Bệnh suy tủy xương
(Aplasie Médullaire)
BS Bùi Trang Tước
(Trung tâm Truyền máu - Huyết học TPHCM)
Ðây là loại bệnh nặng, thường gặp do tủy xương không còn khả năng tạo ra đầy đủ các loại tế bào máu.
Căn nguyên
Phần lớn không có căn nguyên, gọi là suy tủy tiên phát. Số ít trường hợp bị suy tủy thứ phát:
- Do tiếp xúc với các chất đồng vị phóng xạ: Bị tai nạn nghề nghiệp, hoặc sau điều trị bằng xạ trị.
- Do dược chất: Do thuốc (Chloramphénicol, Phénylbutazones, Hydantoines, Sulfamides, thuốc kháng giáp tổng hợp, muối vàng, Colchicine, thuốc chống ung thư...), do độc chất (các chất sử dụng trong công, nông, lâm nghiệp có chứa Benzène, Toluène...
- Do nhiễm trùng nặng (lao lan tỏa), nhiễm siêu vi trùng (viêm gan siêu vi).
- Do di truyền (bệnh Fanconi).
Triệu chứng
- Thiếu máu: Thường xảy ra từ từ, ngày càng nặng, không hồi phục. Xuất huyết tự nhiên hay sau tiêm chích, làm thủ thuật... do giảm tiểu cầu. Sốt, nhiễm trùng.
Chẩn đoán
Ðược xác định trên kết quả xét nghiệm huyết - tủy đồ và sinh thiết tủy xương (giảm nặng ba loại tế bào máu ở ngoại vi và trong tủy).
Ðiều trị
Cho đến nay, trừ một số rất ít trường hợp có thể hồi phục sau một thời gian điều trị, còn lại phần lớn các trường hợp đều tử vong do biến chứng nhiễm trùng và xuất huyết.
1. Ðiều trị triệu chứng đối với tất cả các trường hợp:
- Cách ly bệnh nhân, thực hiện tất cả các phương thức phòng chống nhiễm trùng (vô trùng trong ăn uống, vệ sinh cơ thể, môi trường...).
- Cấy máu - dịch, chất tiết: Phân lập vi trùng - sử dụng kháng sinh theo kết quả kháng sinh đồ.
- Ðiều trị thay thế: Truyền hồng cầu lắng, tiểu cầu đậm đặc.
2. Ðối với các trường hợp tìm được căn nguyên bệnh: Ðiều trị căn nguyên là cơ bản. Tuy nhiên, khả năng hồi phục rất hạn chế và khó dự đoán trong phần lớn các trường hợp.
3. Ðối với các trường hợp không có căn nguyên:
- Ghép tủy đồng gen (Allo-Greffe): Là chỉ định đầu tiên, nhất là đối với các bệnh nhân trẻ, cấp.
- Ðiều trị bằng thuốc: Phác đồ cho kết quả tốt nhất hiện nay là phối hợp ba loại thuốc ức chế miễn dịch: Corticoides + Cyclosporine + Sérum Antithymocyte hoặc Sérum Antilymphocyte, Androgen và các yếu tố kích thích sinh trưởng tế bào tủy như Leucomax (GM-CSF), Neupogen (G-CSF) chỉ có tác dụng hạn chế hoặc không tác dụng.
