Chấn thương tá tràng - tụy dễ gây tử vong
Chấn thương vùng bụng này thường gặp trong tai nạn giao thông hay sinh hoạt, có khi do bị đâm, bị bắn. Việc xử lý chấn thương tá tràng - tuỵ rất khó khăn, ngay cả ở các bệnh viện tuyến trung ương; tỷ lệ biến chứng và tử vong cao.
Tụy và tá tràng liên hệ chặt chẽ với nhau về mặt giải phẫu. Hai tạng này nằm cạnh nhau, ở sát trước cột sống và sau phúc mạc, tá tràng bao bọc đầu tụy và chạy viền ở bờ dưới tụy. Do vậy, chúng dễ bị tổn thương cùng nhau, nhất là trường hợp chấn thương đụng dập nặng ở bụng, cột sống.
Việc chẩn đoán và xử trí hiện vẫn còn nhiều vấn đề. Có những trường hợp bệnh nhân được mổ thăm dò nhưng phẫu thuật viên không thấy thương tổn; khi có biến chứng mới phát hiện ra. Lúc này sẽ rất khó điều trị, bệnh nhân dễ tử vong trong tình trạng nhiễm trùng, viêm phúc mạc, chảy máu... Sở dĩ có tình trạng này là do tá tụy đều nằm sau phúc mạc; trong trường hợp chấn thương bụng, có máu tụ ở đây thì phẫu thuật viên ít kinh nghiệm có thể không đánh giá được hết mức độ thương tổn.
Ngoài bác sĩ giàu kinh nghiệm, cơ sở y tế còn phải có đủ điều kiện tốt về gây mê hồi sức, vì việc đánh giá và xử trí thương tổn tá tràng - tụy đòi hỏi rất nhiều thời gian. Trong trường hợp nghi ngờ tổn thương tá tràng - tụy, nếu không có đủ các điều kiện trên, cách xử trí tốt nhất là chuyển bệnh nhân lên tuyến trên.
Chấn thương tá tràng - tụy đòi hỏi có sự thăm khám kỹ càng và tỉ mỉ, ngay cả trong cấp cứu. Bệnh nhân phải làm xét nghiệm thăm dò và chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính
Cách điều trị tùy thuộc kinh nghiệm của phẫu thuật viên, tổn thương, tình trạng bệnh nhân và điều kiện của các bệnh viện. Các phương pháp có thể áp dụng là khâu và dẫn lưu tụy - tá tràng kết hợp cắt nối dạ dày; cắt khối tá tụy trong cấp cứu và thực hiện nối tụy vào dạ dày; đưa quai ruột lên nối vào tụy... Ngoài ra, phải kết hợp hồi sức tích cực, dùng kháng sinh chống nhiễm trùng và nuôi dưỡng.
BS Nguyễn Đức Chính, Sức Khoẻ & Đời Sống
