Rối loạn tâm thần mạn ở người bệnh động kinh
Rối loạn tâm thần là một biểu hiện hay gặp trong bệnh động kinh, đặc biệt là động kinh cục bộ phức tạp. Những rối loạn mạn tính là hậu quả của một quá trình bệnh lý lâu dài. Việc chẩn đoán triệu chứng này thường khó vì dễ nhầm với biểu hiện loạn thần ở các bệnh khác.
Các rối loạn tâm thần mạn ở bệnh động kinh bao gồm:
1. Rối loạn cảm xúc
Nổi bật nhất là trạng thái xúc cảm không ổn định. Người bệnh dễ chuyển nhanh chóng từ vui sang buồn, khóc sang cười, lạc quan sang bi quan... Chính sự thay đổi nhanh chóng này tạo nên những xung động cảm xúc mãnh liệt, thậm chí thành cơn bùng nổ cảm xúc. Giữa bệnh động kinh và rối loạn cảm xúc có sự tác động qua lại.
Cơn động kinh thường khởi phát hoặc xuất hiện với tần số nhiều hơn khi người bệnh phải lo nghĩ căng thẳng (stress); mặt khác, thời gian mắc bệnh động kinh càng dài thì các rối loạn khí sắc càng nhiều, bệnh nhân dễ có những hành vi hung bạo gây nguy hiểm cho người khác.
2. Rối loạn tư duy
Biểu hiện ở cả hình thức và nội dung tư duy. Về mặt hình thức, rối loạn chủ yếu là nhịp điệu ngôn ngữ chậm, tư duy kiểu lai nhai. Người bệnh thường kể lể một cách chậm chạp và tỉ mỉ những chi tiết thứ yếu của sự việc và rất khó chuyển sang nội dung chính, làm người đối thoại khó lòng mà nghe hết câu chuyện.
Về nội dung tư duy, bệnh nhân hay có những định kiến sâu sắc, dai dẳng đi kèm với phản ứng cảm xúc mãnh liệt ngay cả với những việc nhỏ nhặt làm họ không hài lòng. Chẳng hạn, khi bị sai hẹn, bị góp ý không chính xác..., người bệnh cho là người khác xem thường, coi họ không ra gì; họ luôn nhớ tới điều đó và tỏ ra bực tức, đau khổ, cố tìm cách trả thù. Ngoài ra, bệnh nhân thường bảo thủ, khó thích ứng với những cái mới, lúc nào cũng khư khư quan điểm, tập quán cũ của riêng mình.
3. Rối loạn nhân cách
Bệnh nhân bị động kinh lâu ngày thường có những nét biến đổi nhân cách đặc trưng, được gọi là nhân cách động kinh, bao gồm bốn đặc tính nổi bật: tính không ổn định, tính bầy nhầy, tính bùng nổ và tính ích kỷ. Riêng ở trẻ em, động kinh còn dẫn đến một rối loạn khác rất hay gặp: Trẻ tăng hoạt động quá mức, hay gây gổ với bạn bè và những người xung quanh.
4. Rối loạn trí tuệ
Thường xảy ra ở những người mắc bệnh lâu, có tổn thương ở não rõ rệt, đặc biệt là ở trẻ em; trẻ mắc bệnh càng sớm thì rối loạn trí tuệ càng nặng.
Không có kiểu mất trí đặc hiệu cho riêng bệnh động kinh mà chỉ có các hình thái giảm sút trí tuệ với các mức độ, tùy theo thời gian, tính chất và vị trí các tổn thương ở não. Trong đó, thường gặp nhất là rối loạn về trí nhớ từ nặng đến nhẹ. Giai đoạn đầu, người bệnh chỉ quên những sự việc mới xảy ra, còn những ký ức cũ vẫn nhớ, về sau có thể quên hết. Tiếp đó, tư duy trừu tượng kém phát triển, khó tiếp thu những kiến thức mới, không thích ứng được với nghề nghiệp...
Tóm lại, các rối loạn tâm thần trong động kinh rất đa dạng và phức tạp. Để chẩn đoán chính xác, cần phối hợp khám lâm sàng với điện não và các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác như chụp CT Scanner, cộng hưởng từ (MRI)...
Điều trị: Dùng thuốc kháng động kinh phối hợp với thuốc hướng thần. Tùy từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chọn thuốc cho phù hợp. Ngoài việc dùng thuốc, nên áp dụng các liệu pháp tâm lý (thư giãn, nâng đỡ...) để làm tăng hiệu quả điều trị.
BS Nguyễn Thế Anh, Sức Khoẻ & Đời Sống
