NHỮNG TÁC DỤNG PHỤ CỦA LIỆU PHÁP HORMONE THAY THẾ
Tác giả : GS. PHẠM GIA ĐỨC
1. Rong huyết:
Lượng nhiều hay ít, diễn ra ngắn hay dài và khoảng cách mỗi lần gần hay xa.
Những phụ nữ sau khi mãn kinh, nếu ra huyết bất thường nhưng đường sinh dục vẫn bình thường thì có thể là do sự hoạt động trở lại của buồng trứng và tiết ra oestrogen. Có thể kèm theo cương vú, sung huyết tiểu khung gây đau nên dễ cáu kỉnh.
Trong 3 tháng đầu dùng liệu pháp hormone thay thế, có khoảng 20% phụ nữ bị rong huyết, nhưng nếu dùng đến một năm thì chỉ còn 0 đến 10%. Cần chú ý phân biệt nguyên nhân rong huyết do dùng liệu pháp hormone thay thế với teo nội mạc tử cung, tăng sản nội mạc tử cung, polype lòng tử cung, ung thư nội mạc... Nếu là do nội tiết thì cần đổi chất progestin khác.
2. Đau hai bên vú:
Phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh dùng liệu pháp hormone thay thế, thông thường bị đau vú là do sung huyết. Lúc này vú bị cương (gồm có huyết quản, bạch mạch và tổ chức nhu mô). Áp lực trong huyết quản tăng tại chỗ sẽ làm tăng tính thẩm thấu ở các huyết quản nhỏ và những protein huyết tương thấm vào tổ chức nhu mô làm phù hai bên vú, thường ở phía trên và bên ngoài vú vì nơi đó có nhiều tổ chức liên kết.
Cảm giác cương và đau vú tùy thuộc vào những thụ thể tiếp nhận oestrogen. Có thể có những triệu chứng khác kèm theo do dùng oestrogen liều cao như: phù, tăng trọng, dễ bị kích động giống như lúc sắp có kinh trước kia. Ngưng thuốc 1-4 tuần có thể làm hết những triệu chứng như cương đau hai vú. Có một số phụ nữ có tiền sử đau cương vú từ lâu, vì thế khi dùng liệu pháp hormone thay thế nên sử dụng liều thấp để xem sự dung nạp ra sao và nếu cần sẽ tăng liều về sau. Có thể nguyên nhân gây căng đau do progestin thì nên đổi loại khác.
3. Đau một bên vú phối hợp với một u vú:
Cần chụp nhũ ảnh đồ và sinh thiết vú, nếu chỉ là nang vú thì có thể dùng liệu pháp hormone thay thế, không dùng nếu người bệnh gần thời kỳ mãn kinh.
4. Bệnh tuyến vú lành tính:
Về mặt giải phẫu bệnh lý, có những loại u không tăng sinh hoặc tăng sinh nhưng không điển hình, hay nói cách khác các bệnh tuyến vú lành tính thì không gây nguy cơ ung thư, nghĩa là không có chống chỉ định liệu pháp hormone thay thế.
Tác giả Dupont và Page nghiên cứu 3.303 phụ nữ có đối chứng (và xác nhận giải phẫu bệnh là u lành tính) được theo dõi trung bình 17 năm, cho thấy không có biến chứng ung thư vú xảy ra.
5. Trường hợp đã cắt tử cung:
Theo khuyến cáo của trường Đại học Y khoa Hoa Kỳ: Không có lý do để bổ sung progestin vào liệu pháp oestrogen thay thế cho những phụ nữ đã cắt tử cung. Trong nhiều năm qua, một số ý kiến cho là không có nguy cơ ung thư nội mạc tử cung trên người được dùng liệu pháp oestrogen bổ sung progestin từ 10 - 14 ngày tiếp theo của chu kỳ. Đây là vấn đề còn gây bàn cãi và với những thông tin mới hiện nay, người ta cho rằng có thể dùng oestrogen đơn thuần hoặc phối hợp với progestin (nhưng không cần thiết) nếu người bệnh thấy điều đó cải thiện được chất lượng sống của mình.
