THUỐC - NƯỚC UỐNG THÍCH NGHI VỚI MÙA HẠ
Lương y. Trần Khiết
Khí nóng bức của mùa hạ, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, các chứng thường gặp như: Mồ hôi ra nhiều, họng khô rát, hay giận dữ; từ phần khí ảnh hưởng tới phần huyết bị bức bách sinh chứng ho, chảy máu cam, lên ban đỏ, động kinh, hôn mê và có thể gây bệnh tiêu chảy bởi thức ăn nước uống kém vệ sinh. Do vậy ăn mặc cần vệ sinh sạch sẽ, thức ăn phải thanh đạm dễ tiêu hóa. Nên ăn nhiều cá tươi, rau tươi, nước trái cây giải khát (thức ăn và nước uống có mùi vị cay đắng, tính mát là tốt); giảm thức ăn cay nóng, không nên ăn nhiều chất béo, thịt mỡ, giảm cà phê, thuốc lá, rượu.
DƯỚI ĐÂY LÀ CÁCH CHẾ BIẾN THỨC ẮN, NƯỚC UỐNG HỢP VỚI PHÉP DƯỠNG SINH MÙA HẠ:
NƯỚC THỊT BÒ VỚI RAU CẢI
Thịt bò 200g rửa sạch, thái mỏng.
Rau cải 400g rửa sạch, cắt khúc.
Gừng sống 20g gọt sạch vỏ, cắt miếng đâm cho thật nhỏ trộn ướp với thịt bò.
Cách chế
Cho ba thứ vào nồi thêm ít muối vừa ăn, đổ vào 2 lít nước, nấu lửa mạnh trong một giờ thì dùng được. Uống nước từ từ lúc còn nóng.
Lý giải
- Thịt bò: Tính bình, vị cam, vào kinh tỳ vị, bổ tỳ ích khí, tăng lực.
- Rau cải: Tính ôn hòa, vị cay, vào kinh phế tỳ, giải chứng cảm hàn, thông đàm, lợi khí.
- Sanh khương (gừng sống): Tính ôn, vị cay làm tinh thần minh mẫn, trị ói mửa, ho đàm giúp tỳ vị tiêu hóa tốt.
Chủ trị
Giải cảm mạo phong hàn trong mùa hạ, trị đau đầu, ho ra đờm nhớt trắng, ớn gió, ớn lạnh, đau nhức xương cốt.
Chú ý: Người sốt cao, miệng khô đắng, hay khát nước thì không nên dùng.
NƯỚC CHÁO BẠC HÀ (Bài 1)
Bạc hà tươi 1kg rửa sạch, chặt khúc.
Gạo tẻ 150g vo sạch.
Cách chế
Bạc hà cho vào nồi đổ một lít nước, nấu sôi một giờ lọc nước bỏ bã, cho lại vào nồi, đổ gạo vào nấu lại cho chín dùng như ăn cháo lỏng.
Lý giải
Bạc hà khi nấu lấy nước, tính bình, vị hơi đắng, vào kinh tỳ, thận, công năng giải thử khí, thấp khí, cầm máu.
Chủ trị
Chứng phiền táo, oẹ khan (hoắc loạn), đau đầu, bụng chướng, hông sườn đầy tức, da nóng ra mồ hôi, tai ù.
Chú ý: Ban đêm người nóng nhiều, nói xàm không nên dùng.
NƯỚC CHÁO BẠC HÀ (Bài 2)
Đậu xanh 30g rửa sạch.
Ngân hoa 100g (có bán ở tiệm thuốc).
Bạc hà tươi 10g rửa sạch, chặt khúc.
Lá tre 10g rửa sạch.
Đường cát vừa đủ dùng.
Cách chế
Vị ngân hoa, bạc hà, lá tre, ba thứ cho vào nồi đổ 2 lít nước nấu độ một giờ đồng hồ, lọc lấy nước bỏ xác, cho đậu xanh và ít gạo vào nấu chín, cho vào ít đường, có thể chia hai đến ba lần uống trong ngày.
Lý giải
- Đậu xanh: Tính hàn, vị cam, vào kinh tỳ vị, công năng thanh nhiệt giải độc, tiêu khử khí lợi thấp khí, giải khát.
- Ngân hoa: Tính hàn, vị cam, vào kinh phế, vị, tâm, thanh giải nhiệt độc, trừ ung nhọt.
- Lá tre: Tính hàn, vị cam, vào kinh tâm, phế, công năng thanh nhiệt trừ phiền.
- Bạc hà: (xem phần trên).
Chủ trị
Trúng khử khí, thấp khí của mùa hạ, chứng phát sốt ớn lạnh, ớn gió, đau đầu, toàn thân mỏi nhức, không có mồ hôi, khát nước, tiểu vàng.
Chú ý: Tỳ, vị suy nhược, người uể oải, ăn uống kém, cầu lỏng, tiểu nhiều không nên dùng.
NƯỚC HOẰC HƯƠNG
Lá hoắc hương tươi 100g lặt lá rửa sạch.
Đường cát trắng lượng vừa đủ dùng.
Cách chế
Lá hoắc hương tươi với một lít nước nấu sôi độ 20 phút, lọc lấy nước cho đường cát vào hòa đều để uống, mỗi ngày uống từ 2 đến 3 lần.
Lý giải
Hoắc hương: Tính hơi ấm, vị cay, vào kinh phế, tỳ, vị, công năng lý khí hòa thấp, chỉ ẩu khai vị trợ tỳ.
Chủ trị
Trừ khi thử, khí thấp của mùa hạ, chứng phát sốt ớn lạnh, không có mồ hôi hoặc có ít, mình cảm giác nặng mỏi, uể oải, đau đầu, nôn ói.
Chú ý: Nhiệt táo lâu ngày, nhiễm vào trong, sốt cao, miệng khô rát, rêu lưỡi vàng dày, cầu tiểu không thông thì không nên dùng.
Nói chung các bài thuốc trên có thể dùng khi chưa phát bệnh, đó là liệu pháp phòng bệnh tốt nhất trong mùa hạ.
