VACCIN chống bệnh tiểu đường
Tác giả : Thạc sĩ dược học BÙI KIM TÂN
1. Chuyện
tình cờ
Daniel Kaufman là chuyên gia nghiên cứu về thần kinh thuộc trường Đại học San Diego, California, Mỹ. Năm 1990, trong một lần tình cờ vào thư viện của trường đại học, thấy một tờ tạp chí rơi lăn lóc dưới chân, Kaufman bèn nhặt lên, trong đó có đăng một bài viết về bệnh tiểu đường type I. Bài báo đề cập tới một loại protein trong tế bào beta của tụy tạng, nó cũng có trong não và là đề tài mà ông đang nghiên cứu. Thế là Kaufman nảy ra ý tưởng chuyển hướng nghiên cứu về bệnh tiểu đường.
2. Vaccin chống bệnh tiểu đường type I
Khi có protein lạ xuất hiện (gọi là kháng nguyên), hệ miễn nhiễm sẽ tạo ra những kháng thể để tiêu diệt nó. Ở một số người, hệ miễn nhiễm nhận lầm protein GAD của tế bào beta là “kẻ lạ” nên cũng tiêu diệt luôn. Tế bào beta của tụy tạng tiết ra insulin để điều hòa sự chuyển hóa glucoz. Khi chúng bị tiêu hủy dần dần sẽ khiến cơ thể thiếu insulin, sinh bệnh tiểu đường type I.
Kaufman đã tham gia vào nhóm nghiên cứu của Đại học Y khoa UCLA để tìm cách ứng dụng thực tiễn vào bệnh tiểu đường. Năm 1993, các nhà nghiên cứu đã tiêm cho chuột thí nghiệm một lượng nhỏ GAD. Họ thấy rằng hệ miễn nhiễm của chuột đã sắp xếp lại trình tự amino acid của protein này, khiến GAD không còn là “kẻ lạ” và tế bào beta không bị tiêu hủy nữa. Từ cơ sở đó áp dụng công nghệ sinh học để tinh chế và cải tiến nhằm tăng tốc “thuần hóa” hệ miễn nhiễm. Thay vì chỉ làm công việc thay thế, protein này còn kích thích tế bào beta tiết ra một chất làm ngưng sự tiêu hủy; Vì vậy nó được coi như vaccin chống bệnh tiểu đường type I.
Ở một số người, bệnh tiểu đường type I có thể xảy ra từ thời niên thiếu, nhưng thường chỉ được phát hiện khi có triệu chứng rõ rệt. Nếu dùng vaccin Kaufman sớm, lượng tế bào beta bị tiêu hủy còn ít sẽ giúp bệnh ổn định và không gây biến chứng. Kết quả nghiên cứu đã được xác nhận tại buổi họp của Hội Tiểu đường Mỹ vào tháng 7/2003. Vaccin của Kaufman đã được công ty Diamyd Medical (Thụy Điển) mua bản quyền.
3. Thuốc phát hiện bệnh tiểu đường
Nhóm Kaufman cũng đã nghiên cứu thành công một loại thuốc thử để phát hiện sớm những người có nguy cơ bị bệnh tiểu đường. Test này giúp người ta biết đối tượng “sẽ” hoặc “chớm” bị bệnh tiểu đường, giúp người bệnh thay đổi nếp sống hoặc có chế độ ăn kiêng để quản lý tốt glucoz-huyết.
4. Sầu đâu có tác dụng ngừa bệnh tiểu đường?
Cần phân biệt sầu đâu hoa trắng (Azadiracta indica) với sầu đâu hoa tím (tức là cây xoan, có tính độc). Ở nước ta, đọt và lá non sầu đâu hoa trắng thường dùng làm món gỏi sầu đâu. Theo Indian J Physio - Pharmacol 2000, sầu đâu hoa trắng có tác dụng làm giảm glucoz - huyết của thỏ bị bệnh tiểu đường. Nếu cho chuột sử dụng sầu đâu 2 tuần trước khi gây bệnh bằng hóa chất, chuột cũng không bị bệnh tiểu đường. Đây là một phát hiện rất mới, tiếc rằng chưa được nghiên cứu sâu hơn.
5. Muốn quản lý glucoz - huyết tốt, cần áp dụng một số nguyên tắc sau đây:
- Kiểm tra thường xuyên glucoz - huyết.
- Chọn lựa các loại thức ăn sao cho glucoz - huyết ít dao động sau bữa ăn. Có thể tra cứu thực đơn theo các chuyên gia dinh dưỡng như bác sĩ Nguyễn Lân Đính hay bác sĩ Nguyễn Kim Hưng; Hoặc áp dụng thực đơn “Ăn kiêng mà không kiêng” trong quyển Món ăn - bài thuốc của DS. Bùi Kim Tùng (quyển 7 với chuyên đề bệnh tiểu đường).
- Thay đổi nếp sống, giữ tinh thần thoải mái.
- Vận động cơ bắp nhiều hơn.
- Dùng thuốc theo phương châm “4 đúng”: Đúng thuốc, đúng cách, đúng liều, đúng giờ.
- Bệnh nhân cần có tinh thần tự giác cao, biết cách tự phối hợp giữa thuốc + ăn uống + nếp sống + vận động.
Chú thích ảnh: Xét nghiệm máu và nước tiểu để chẩn đoán tiểu đường là biện pháp chính xác nhất.
