GIÁ TRỊ CHỮA BỆNH CỦA CÁ NGỰA

Hỏi: Xin cho biết đời sống của con cá ngựa (hải mã). Cá ngựa có giá trị chữa bệnh như thế nào mà người ta hay ngâm rượu để uống.

(Hoàng Mai - TPHCM)

Trả lời: Cá ngựa còn có tên hải mã (hải là biển, mã là ngựa) vì cá này giống ngựa, lại sống ở biển, còn có tên thủy mã (thủy là nước, mã là ngựa) vì giống ngựa sống ở dưới nước, còn có tên hải long (long là rồng) vì giống rồng sống ở biển. Nhưng tên hải long thường dùng cho con cá giống rắn, rồng hơn. Cá ngựa có tên khoa học là Hippocampussp (vì có nhiều loài), thuộc họ Hải long (Syngnathidae). Có loài cá ngựa Hippocampus kel oggi Jordan et Snyder, cá ngựa Hippocampus hystrix Kaup v.v...

Cá ngựa là một loài cá sống ở vùng nước mặn ven biển, thường là trong bãi rong. Cá ngựa thường sống tại chỗ, ít di chuyển, bơi rất chậm, vì hệ thống vây ngực vây bụng rất nhỏ, ngoài ra mặt ngoài có những tấm xương cứng làm cho thân cứng đờ, không uốn éo được như những loài cá khác. Đuôi của cá ngựa lại có thể uốn cong giúp cá sử dụng đuôi để bám vào cây rong. Khi bám cũng như khi bơi, phần đầu cá ngóc lên tức là trong tư thế đứng, quan sát đầu cá rất giống đầu ngựa, do đó có tên cá ngựa.

Tới thời kỳ sinh sản, cá ngựa cái đẻ trứng, cá ngựa đực phóng tinh, và lượm lấy trứng đặt vào túi ấp ở bụng. Nhờ có túi ấy, trứng phát triển an toàn, không sợ bị cá khác ăn mất nên tỷ lệ nở 100%. Cá con sau khi nở còn lưu lại trong túi ấp một thời gian và sau khi có thể đi kiếm mồi, cá ngựa con vẫn quanh quẩn chung quanh cá bố mẹ. Quan sát cá ngựa con từ bụng của cá bố chui ra dễ dàng, ngư dân ta cho rằng cá ngựa mẹ có "chất thuốc gì giúp cá ngựa mẹ đẻ con dễ dàng như vậy, vì thế người ta mua cá ngựa phơi khô để sản phụ khi sinh nở thì cầm cá ngựa khô trong tay, có khi tán bột cho phụ nữ uống khi sinh giúp cho sinh nở dễ dàng nếu thai ra khó. Thực tế không ai phân biệt cá đực hay cá cái.

Ngoài ra người ta còn dùng cá ngựa ngâm rượu uống giúp cho sự giao cấu được lâu. Cho đến nay chúng tôi chưa đọc được một tài liệu nào nghiên cứu về vấn đề này. Theo dõi việc sử dụng trong dân gian không hề thấy có triệu chứng gì không tốt cho người dùng. Cho nên chúng ta vừa tiếp tục dùng vừa tiếp tục nghiên cứu.

Dùng cá ngựa có thể sấy khô tán bột. Ngày dùng 4 đến 12g một ngày. Người nào uống được rượu, ngâm cá ngựa 2 con trong 250ml rượu có thể tán bột trước khi ngâm) đợi 5-10 ngày tùy theo mùa (nóng ngâm 5 ngày, lạnh trong 10 ngày). Ngày uống 15-30ml vào trước hai bữa ăn chính.

GS. TS ĐỖ TẤT LỢI