Nghệ thuật của pháp y (phần I)
 |
| John Emil List. |
Khi John Emil List đóng cánh cửa căn hộ của mình tại New Jersey vào tháng 11/1971, hắn cho rằng mình đã khép lại một chương trong cuộc đời. Sau cánh cửa đó, mẹ đẻ của hắn, đã chết, nằm trên sàn, vợ và 3 đứa con đang mất máu dần vì những vết thương chí mạng.
Hắn đã bắn họ vào buổi sáng ngày hôm đó rồi lái xe tới sân bay, bỏ lại chiếc xe và chứng minh thư của mình và lên máy bay. Hắn không biết rằng gần 20 năm sau đó, các nhà khoa học pháp y đã đưa được hắn ra trước sự công minh của pháp luật.
Khi các nhà chức trách phát hiện ra 5 xác chết trong căn hộ, họ hầu như có thể khẳng định chắc chắn kẻ nào gây ra vụ đó. Tại cơ quan, List để lại một bức thư dài cho người quản lý mình, nêu lý do tại sao hắn lại phải ra tay giết cả nhà. Vấn đề là không ai biết lúc đó hắn đang ở đâu. Vì hắn để đèn sáng và bật nhạc nên trong suốt nhiều tuần liền sau vụ giết người, hàng xóm không ai phát hiện có điều gì bất thường xảy ra trong căn nhà. Khi cảnh sát được gọi tới thì List đã cao chạy xa bay.
Qua nhiều năm, những dấu vết còn lại dường như đã mờ nhạt. Đến khoảng năm 1988, cảnh sát mới có trong tay bức ảnh của List, được "cập nhật" nhờ phương pháp tính toán mức độ già đi của khuôn mặt hắn sau 20 năm. Họ đưa những bức ảnh này lên hệ thống thông tin trên toàn nước Mỹ và hy vọng có người nào đó sẽ nhận ra hắn.
Wanda Flannery, một người hàng xóm của gia đình Bob và Delores Clark, nhìn ra sự giống nhau giữa bức ảnh và Bob. Cô chợt thấy rằng bạn mình, Delores, đã lấy phải một kẻ khá nguy hiểm. Cô lập tức mang tấm ảnh sang cho Delore, nhưng bị cô này gạt phắt đi. Ngay sau đó, Delore và gia đình chuyển về miền đông sinh sống.
Cũng trong năm 1988, chương trình tivi có tên Những kẻ bị truy nã trên toàn nước Mỹ quyết định giải quyết những vụ án còn tồn đọng lại. Họ thuê chuyên gia điêu khắc và pháp y Frank Bender tạo ra một phiên bản 3 chiều của những kẻ tội phạm chưa bị bắt rồi trưng bày hình ảnh đó trên tivi. Bender đã làm rất nhiều bức tượng như vậy, của cả những nạn nhân còn mất tích lẫn những tên tội phạm đang trốn chạy. Nhưng với ông, dù quen việc đến đâu, việc “cập nhật” hình dáng khuôn mặt của một kẻ đã mất tích 17 năm nay không phải là điều đơn giản.
Để tạo ra một bức tượng miêu tả chính xác kẻ giết người, Bender hiểu rằng phải thực hiện nghiên cứu tâm lý của tên tội phạm để có thể tóm được cái “hồn” mà hắn thể hiện trên khuôn mặt qua nhiều năm trốn chạy. Kết hợp với chuyên gia tâm lý học hình sự Richard Walter, ông nghiên cứu lại tập hồ sơ về List. Cả hai người không bỏ qua bất kỳ chi tiết nào, dù nhỏ, về thói quen của List, về những điều hắn viết trong lá thư gửi cho cấp trên trước khi tàn sát gia đình và những gì người ta nói về hắn. Sau đó, họ quyết định xem phần nào trong tính cách của hắn sẽ giữ nguyên không thay đổi và những phần nào đã đổi khác. Họ dự đoán được rằng hắn vẫn giữ kiểu kính cũ, vẫn hành nghề kế toán, vẫn đi lễ nhà thờ, và có nhiều khả năng đã lấy vợ. Bụng hắn chắc đã phệ ra sau từng ấy năm, da dẻ nhăn nheo hơn ở vùng xung quanh cằm, mắt và quanh chân tóc. Nhiều khả năng hắn không phẫu thuật chỉnh hình để sửa lại dáng vẻ bên ngoài. Đáng chú ý nhất là hắn có một vết sẹo phía sau tai bên phải và chắc là nó vẫn ở nguyên chỗ đó, và hắn chắc hẳn vẫn có vấn đề về tiền bạc.
Họ đã nghĩ tới việc lý giải điều gì đã khiến cho một người đàn ông mộ đạo và bảo thủ như vậy ra tay giết chết cả gia đình mình. Bender và Walter mất nhiều ngày nghĩ về lý do khiến hắn trở nên tức giận và tuyệt vọng cũng như việc hắn đã lên kế hoạch trốn thoát sau vụ giết người như thế nào.
 |
| Bender với bức tượng bán thân của List. |
Từng bước, Bender tạo ra những nét trên khuôn mặt của bức tượng mà ông tin là đang phác họa chính xác hình ảnh của List vào thời điểm hiện tại đó. Và hiệu quả của nó đã được chứng minh. Sau một chương trình truyền hình năm 1989, Wanda Flannery gọi cho cảnh sát và yêu cầu họ kiểm tra nhân thân của Bob Clark. Cô cung cấp cho họ địa chỉ của hắn. Và cô chắc chắn đó là người mà họ đang tìm kiếm.
Các nhân viên FBI lập tức tới điều tra và bắt giữ Bob Clark tại nơi hắn làm việc. Dù rằng Bob khăng khăng khẳng định họ đã nhầm, hắn vẫn phải cho FBI lấy dấu vân tay. Kết quả, Bob chính là John Emil List. Hắn bị buộc tội giết 5 người.
Xuân Tùng dịch
