầu vùng chẩm lúc mới ngủ dậy, sau vài giờ thì tự hết-đây là dấu hiệu tăng huyết áp sớm nhất; các dấu hiệu khác có thể là chóng mặt, choáng váng, khó ngủ, lừng khừng, mệt mỏi, liệt dương (chiếm 10% đàn ông tăng huyết áp). Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu chỉ có trong tăng huyết áp mà còn gặp ở vô số bệnh khác; vì vậy, phải khẳng định rằng tăng huyết áp tiến triển thầm lặng và lúc người bệnh biết tăng huyết áp thì thường đã nặng hoặc có biến chứng. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thế nào là tăng huyết áp? |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Con số huyết áp tối ưu? Tăng huyết áp một số, tăng hai số là ra làm sao? Huyết áp độ 1, độ 2 là thế nào? |
Huyết áp tối ưu là <115/75 mm Hg. Tăng huyết áp một số là chỉ tăng huyết
áp tối đa hoặc tối thiểu mà thôi còn tăng hai số là tăng cả tâm thu lẫn
tâm trương.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Có thể tự mình chẩn đoán được tăng huyết áp không? | Được, với điều kiện có y cụ chuẩn, đã tập huấn đo, tuân thủ quy trình đo. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sao khám tăng huyết áp mà lâu lỉ thế? | Khi khám bệnh nhân tăng huyết áp, nhất là lần khám đầu tiên, bác sỹ phải làm các công việc sau: (1) khẳng định có tăng huyết áp hay không?; (2) hỏi kỹ quá trình bệnh, cha mẹ, các thói quen ăn uống, sinh hoạt, công việc để tìm các thứ mà y học gọi là yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp; (3) truy tìm bằng chứng tác hại do tăng huyết áp, y học gọi là tổn thương cơ quan đích, thông qua khám tim; đo vòng bụng, cân nặng; soi đáy mắt và các xét nghiệm như đo điện tim, mỡ máu, creatinin máu, đạm trong nước tiểu rồi siêu âm tim, mạch; (4) tìm xem tăng huyết áp này có nguyên nhân hay không và (5) nói cho người bệnh về bệnh và cách chữa trị, gọi mỹ miều là giáo dục sức khoẻ. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chữa thì được gì? |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chữa tăng huyết áp thì khác gì cụ thể so với không chữa? | Trước hết, phải khẳng định rằng không chữa thì chết đột ngột, chết sớm hoặc chết từ từ; tất cả đều tốn kém và vô ích (một ca nong vành do biến chứng tăng huyết áp hiện nay ước tính 30-50 triệu đồng và sau đó vẫn phải tiếp tục chữa tăng huyết áp). Khi hạ huyết áp xuống được ngưỡng an toàn thì: (1) giảm được đột quỵ 35%-40%; (2) giảm nhồi máu cơ tim 20%-25%; (3) giảm suy tim >50% và giảm tử vong 14% chết do đột quỵ và 26% chết do bệnh mạch vành. Thậm chí, chỉ cần giảm 5 mm Hg huyết áp tâm trương trong cộng đồng thì giảm được 14% tử vong chung do đột quỵ, 9% tử vong do bệnh mạch vành và 7% chết do mọi nguyên nhân. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cách chữa tăng huyết áp. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sao bắt ăn nhạt, khổ thế? Lượng muối thực sự cần hàng ngày là bao nhiêu? | Ăn mặn thì dễ bị tăng huyết áp; ăn lạt thì giúp điều trị tăng huyết áp dễ dàng hơn-đây là một trong những cách gọi mỹ miều là thay đổi lối sống. Thực ra, mỗi ngày cơ thể người lớn chỉ cần 0,5 g muối biển (một muỗng canh tương đương 6 g muối). Nên ăn < 6 g muối mỗi ngày. Ăn lạt dần dà sẽ quen và còn thấy thú nữa, đã không “khát nước” mà còn đỡ tốn tiền thuốc! Bản thân thực phẩm tự nhiên đã có muối; vậy, để ăn lạt hiệu quả thì chớ nêm, chớ thêm mắm, nước chấm, thậm chí bột ngọt trong bữa ăn. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tôi có sao đâu mà phải uống thuốc? | Bệnh vốn thầm lặng, thấy “bình thường” nhưng cơ thể thì không bình thường. Dùng thuốc trong tăng huyết áp là “lợi ích nhãn tiền”. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chỉ chữa tăng huyết áp khi lên cơn thôi chứ! | Sai! Khi có cơn tăng huyết áp, tức thường là bệnh đã để trễ (có 7% cơn tăng huyết áp xảy ra ở người không biết mình bị tăng huyết áp trước đó). Chữa tức thời chỉ là giảm biến chứng cấp thôi, sau đó là phải chữa trị lâu dài. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bệnh tôi khỏi rồi, không phải uống thuốc nữa! | Không có khái niệm khỏi! Đúng là sau vài tuần dùng thuốc, người bệnh cảm giác khoẻ khoắn nhưng nếu ngưng thuốc thì trước sau gì huyết áp cũng tăng trở lại, đó là chưa kể các mối hại do hành vi nguy hiểm này gây ra. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Đó chỉ là thuốc lợi tiểu, không phải thuốc hạ huyết áp! | Không đúng. Gọi là thuốc lợi tiểu là theo cách thuốc tác động lên cơ thể. Thực ra, thuốc lợi tiểu chữa tăng huyết áp rất hợp lý về độ an toàn, tính hợp tác với thuốc chữa tăng huyết áp khác và giá thành. Đây là nhóm thuốc được cổ xuý dùng, nhất là với người chật vật tiền nong. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Huyết áp tôi lên thì tôi cần phải uống thuốc gì? | Thứ nhất, phải đo chính xác xem có lên thực sự hay không? Thứ hai, phải thông báo ngay với bác sỹ của mình con số huyết áp để họ giúp giải quyết. Thứ ba là đừng quá lo nếu huyết áp xê dịch chút ít mà cơ thể vẫn bình thường. Chỉ nên lo và xử lý ngay khi con số >/= 220/110 mm Hg; lúc này, có thể ngậm dưới lưỡi 12,5-25 mg captopril (mua theo đơn từ trước, ½ -1 viên captopril 25 mg) và sau đó gọi cho bác sỹ. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tại sao chỉ có uống mà không tiêm thuốc cho nhanh? | Thuốc chủ lực điều trị tăng huyết áp là thuốc uống và uống ít lần, tí thuốc thì càng tốt; chỉ khi cấp cứu cơn tăng huyết áp thì mới tiêm. Chữa tăng huyết áp là cách chữa “chậm mà chắc”! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Uống hoài thì lờn thuốc, sau lấy gì chữa? | Đúng là có thuốc bị lờn như thuốc lợi tiểu nhưng đã có cách khắc phục; hơn nữa, y học tiến bộ từng sát na, đừng lo lắng kéo huyết áp lại lên! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Uống thuốc hạ huyết áp nhiều quá lỡ nó tuột luôn thì sao? | Không tuột đâu, yên tâm. Nhờ thuốc uống hàng ngày mà huyết áp giảm xuống mức an toàn và giữ ổn định với lượng thuốc bác sỹ kê cho uống. Không uống thuốc thì ngược lại là đằng khác! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thuốc này hay lắm, uống đi! | Mỗi người thích hợp với một loại thuốc, chả ai giống ai cả, cứ xem chuyện vợ chồng mà so sánh. Xin chớ bày biểu! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tôi có bị nhiễm mỡ máu đâu mà bác sỹ cho tôi uống mỗi chiều một viên? | Các nghiên cứu hiện nay chứng minh việc dùng thuốc chống mỡ máu (cụ thể là nhóm statin như atorvastatin, simvastatin) cho người bệnh tăng huyết áp là có lợi, giúp chữa trị và phòng ngừa biến chứng tăng huyết áp tốt hơn. việc thầy thuốc dùng là đúng, xin đừng nhìn vào chỉ số mỡ máu mà nghi ngờ năng lực thầy thuốc! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tuyệt đối không được uống rượu bia khi bị tăng huyết áp! | Không đúng. Vẫn làm một xị đế được nếu huyết áp đã ổn định (tính ra bia là 720 mL, rượu vang là 300 mL). Như vậy, vị nào có bạn nhậu thì yên tâm không bỏ hoặc mất bạn! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ăn nhiều rau, khổ thế; đi tu quách! Hiệu quả thay đổi lối sống thế nào? | “Bệnh từ miệng sinh ra” rất đúng với tăng huyết áp. Thời nguyên thuỷ, không có tăng huyết áp. Đây là căn bệnh của thời đại! Không dễ tu đâu, phải có “duyên” cơ. Ăn nhiều rau giảm được 8-14 mm Hg, không những đỡ tốn tiền thuốc mà còn giảm mắc “bệnh thức ăn” nữa, một công đôi chuyện, rất tuyệt! Với người béo, ước tính giảm mỗi một kg cân nặng thì giảm được 0,32 mm Hg. Ăn lạt giảm được 2-8 mm Hg. Giảm uống rượu thì huyết áp giảm 2-4 mm Hg. Tập thể dục điều độ giảm được 5-15 mm Hg. Cứ so sánh, giảm được 2 mm Hg thì khả năng đột quỵ giảm 15% và bệnh mạch vành giảm 6% thì thấy cách thay đổi lối sống rất đáng quý! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chỉ số khối cơ thể là gì? | Chỉ số khối cơ thể là một cách đánh giá tình trạng sức khoẻ dinh dưỡng và tim mạch, tính như sau: lấy số kilogam cân nặng chia cho số mét chiều cao, rồi lại chia chia tiếp lần nữa; đơn vị là kg/m2. Bình thường là 18,5-25,49 kg/m2, dưới con số 18,5 kg/m2 gọi là gầy còn trên 25,49 kg/m2 gọi là béo. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sao huyết áp lâu hạ thế? | Phải 2-4 tuần mới nâng liều thuốc lên được gấp đôi và phải 3-6 tháng thì mới hy vọng hạ được huyết áp xuống mức an toàn. Hãy kiên nhẫn! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vậy, đã chữa tăng huyết áp sao vẫn bị biến chứng? | Đi ôtô, đã lật xe thì thường bị nặng, có khi chết; đi xe đạp, đã té thì nặng lắm là gãy tay; đi bộ mà vấp thì cũng trầy xước. Chữa tăng huyết áp giống đi bộ vậy; có uống thuốc thường xuyên thì giảm tối đa khả năng biến chứng chứ không thể loại bỏ hoàn toàn. Có gì trên đời tuyệt đối đâu? | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thuốc gây khó chịu gì? |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Khó chịu với thuốc quá, bỏ thôi! | Đúng, đây gọi là tác dụng phụ, nặng hơn là tác dụng bất lợi của thuốc nhưng hãn hữu mới bị và chỉ một thời gian là hết khó chịu. Thuốc gây khó chịu nhất là thuốc ức chế men chuyển dạng angiotensin (như captopril, enalapril), gây ho 12,7% tổng số người dùng; tiếp theo là thuốc đối kháng kênh canxi (như amlodipin, felodipin) gây giãn mạch. Khi khó chịu với thuốc quá, hãy báo để bác sỹ điều chỉnh kịp thời. Ăn tiệc có bữa bị tiêu chảy thế có ai kêu ca nhiều và đòi bỏ tiệc tùng đâu? | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Thuốc tây nóng, dùng thuốc nam thôi! | Đúng là thuốc tây “nóng” như gây giộp lưỡi, biếng ăn, lạt miệng, đầy bụng…những khó chịu này rồi sẽ hết sau vài tuần và người bệnh sẽ quen, giống như lúc mới đầu ăn lạt vậy. Hãy bình tĩnh cân nhắc lợi hại! Thuốc nam có thể làm giảm huyết áp tức thời chút ít, làm dễ chịu nhưng không giữ được huyết áp ở mức an toàn đâu. Đừng kỳ vọng vào thuốc “gia truyền”! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Các thuốc “đánh” nhau trong cơ thể. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bị tăng huyết áp, lỡ bị cảm thì dùng vài viên cảm cúm được chứ? | Được nhưng phải thận trọng! Các thuốc chữa cảm hiện nay thường có thành phần gây phản ứng ngược lên cơ thể người bị tăng huyết áp, gây hại. Nên thông báo cho người bán thuốc chứng tăng huyết áp của mình; không ngoan là đi khám, chắc không phải mất thêm phí khám cảm cúm đâu! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Theo dõi tăng huyết áp. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Huyết áp ở nhà đo khác, ở chỗ bác sỹ đo khác? | Đúng vậy, đo ở chỗ bác sỹ cao hơn; thậm chí có 20% bị tăng huyết áp tại chỗ bác sỹ nhưng thực tế thì không tăng huyết áp, trường hợp này gọi là tăng huyết áp áo choàng trắng. Ngược lại, có khi đo ở chỗ bác sỹ thấp mà về nhà thì huyết áp đo cao, gọi là tăng huyết áp ẩn giấu-khái niệm còn khá mới với thế giới và Việt Nam. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nên chọn loại huyết áp kế nào để tự đo huyết áp? | Chọn loại bán tự động đo ở cánh tay. Hiện nhiều chỗ bán máy nhưng sai đúng thì chả ai kiểm định; các máy sau dùng tốt: Omron HEM-705 CP, Omron HEM-722 C, Omron HEM-735 C, Omron HEM-713 C, Omron HEM-737 Intellisens, Omron M4, Omron MX2. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tư thế đo huyết áp? | Đứng, ngồi hoặc nằm gì cũng được nhưng nên chọn một tư thế mà thôi. Cho dù tư thế nào thì đoạn cánh tay có băng quấn huyết áp phải đặt ngang mức tim. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nên tin tưởng con số huyết áp đo tại nhà hay là đo ở chỗ bác sỹ? Số nào cao hơn? |
Máy chuẩn, đo chuẩn thì đều tin tưởng. Huyết áp đo tại nhà thấp hơn đo
tại cơ sở y tế trung bình là 13/7 mm Hg (nghĩa là số trên thấp hơn 13 mm
Hg còn số dưới thấp hơn 7 mm Hg).
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tại sao cùng là tăng huyết áp mà ông bác sỹ nói khác, bà y tá lại nói khác? |
Không ai nói khác cả mà tại cái “sự học” và “thời gian quý báu” dành cho
người bệnh thôi. Hãy mạnh dạn hỏi người có trách nhiệm chuyên môn cao
nhất!
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tiền thuốc |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nhiều tiền quá, lấy gì chữa đây? | Xe máy Trung Quốc không bền nhưng hiện nay rất thông dụng vì tiện, rẻ. Thuốc chữa bệnh tăng huyết áp cũng vậy, có khi chỉ cần 2-3 ngàn mỗi ngày là thầy thuốc tâm huyết có thể lựa được thuốc cho người bệnh. Hãy tin tưởng lương tri thầy thuốc! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thà chết còn sướng hơn! |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ôi, chữa tăng huyết áp khổ sở quá, để chết quách! | Cuộc sống vốn đầy bí ẩn! Sinh lão bệnh tử là quy luật. Chúng ta không chịu trách nhiệm trước khi sinh ra nhưng đầy trọng trách trong cuộc đời hiện hữu. Dũng cảm sửa chữa khuyết điểm của tạo hoá và xã hội là cách thức lợi ích nhất để giúp bản thân cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống! | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rắc rối quá, y học!
Y học vốn phức tạp. Tiếng Việt bản thân đã “bão táp”. Thuật ngữ y học lại càng rắc rối. Ngay cả thầy thuốc cũng không am hiểu lắm ngoài chuyên khoa của mình; vì vậy, xin đừng ngại hỏi về bất cứ thắc mắc nào. Hỏi là một trong những cách giúp người bệnh và người nhà tiết kiệm chi phí, giúp sức khoẻ tim mạch cải thiện và giảm những lo lắng vu vơ, đôi khi nguy hiểm. Ông bà từng khuyên:”Không biết thì hỏi” đó thôi!
Hãy tin tưởng thầy thuốc của mình!
Ngày mai trời lại sáng!
LIST SÁCH