Tính chung thì từ thời xưa tới nay đàn bà vẫn sống lâu hơn đàn ông chừng 7 năm. Sáu mươi phần trăm phụ nữ có sức khoẻ tốt vì đa số họ không hút thuốc lá, không uống rượu và cũng ít phải đương đầu với những tai nạn trong cuộc sống và lao động. Tuy vậy, trong xã hội hiện nay, số phụ nữ vướng mắc vào vòng hút, chích cả vào rượu nữa, đã tăng hơn trước. Một số cũng phải đi làm xa nhà, tinh thần cung căng thẳng vì nỗi lo gánh vác gia đình. Do đó, sức khoẻ và tuổi thọ của họ bị suy giảm hơn xưa.

Chương trình này đề cập tới vấn đề sức khoẻ riêng của phụ nữ cùng những lời khuyên, nên làm thế nào để gìn giữ sức khoẻ, tránh được những căn bệnh riêng của giới tính như đau vú và ung thư vú, ung thư cổ tử cung, kinh nguyệt sớm hoặc không đều...Và trong trường hợp lấy chồng muộn, nên làm gì để sinh đẻ an toàn sau tuổi 35.

Sau đây là phương pháp tự quan sát và nhận xét:

1- Cởi trần đứng trước gương và nhìn kỹ vào từng bên vú về: chỗ lồi, lõm, sự thay đổi màu sắc, cấu tạo và hình dạng vú; có chỗ nào chảy nước hoặc chảy máu không, có chỗ nào bị xước hoặc có vảy; hai vú có cân đối không, có đường gân, mạch máu nào nổi lên nhìn thấy rõ mà trước đây không có hiện tượng này không?

3- Dùng ngón tay bóp núm vú và phần da thẫm quanh núm vú xem có nắn được chất lỏng nào ra không?

bên trong, đôi khi gây cảm giác đau và căng tức vú.

Người ta gọi chứng có nhiều u tụ tập thành cụm ở MỘT BÊN HAY CẢ HAI BÊN vú là chứng u xơ vú. Nhiều phụ nữ thấy hiện tượng này trước kỳ kinh nguyệt khoảng 1 tuần.

Nắn vú, đôi khi có một chất lỏng, không có máu chảy ra. Các bác sĩ chưa biết rõ nguyên nhân của chứng u xơ, chỉ dự đoán là do sự tăng lượng hoócmôn setrogen và prolactin trong thời gian này gây ra, làm đau vú và khó chịu cho người phụ nữ sắp hành kinh. Ðể làm giảm đau, nên:

- Ăn ít muối và các chất thành phần có Natri, để giảm lượng nước trong u.

- Nếu đau nhiều, có thể chườm vú bằng nước đá, 2-3 lần mỗi ngày.

Có những người dễ bị ung thư vú hơn người khác. Ðó là những người thường có kinh nguyệt sớm không có con hoặc sanh con đầu lòng muộn, mãn kinh muộn hơn người

bình thường, có mẹ hoặc chị, em đã bị chứng bệnh này.

Ngoài ra, việc ăn uống cũng có ảnh hưởng nhiều tới việc mắc bệnh. Bởi vậy, phụ nữ nên:

- Không nên để người phì nộn quá. Cần giảm lượng chất béo trong các bữa ăn. Nhiều cuộc nghiên cứu đã cho thấy người béo dễ bị ung thư vú hơn người bình thường.

Ðể giảm bớt những triệu chứng khó chịu trên, nên:

- Tập thể dục, và các môn như: bơi lội, đi bộ, đạp xe đạp ít nhất 3 lần mỗi tuần, mỗi lần khoảng 20 phút để máu huyết lưu thông và các cơ bắp có điều kiện co giãn.

- Không dùng cà-phê, rượu, thuốc lá 2 tuần trước thời kỳ kinh nguyệt.

- Uống trà dễ tiêu.

- Nằm ngửa, đặt nệm trên đầu gối.

- Chườm bụng bằng chai hoặc túi nước nóng.

- Xoa nhẹ bụng.

Tập các bài tập nhẹ giơ chân tay, đi bộ, đạp xe.

Khi các bạn có các triệu chứng sau, cần tới khám tại bác sĩ phụ khoa:

- Thấy kinh: nhiều quá, bất thường, gây mệt nhọc, hoặc tới kỳ mà không thấy kinh.

- Ðau bụng dưới.

- Xuất huyết sau khi giao hợp.

Hội Chứng sốc vì nhiễm độc gây ra bởi các vi khuẩn. Nạn nhân thường bị:

- Sốt cao;

- Ðau các cơ bắp;

- Nôn mửa;

- Người mẩn đỏ;

- Mạch đập nhanh;

- Chóng mặt, choáng váng;

- Ngất.

Nếu bạn có các triệu chứng như trên trong thời gian thấy kinh, cần tới ngay bác sĩ hoặc phòng cấp cứu.

Ðể đề phòng hội chứng sốc vì bị nhiễm độc, Viện phụ khoa khuyên các bà, các cô trong thời gian hành kinh nên:

- Dùng băng vệ sinh hơn là dùng các loại "nút thấm"

- Tránh dùng các loại "nút thấm đặc biệt" có khả năng thấm hút cao.

- Không dùng các đồ vệ sinh bằng nhựa plastic.

- Tẩm các loại nút thấm, trước khi dùng, bằng dung dịch như K-Y Jelly, trước khi cho nút vào âm đạo.

- Thay nút sau khi đã dùng từ 4-6 giờ.

Sớm hay muộn, người phụ nữ nào cũng có thể bị nhiễm trùng ở bộ phận sinh dục một vài lần; vùng môi và trung quanh âm hộ bị rộp đỏ, rát, ngứa, âm đạo có huyết trắng, khi tiểu tiện hoặc giao hợp bị đau, rát.

Ðể chưa trị hiện tượng này, bạn hãy dùng ba muỗng giấm (loại thìa súp) pha vào một ca nước ấm, rửa chỗ bị nhiễm trùng, mỗi ngày 2 lần. Nếu không đỡ, cần tới bác sĩ phụ khoa để chữa trị tiếp.

Ðể tránh chứng bệnh này, cần giữ gìn cẩn thận vệ sinh cá nhân và chú ý:

- Nên dùng quần lót rộng bằng vải bông.

- Sau khi tập luyện hoặc hoạt động ra mồ hôi, cần thay những đồ mặc lót.

- Nên dùng loại băng vệ sinh hoặc nút vệ sinh không có mùi, kể cả mùi của các hoá chất thơm.

- Luôn thay băng và nút vệ sinh

- Không nên dùng các loại dầu lạ, chất tạo bọt có mùi để tắm.

Sau khi tắm, phải lau khô bộ phận sinh dục.

219 Cần chú ý khi thấy đau trong vùng xương chậu (P.I.D)

- Không hút thuốc lá.

- Nên giới hạn tình dục với một người thôi.

Nếu có quan hệ với nhiều người, nên sử dụng bao cao su (cho nam), màng tránh thai hoặc vòng tử cung với thuốc tránh thai (nữ).

Bác sĩ có thể cho bạn uống progesterone và gonadotropin- một loại thuốc chứa hoócmôn có ký hiệu GNRH, có tác dụng làm các cục u teo lại.

Nếu bạn thường dùng thuốc ngừa thai thì bác sĩ cũng cho dùng tiếp progesterone hoặc một loại thuốc ngừa thai khác, vì hình như chất estrogen trong trứng có tính kích thích các cục u lớn lên. Chính vì lẽ đó, nên khi người phụ nữ tới tuổi mãn kinh-buồng trứng không sản xuất estrogen

nữa thì các cục u xơ tự nhiên teo lại.

Nếu trường hợp buộc phải cắt bỏ tử cung, bạn nên cần đề nghị bác sĩ giữ lại buồng trứng để tránh sớm có những triệu chứng của thời kỳ tiền mãn kinh.

Trong những năm qua giới y học nói chung (bác sĩ sản khoa, bác sĩ điều trị) có xu hướng thiên về việc cắt bỏ tử cung của các bệnh nhân, mỗi khi tử cung có vẫn đề gì hoặc bị nghi ngờ có liên quan tới ung thư. Hiện nay, người ta hạn chế việc làm đó và chỉ cắt bỏ tử cung trong những trường hợp:

- Tử cung có những u xơ có diện tích lớn.

- Bị ung thư tử cung hay cổ tử cung.

- Bị viêm niêm mạc tử cung.

Ngoài những trường hợp nặng kể trên, những trường hợp khác có thể chữa trị được mà không cần tới phẫu thuật tử cung như: thấy kinh nhiều (rong kinh), có u xơ, viêm nhẹ màng tử cung, sa tử cung. Khi việc chữa trị không có kết quả, bác sĩ gợi ý nên cắt bỏ tử cung, thì bạn vẫn có

thể nêu ra những vấn đề sau với bác sĩ:

- Ngoài việc cắt bỏ còn biện pháp nào khác không?

- Việc chữa trị theo phương hướng mới có gì khác lạ?

Nếu phải cắt tử cung, nhưng vẫn giữ buồng trứng lại có được không? Vì như vậy, bạn sẽ đỡ phải qua giai đoạn tiền mãn kinh trước tuổi.

- Tránh, không uống rượu không hút thuốc lá hay marijuana.

- Tránh, không ăn bánh hoặc uống nước ngọt có chất cafeine.

- Giữ người không mập nhưng cũng không gầy ốm.

- Sau khi ân ái với người bạn đời, nằm ngửa, độn mông cao trên một cái gối trong 30 phút.

- Cần biết thời gian nào mình rụng trứng và khoảng thời gian nào mình có khả năng thụ thai: đó là khoảng từ 14 tới 16 ngày sau khi bạn có kinh.

Bạn có thể mua một bảng thụ thai theo ý muốn ở HIỆU SÁCH HOẶC HIỆU thuốc và giấy thử nước tiểu để biết mình có mang thai hay không. Nếu ngâm vào nước tiểu màu giấy chuyển sang màu xanh thì đó là dấu hiệu báo là bạn đã mang thai.

Bạn cũng có thể mua một cặp nhiệt độ để đo nhiệt độ của mình hàng ngày vào buổi sớm. Những ngày nhiệt độ của bạn cao hơn ngày bình thường vào quãng 2^OC, là những ngày bạn dễ thụ thai.

Nếu đã theo những chỉ dẫn trên một năm mà không thấy có kết quả, bạn nên đi khám tại chuyên khoa sản.

Mẹ khoẻ thì con khoẻ, đó là điều dễ hiểu. Nếu bạn có ý muốn thụ thai và sinh con, nên theo một số lời khuyên sau, để bảo đảm sức khoẻ cho bé ngay từ những ngày đầu, mới ra đời. Trước khi mang thai:

- Nên đi khám sức khoẻ toàn diện kể cả khám phụ khoa để được bác sĩ góp ý kiến. Một số trường hợp như béo phì, huyết áp cao, tiểu đường, nghiện hút thuốc, rượu, suy dinh dưỡng, máu thử có kết quả Rh âm (sau lần có mang đầu tiên), đều có ảnh hưởng nguy hại tới sức khoẻ của bà mẹ và thai nhi.

- Hỏi kỹ bác sĩ về tác dụng của từng thứ thuốc mà bạn đã uống và sẽ uống (theo chỉ định của bác sĩ hoặc tự ý dùng).

- Nếu bạn phải dùng thường xuyên loại thuốc nào đó, hỏi bác sĩ xem thuốc đó có ảnh hưởng tới cái thai không, có cần phải thay bằng loại thuốc khác không?

- Nếu bạn dùng thuốc ngừa thai, nên ngưng thuốc 3 tháng trước khi muốn thụ thai.

- Nếu người béo phì, cần có biện pháp làm sút cân trước khi thụ thai.

- Cần luyện tập thường xuyên.

- Cần thử test để biết bạn hoặc chồng bạn có căn bệnh gì thuộc loại di truyền hay không.

- Cho bác sĩ biết tuổi của vợ, chồng bạn. Nếu vợ trên 35 hoặc chồng trên 60.

Sau khi thụ thai, sức khoẻ mẹ, con bạn sẽ tốt hơn nếu bạn chú ý:

- Hỏi bác sĩ về chế độ ăn uống đặc biệt của người mang thai.

- Tránh các thực phẩm có caphêin, rượu, nicotin và các loại ma tuý.

- Hỏi bác sĩ cẩn thận trước khi dùng bất cứ loại thuốc gì kể cả các loại vitamin và các loại thuốc thành phần kim loại

- Tiếp tục tập thể dục hàng ngày (coi bài 229).

- Thực hành các bài tập thư giãn cơ thể và thần kinh để tránh stress. (Nhiều bác sĩ nghĩ rằng hiện tượng stress do cảm xúc làm máu không tới đều và không cung cấp đủ

cho dạ con và thai nhi. Bởi vậy, cái thai bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng).

- Nên đăng ký theo học lớp chỉ dẫn về vấn đề sinh đẻ.

Bởi vậy, phụ nữ mang thai từ tuổi 35 trở đi, cần phải chú ý:

- Trong thời gian mang thai tránh ăn mặn; ăn ít đường để đề phòng các bệnh tiểu đường và huyết áp cao.

- Nên đề nghị bác sĩ cho xét nghiệm về gen.

Khoảng 16 tuần sau khi thụ thai, bác sĩ có thể xét nghiệm nước ối. Việc xét nghiệm phải dùng tới kim dài để lấy nước ối ra nên có thể ảnh hưởng không lợi tới thai nhi.

Tuy nhiên trên 400 lần xét nghiệm mới có một trường hợp không may như vậy.

Việc xét nghiệm nước ối cần thiết khi:

- Gia đình mẹ hay bố của thai nhi có người mang bệnh di truyền hoặc bị rối loạn về trao đổi chất.

- Gia đình mẹ hay bố của thai nhi có người mắc bệnh về máu hoặc tủy sống.

- Người mẹ mang thai đã có lần sinh con có dị tật.

Việc xét nghiệm nước ối có thể phát hiện được thai là trai hay gái nhưng chủ yếu để biết thai có dị tật hay không? Nếu nước ối bình thường thì đứa bé cũng sẽ bình thường.

Người ta cũng có thế lấy một ít mẫu nhau của người mẹ sau khi thụ thai được từ 8-10 tuần để xét nghiệm. Như vậy sẽ biết trạng thái của thai sớm hơn việc lấy nước ối,

Thư ký, văn phòng 40

Chuyên viên và quản lý 40

Công việc ngồi tại chỗ, lao động nhẹ 40

Phải đứng (hơn 4 giờ) 24

Không đứng liên tục (hơn nửa giờ/giờ) 32

(kém nửa giờ/giờ) 40

Phải cúi khi làm việc, mức cúi thấp dưới đầu gối

- Không cúi liên tục (10 lần/ giờ) 20

(dưới 10 lần/giờ) 28

(dưới 2 lần/giờ) 40

Phải leo thang hoặc trèo cột thẳng đứng

(trên 4 lần trong 8 giờ) 20

(dưới 4 lần trong 8 giờ) 28

Ði lên, xuống cầu thang

(trên 4 lấn trong 8 giờ) 28

(dưới 4 lần trong 8 giờ) 40

Mang, vác, nhấc:

(từ 22 kg trở lên) 20

(dưới 22 kg tới 11 kg) 40

Mang vác không liên tục

(từ 22 kg trở lên) 30

(dưới 22 kg) 40

229. Tập luyện thế nào khi có thai?

Dù đã mang thai, việc luyện tập thân thể vẫn có ích và giúp cho người phụ nữ khỏi các chứng nhức, mỏi người và nhiều chứng khác nữa. Những môn tập như yoga, bơi, đi bộ hoặc vận động chậm đều tốt. Nếu bạn chưa từng luyện tập bao giờ thì nên hỏi qua bác sĩ chăm sóc mình nên tập thế nào cho vừa sức và hợp với người có thai như:

- Chỉ nên tập sau bữa ăn 2 giờ.

- Trước khi tập, uống 1-2 ly nước.

- Không tập những bài tập có động tác nhảy, vận mình hoặc cử động nhanh.

- Tập sao để giữ nhịp tim dưới 140 đập/phút.

- Không bị kích động vì luyện tập.

- Sau tháng thứ 4, tránh các bài tập có động tác nằm ngửa.

- Sau khi tập quá 2 giờ mà vẫn thấy mình mỏi mệt, nên tới thăm bác sĩ.

230. Giữ gìn đôi vú thế nào khi nuôi con bằng sữa mẹ?

Nuôi con bằng sữa mẹ là công việc đẹp nhất trên đời của các bà mẹ. Mặc dù việc cho bú có thể làm vú bị xệ và đau vú, nhưng bà mẹ nào cũng cảm thấy lòng hân hoan, khó tả. Tuy vậy, nếu biết cách giữ gìn đầu vú, cũng hạn chế được một số ảnh hưởng. Bởi vậy, bà mẹ cho con bú, nên:

- Mang nịt vú trong suốt thời gian thai nghén, loại nịt vú có khung đỡ.

- Trong thời gian con bú, cũng mang nịt vú (ngày, đêm)

- Không dùng loại nịt vú có đoạn bằng vải nhựa không thấm.

- Phải thay nịt vú khi thấy ẩm hoặc ướt

- Cho con bú cả 2 bên, bên vú trái rồi đến vú phải.

- Mỗi lần bú của bé không quá 20 phút.

- Khi thôi không cho bé bú nữa, không giằng miệng bé ra khỏi vú mà khẽ luồn ngón tay vào hai bên đầu vú, giữa đầu vú và miệng bé.

- Những ngày đầu cho con bú, có thể thấy đau đầu vú. Ðể đỡ đau, có thể chườm đầu vú bằng khăn tẩm nước nóng hoặc nước lạnh.

- Dùng khăn tẩm nước ấm, lau đầu vú hàng ngày không nên rứa đầu vú bằng xà phòng và có thể làm khô và nứt da.

- Sau khi cho con bú, có thể lau hoặc đắp vú bằng các loại kem hoặc dầu đặc biệt như kem sữa lanolin, kem dầu dừa, khăn thấm nước trà...

Trường hợp vú sưng tấy, đỏ và đau cần tới bác sĩ khám để tìm cách chữa trị.

231. Có con, sao lại khóc?

Nhiều phụ nữ mong mỏi, chờ đợi ngày đứa con ra đời. Sinh con được mấy ngày, có khi chẳng có duyên cớ gì cũng oà lên khóc. Phải chăng vì thiếu sự săn sóc của gia đình nên tủi thân? hay lo cho con nhỏ bé bỏng, yếu ớt? Không phải. Phần lớn trường hợp, sau khi sinh con được 3 ngày bộ phận tiết ra các hoócmôn trong cơ thể có sự thay đổi làm cho phụ nữ thấy mình mệt mỏi và dễ xúc động. Người ta gọi đó là cơn xúc động của bà mẹ mới sinh con.

Nếu bạn muốn tránh những cơn xúc động đó, nên:

Ðể ngăn chặn hiện tượng loãng xương nhanh nên:

- Khi đã mãn kinh, nên bảo đảm bữa ăn hàng ngày có ít nhất 1.000 mg Can- xium. Trong thời tiền mãn kinh, cần ăn tới 1.500 mg Ca/ngày. Như bài 112 Chương 4 đã chỉ dẫn lượng Can- xium có nhiều trong các sản phầm của sữa đã loại bớt chất béo và trong các loại cá như cá hồng và

cá hồi; các loại đậu trái hay đậu hạt, các loại rau cải,.hoa-lơ. Tuy vậy, không nên ăn quá 1.500 mg Ca/ngày.

- Không ăn mặn và các thức ăn chứa nhiều lượng Na.

- Nên có chương trình tập luyện đều các môn như đi bộ, đạp xe và cả môn aerobic với động tác nhẹ và chậm.

- Hỏi bác sĩ về vấn đề dùng thuốc có estrogen để đề phòng chứng suy xương và những chứng bệnh khác trong tuổi mãn kinh.

236. Dùng thuốc có hoócmôn sinh dục Estrogen, lợi hay hại?

Nhiều triệu chứng của thời tiền mãn kinh có thể quy vào một nguyên nhân: sự suy giảm lượng hoócmôn sinh dục chính của phụ nữ, chất estrogen. Bởi vậy, các nhà y học đã đưa chất estrogen vào thuốc viên để uống, thuốc tiêm chích, kem bôi âm đạo, mất ngủ, rạo rực, suy thoái xương và các chứng khác của thời kỳ mãn kinh. Hiện nay, người ta thường cho các bệnh nhân dùng estrogen với liều lượng thấp phối hợp với cả thuốc có progesterone.

Phương pháp trị liệu bằng estrogen không phải là hoàn toàn tốt và vô hại. Một số phụ nữ có phản ứng không lợi với thuốc, có nguy cơ dễ bị ung thư tử cung hơn, cùng các chứng khác như sỏi thận, huyết áp cao, tắc mạch máu, hoặc ít nhất thì cũng bị buồn nôn, đau vú, bí tiểu tiện. Do đó những người đã từng bị các bệnh tắc mạch và ung thư dạ con không được dùng estrogen. Những người đã bị huyết áp cao, tiểu đường, sỏi thận,bệnh gan, u xơ dạ con hay ung thư buồng trứng khi dùng estrogen phải hết sức cẩn thận.

- Bắp chân nóng, đỏ, mềm.

237. Biện pháp chống hiếp dâm

- Trong buồng thang máy nên đứng gần bảng nút điều khiển. Tránh vào buồng một mình với người lạ.

- Ngoài phố, nên đi nhanh tới đích. Không nên đi tản bộ, vơ vẩn, thiếu cảnh giác. Nên tránh các ngõ tối, các đường cụt. Phải luôn nhận xét và phát hiện những kẻ có dấu hiệu đáng nghi ngờ.

- Nên mang theo người một cái còi hoặc một vật nhọn.

- Khi đi ra xe, nên eầm chìa khoá sẵn trong tay. Tới xe mở cửa, vào nhanh rồi khoá ngay cửa lại (Chú ý: có thể dùng chiết chìa khoá xe như một vũ khí phòng thân).

- Ðể tránh bị hỏng xe giữa đường, phải luôn chú ý bảo trì xe và nhìn đồng hồ ét - xăng để mua đủ xăng cho lộ trình.

- Nếu xe hỏng giữa đường ngồi trong xe, lên kính và khoá cửa xe lại. Dùng bộ đàm gọi về trạm cảnh sát nhờ giúp đỡ và đợi cảnh sát tới.

- Nếu có người lại gần xe, có thể nhờ giúp đỡ nhưng không mở cửa.

- Không đi nhờ xe và cũng không cho ai đi nhờ giữa đường.

- Nếu nghi ngờ trong xe hoặc trong nhà mình có người lạ, không nên vào.

Nên điện thoại tới trạm cảnh sát gần nhất.

- Trên đường đi, nếu thấy người đi theo có vẻ bất lương, hãy rẽ vào một cửa hàng nơi công cộng đông người rồi gọi điện thoại cho cảnh sát.