KHI ĐẠI TIỆN CÓ MÁU TƯƠI
BS. LÊ TUYẾT ANH
Đại tiện máu tươi là triệu chứng của một số bệnh lý vùng hậu môn trực
tràng - đó là hiện tượng có máu chảy ra khi đại tiện và máu có màu đỏ tươi.
Số lượng máu chảy ra khi đại tiện có thể ít, chỉ thấm vào giấy vệ sinh hoặc
chảy thành tia, thành giọt, kèm theo triệu chứng khác như sốt, đau vùng hậu
môn, tùy theo từng bệnh. Đại tiện máu tươi đầu tiên phải kể đến bệnh trĩ,
sau đó là Polip trực tràng và đại tràng, viêm, nứt kẽ ống hậu môn, viêm loét
đại trực tràng chảy máu...
BỆNH TRĨ
Đây là bệnh rất phổ biến, gặp ở mọi nơi, nhiều nhất ở người lớn tuổi. Ngày
nay người ta đã hiểu rõ hơn bản chất của bệnh trĩ nhờ những công trình
nghiên cứu về sự phân bố mạch máu của vùng hậu môn trực tràng. Ống hậu môn
là nơi có nhiều mạch máu, tạo thành các búi tĩnh mạch nằm ở lớp dưới niêm
mạc, chúng có tính chất cương nên có chức năng của một cái nệm, giữ vai trò
khép kín hậu môn. Như vậy trĩ là một trạng thái bình thường, nhưng khi các
đám rối tĩnh mạch trĩ này dãn quá mức sẽ tạo thành bệnh trĩ.
Nguyên nhân phát sinh bệnh trĩ chưa được xác định chính xác.
Nhiều yếu tố được coi như là nguồn gốc phát sinh bệnh trĩ:
+ Tư thế đứng: Trĩ gặp nhiều ở người phải đứng lâu, ngồi nhiều. Khi nghiên
cứu về áp lực tĩnh mạch ở bệnh nhân trĩ, người ta thấy ở tư thế nằm áp lực
là 25cm H2O - ở tư thế đứng áp lực tăng vọt đến 75cm H2O.
+ Rối loạn đại tiện: như lî và táo bón, bệnh nhân phải rặn nhiều mỗi khi đi
đại tiện.
+ Phụ nữ mang thai, sinh đẻ.
+ Có tính chất gia đình.
+ Những khối u ở trực tràng hậu môn, u xơ tử cung... Những u này làm cản
trở máu hậu môn trực tràng trở về cũng là những nguyên nhân gây ra bệnh trĩ.
Triệu chứng thường gặp của bệnh trĩ
Đại tiện máu đỏ tươi. Đây là triệu chứng sớm nhất và cũng là triệu
chứng thường gặp. Lúc đầu chảy máu kín đáo, bệnh nhân tình cờ phát hiện có
máu ở giấy vệ sinh hoặc nhìn vào phân thấy một vài tia máu nhỏ dính vào phân
rắn, về sau máu chảy thành giọt hoặc phun thành tia như cắt tiết gà. Muộn
nữa, cứ mỗi lần đại tiện, ngồi xổm, đi lại nhiều là máu chảy. Kèm theo, bệnh
nhân thường xuyên bị táo bón, sau có thể phân mềm vẫn ra máu.
Đau vùng hậu môn, cũng có thể không đau hoặc đau nhẹ. Đau nhiều khi có tắc
mạch hoặc nứt hậu môn.
Sưng nề vùng hậu môn: Khi có đợt cấp hoặc khi trĩ sa ra ngoài, có
thể búi trĩ sưng khá to.
Rỉ nước và ngứa vùng hậu môn do viêm ống hậu môn.
Trên đây là những triệu chứng điển hình của bệnh nhân bị bệnh trĩ, nhưng có
khi giai đoạn đầu bệnh nhân chỉ có biểu hiện đại tiện máu tươi đơn thuần.
Để chẩn đoán xác định bệnh trĩ cần phải thăm khám trực tràng hậu môn, bằng
cách thăm trực tràng và soi ống hậu môn. Qua soi sẽ xác định độ tổn thương
của búi trĩ; số lượng búi trĩ, kích thước và vị trí các búi trĩ.
Bệnh trĩ là một bệnh ít nguy hiểm, nhưng gây khó chịu cho người bệnh như
đau vùng hậu môn, ngứa hậu môn, rỉ nước vùng hậu môn, đại tiện máu tươi kéo
dài dẫn đến tình trạng thiếu máu.
Điều trị bệnh trĩ
+ Chế độ sinh hoạt:
Cần hạn chế công việc nặng, tránh ngồi lâu, đứng nhiều, không uống rượu,
bia, không dùng các thức ăn dễ gây kích thích như ớt, hạt tiêu và những thức
ăn dễ gây tiêu lỏng, nhưng tránh táo bón. Nên ăn những thức ăn làm cho phân
mềm, cần vệ sinh giữ sạch vùng hậu môn.
+ Thuốc tại chỗ:
Thuốc đạn đặt hậu môn dùng cho các thương tổn nằm trong vùng hậu môn trực
tràng. Pomat dùng cho các thương tổn nằm phía rìa hậu môn, Pomat được bôi
vào cạnh hoặc đầu ngón tay mang găng, đặt nhẹ vào trong lòng ống hậu môn nơi
có thương tổn.
Các thuốc được sử dụng: Proctolog, Proctoglyvenol, Titanorein dạng Pomat
hoặc viên đạn.
+ Thuốc toàn thân:
Có tác dụng làm bền vững thành mạch như Oaflon, Ginkow procto.
+ Thuốc làm xơ búi trĩ:
Được tiêm vào chân các búi trĩ, vào lớp dưới niêm mạc. Các loại thuốc thường
dùng:
- Dầu phenol 5%
- Polydocanol.
+ Thắt búi trĩ bằng vòng cao su.
+ Đốt điện: Dùng dao điện một cực, hai cực hay dòng điện trực tiếp,
dưới tác dụng của nhiệt, các búi trĩ sẽ đông lại.
+ Liệu pháp lạnh, hiệu pháp quang điện: ít sử dụng.
+ Phẫu thuật: Cắt bỏ búi trĩ khi có tắc mạch, các đám rối tĩnh mạch
đã dãn nở lớn, trĩ ngoại.
POLIP TRỰC TRÀNG VÀ ĐẠI TRÀNG
Với bệnh này, bệnh nhân có triệu chứng duy nhất là đại tiện máu tươi với số
lượng nhiều, nhiều khi có tình trạng thiếu máu nặng. Đại tiện máu tươi từng
đợt, không táo bón cũng chảy máu. Nếu polip có cuống dài và ở thấp gần ống
hậu môn, có thể polip sa ra ngoài. Chẩn đoán chính xác bằng soi trực tràng
hoặc đại tràng sẽ phát hiện được polip có cuống hay không có cuống, vị trí
polip - điều trị bằng cách cắt polip qua nội soi nếu polip có cuống và chưa
nghi ngờ ung thư hóa.
VIÊM, NỨT KẼ ỐNG HẬU MÔN
Thường do táo bón, bệnh nhân cố rặn làm cho ống hậu môn sưng, phù nề, đỏ
mọng, đôi khi có nứt ống hậu môn. Viêm và nứt kẽ ống hậu môn thường đi kèm
với bệnh trĩ.
Triệu chứng điển hình nhất là bệnh nhân rất đau vùng hậu môn, đau thường
xuyên khi không đại tiện, máu đỏ tươi thành giọt, đau lưng khi đại tiện, đau
nhiều làm cho bệnh nhân không dám ăn, vì ăn nhiều đại tiện nhiều bệnh nhân
rất đau.
VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG CHẢY MÁU
Là bệnh tự miễn hiếm gặp ở nước ta. Bệnh nhân đại tiện nhiều lần, lẫn máu
tươi, số lượng nhiều, có thể lẫn ít nhầy, nhưng bệnh nhân đau bụng. Chẩn
đoán xác định bằng soi trực tràng và đại tràng.
Như vậy, đại tiện máu tươi là triệu chứng của một số bệnh lý vùng hậu môn
trực tràng. Khi có biểu hiện triệu chứng này, bệnh nhân cần phải đi khám tại
các trung tâm y tế có phương tiện nội soi để chẩn đoán chính xác và điều trị
kịp thời.
