CẤP CỨU TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP BỊ THIÊN TAI

Hàng năm Trái Đất, nhiều thiên tai lớn xảy ra ở các miền khác nhau, lốc, bão, động đất, lụt và bão tuyết v.v.. Những thiên tai có khi gây thiệt hại lớn về người và của. Nếu thiên tai lặp đi lặp lại theo qui luật ở một vùng nào đó thì nhân dân sẽ biết cách phòng chống. Tuy nhiên, số người hiểu rõ tác hại của thiên tai chưa nhiều. Họ thiếu chuẩn bị cho bản thân và gia đình phòng chống thiên tai.

Việt Nam hiện có những vùng coi là những vùng hay gặp thiên tai, bão tố (Bắc và Trung Bộ), lũ quét (các tỉnh miền núi), lốc cuốn (các tỉnh cực Nam). Ở Hoa Kỳ: hành lang gió lốc (các bang ở Trung Tây và Nam Tây); bờ biển bão tố (các bang ở Vịnh và bờ Đại Tây Dương ); miền động đất (California). Nếu xảy ra ở địa phương ít có thiên tai thì thường lúng túng. Ví dụ, năm 1979, khi các trận lốc xảy ra suốt từ Wyoming đến Massachusetts, tàn phá nhiều người và của. Nhân dân bị lúng túng trong xử trí với gió lốc vì thiếu kinh nghiệm. Khi du lịch hay đến ở một vùng mới lại không rành về các nhiễu loạn thời tiết ở đó. Ví dụ, vào tháng 8 năm 1978, một cơn cuồng phong nhiệt đới cuối hè đã "thổi bùng" vào bán đảo Baja, California. Nước lũ ào xuống các vùng hoang hóa thấp ở Arizona và Nam California, làm hàng trăm người, mô tô, cắm trại và đi nghỉ cuối tuần mắc bẫy ở đó. Bão tuyết và những cơn mây đen cũng xuất hiện khắp miền Sierra Nevada, California. Nhiều người đi trại, du lịch lữ hành, đi câu cá, đã bị bất ngờ và không chuẩn bị trước (dự báo thời tiết dài ngày của nhà nước cũng không đoán được trước), nên một số đã chết do hạ thể nhiệt vì quá lạnh.

Dù cư trú hay du lịch ở đâu, ta nên biết thời tiết nơi đó, để đối phó với những bất ngờ xẩy ra trong thiên tai. Chuẩn bị đầy đủ lương thực, biết các dấu hiệu cảnh báo, biết những gì phải làm trước, trong, và sau thiên tai, sẽ tăng thêm độ an toàn cho bản thân và gia đình. Chuẩn bị phòng chống thiên tai, người chủ gia đình phải đặt ra những nguyên tắc chỉ đạo, sẵn sàng trang bị, với những thứ cần thiết cơ bản nhất cho sự tồn tại của gia đình. Sau đây là các hướng dẫn về nguyên tắc để bảo đảm an toàn.

- Nước. Cần dự trữ đủ nước cho hai tuần (khoảng 28 lít/ người), chứa nước trữ này trong các nồi đun và các thùng chứa trong buồng tắm ngoài toa lét. Chuẩn bị sẵn sàng một số viên lọc nước hoặc thuốc sát trùng Clorox.

- Thức ăn. Duy trì đủ thức ăn cho hai tuần. Chủ yếu là thức ăn khô và đồ hộp. Đừng quên cái mở hộp.

- Dụng cụ ăn uống. Chuẩn bị một số đĩa giấy, đĩa sứ, chén tách, và một sốdụng cụ ăn uống khác.

- Các túi thải. Nên mang theo thùng chứa chất thải bằng kim loại có nắp đậy, và cáctúi ny lon để đựng chất thải cá nhân.

- Ánh sáng :Nhớ mang đèn pin, một số pin và bóng dự trữ.

- Diêm nến. Cần có diêm không thấm nước và nến ngọn cầm tay. Cẩn thận dùng lửa khi nghi có lổ dò khí đốt xăng.

- Điện thoại. Không dùng điện thoại, trừ khi có cấp cứu bắt buộc như có người bị thương nặng.

- Máy truyền thanh. Nên mang theo đài pin nhỏ cầm tay vì có thể mất điện. Biết tần số các trạm phát sóng địa phương trong thời gian thiên tai.

- Gia đình. Tổ chức cho gia đình tập dượt phương án phòng chống trước, để mỗi thành viên trong nhàbiết mình phải làm gì khi thiên tai đến.

- Cộng đồng. Biết các thủ tục xử lý của cộng đồng nơi mình đến khi có thiên tai.

- Bệnh viện. Biết vị trí của bệnh viện địa phương và các trạm cấp cứu.

- Các số điện thoại khẩn. Phải biết và gọi được các số điện thoại khẩn cấp :

Hồi sức bệnh viện, sở cứu hỏa, đồn công an,văn phòng thị trưởng, và cơ quan tải thương gần nhất.

- Tài liệu. Cần có tài liệu và thông tin chuyên về cấp cứu thiên tai, rất có thể cần đến khi xãy ra ở địa phương mình ở hay sắp đến.

- Sơ cứu. Dự trữ bộ sơ cứu và cấp cứu mới nhất. Tham gia lớp huấn luyện nếu có, mang theo sách " Hướng dẫn cấp cứu thông thường" để tham khảo nhanh khi chuẩn bị các trang bị cần thiết.

Ngoài các hướng dẫn chỉ đạo chung đã gợi ý ở trên, cần biết thêm một số điều riêng cho phòng chống gió lốc, bảo tố, động đất, lụt lội, bão tuyết và các cấp cứu thiên tai khác.

Gió lốc là một trong những thiên tai gây tàn phá lớn nhất, mang tính quốc gia, ở Việt Nam cũng như Hoa Kì. Gió lốc có ở nhiềunơi trên thế giới, nhưng riêng Hoa Kì thì tập trung chủ yếu ở miền trung tây, và vùng đồng bằng lớn. Cục thời tiết quốc gia đã đề cập đến những cơn giông bão mang theo gió lốc gọi là cuồn phong. Một trong những trận cuồng phong dữ dội nhất đã xảy ra ngày 3-4-74 ở Xenia, Ohio. Làm 315 người chết, gây thiệt hại lên đến trên 600 triệu USD.

Gió lốc xuất hiện khi có đám mây đen hay xám hình phễu ào ạt kéo đến thường gọi là gió xoáy. Gió lốc thường xuất hiện trước những đám mây đen nặng nề sấmsét đang ào ào kéo đến kèm theo mưa và mư a đá trước vàsau. Rồi bỗng nhiên lốc cao dần, ít khi có dự báo trước, và lồng lộn như vậy trong khoảng một đến hai phút hoặc hơn. Lốc thường từ phía tây nam thổi tới, đi qua nhiều gia đình (trong vùng), với tốc độ 10 -50 mph. Hay gặp ở độ cao khoảng 15 đến 30 mét với chiều rộng khoảng 300 - 400 mét, ảnh hưởng cụm dân cư sống trong phạm vi khoảng 1500 mét. Tốc độ gió mạnh nhất ở trung tâm, đo ngoài rìa vùng lốc khoảng 100 - 200 mph hoặc hơn. Tiếng kêu của gió như tiếng kêu của hàng triệu con ong bay giận dữ. Lốc thường xãy ra vào những tháng xuân hè, năm lần cao hơn mùa đông, ở vào bất kì thời điểmnào của ngày đêm, nhưng phần lớn vào lúc chiều tà (khoảng 16-19 giờ). Gió mạnh cuốn theo rất nhiều các mảnh bụi,đá, bay lung tung và quật vào làm hỏng mọi thứ trên đường va chạm. Trung tâm dự báo bão lớn quốc gia cho biết rằng do các mảnh đá gió cuốn va đập mạnh vào công trình và nhà cửa như vậy, cách chống tránh cũng có hơi khác nhau giữa một bên là: nên ẩn trong nhà dân ở phía bên kia cơn gió thì có lợi, với một bên là mở toang cửa nhà cho thăng bằng áp lực trong ngoài, có lợi hơn. Các biện pháp phòng chống gió lốc sau đây mong giảm bớt được thương tổn.

Lốc xuất hiện là cây nước lớn, dâng lên từ mặt sông, hồ, biển, gọi là cột nước hay rồng nước. Rồng nước thường xảy ra vào giữa tháng 5 đến tháng 10 hàng năm trong những vùng nóng có nhiệt độ cao. Chúng gây nên là do có một bộ phận không khí ở phía trên mặt nước ấm, không bền vững. Cột nước được phun lên cao với tốc độ chỉ 1-2mph, nhưng lại gây thiệt hại đáng kể cho tàu bè, nhất là thuyền cỡ nhỏ xung quanh. Rồng nước phun cao từ 30m đến 1600m hoặc hơn, trông ngoằn ngoèo như con rắn trên bầu trời. Khi rồng nước hết, mưa đá thường xảy ra.

Bão tố là cơn bão nhiệt đới hung dữ có gió lớn và mưa to. Sức phá lớn. Các cơn gió thổi ngược chiều kim đồng hồ quay quấn xung quanh một vùng nhỏ, gọi là "mắt bão". Bão thường xẩy ra vào giữ tháng 7 và tháng 10 trong năm, ở phía Bắc và Trung bộ, dọc các bang nằm trên Vịnh (Hoa kỳ) và trên bờ biển Đại Tây Dương. Sức gió mạnh từ 125 -150 mph nhưng yếu dần rồi tắt hẳn khi bão di chuyển và đỗ bộ lên đất liền. Khi đỗ bộ lên bờ biển, bão gây mưa lớn. Gió và lụt do nước triều dâng mạnh tạo nên, thường cao hơn bình thường tới 3m, và là thủ phạm chính của sự tàn phá. Cuộc sống trung bình của một cơn bão khoảng 10 ngày, tuy nhiên có lúc dài tới 3-4 tuần, và trải rộng trên một diện tích trên 16.000 km. Mặt bão rộng, đường kính trung bình khoảng 24 - 64 km. Bên trong là một sự yên ả tạm thời, nằm trong sự di chuyển của gió kéo dài đến 1/2 giờ hoặc hơn. Cần nhớ khi ta đang ở vòng trong mắt bão, thì đó là giai đoạn bão rùng rợn nhất chưa tới. Cục khí tượng Hoa Kỳ đã khuyến cáo những điều về bão như sau:

Động đất là thiên tai hay gặp ở một số nước như Nhật, Trung Quốc, California và Alaska (Mỹ) ... Động đất là cơn rung chuyển rất mạnh của mặt đất, kéo dài từ 5 - 15 giây hoặc hơn. Động đất ngày xưa (cổ đại, cận đại) thường thiệt hại lớn như trận động đất ở Italia ngày 24-8-79, đã chôn vùi 5 thành phố trong đó Pompei đã bị phá hủy hoàn toàn. Song ngày nay nhờ tiến bộ của địa chấn học, sự thiệt hại đã giảm. Các nhà khoa học Mỹ phát biểu rằng, dù California có sụp xuống Thái Bình Dương thì sinh mạng người dân Mỹ cũng không có gì phải lo ngại.

Người ta phân biệt 3 loại động đất: động đất sụt, động đất núi lửa, và động đất kiến tạo. Thường loại động đất kiến tạo xẩy ra luôn, kéo dài, và mức độ phá hủy nhiều nhất.

Theo thống kê của các nhà địa chấn học, mỗi năm trên Trái Đất phát sinh khoảng 56.000 trận động đất lớn nhỏ. Trong 90 năm của thế kỷ XX, động đất đã cướp đi khoảng 1,3 triệu người trên toàn cầu.

Trận động đất làm nhiều người chết nhất là trận xảy ra vào tháng 7 năm 1201: 1,1 triệu người chết. Sau đó là trận ngày 23/01/1556 ở Thiểm Tây- Sơn Tây - Hà Nam (Trung Quốc): 830.000 người và trận ngày 1-11-1755 ở Bồ Đào Nha: thành phố Eiboa bị san bằng, 20.000 người chết. 32.000 người chết do đổ nhà, 60.000 người chết do sóng biển cao ập vào.

Các nhà khoa học Trung Quốc đã khẳng định có 11 biểu hiện bất thường sau đây của loài vật trước động đất:

Gặp cơn giông bão sấm sét hay cơn giông bão điện mạnh có thể gây ra tai hoạ khủng khiếp, đó là sét đánh. Phải tránh các vùng cao vì sét thường đánh vào các vật ở cao nhất, đánh dích dắt liên tiếp từ vật cao này sang vật cao khác, cho đến khi mất đuớng "dịch dắt"đó. Nếu thấy chớp, ta có thể đoán được độ xa của giông và còn đủ thời gian tìm nơi ẩn nấp. Nguy hiểm sét đánh sẽ bớt đi, và nếu chú ý thực hiện các nguyên lý chỉ đạo sau đây, ta sẽ giảm được nguy hiểm.