NGUYỄN ĐÌNH NGUYÊN

Mập mới khỏe: Sai lầm từ quan niệm

Nguyễn Đình Nguyên

Bài trên Thanh niên

Không biết từ bao giờ, dân gian ta vẫn truyền miệng và chúc nhau “béo khỏe”, đối với các cháu bé thì phải khen “mũm mĩm”, phải căng tròn. Các bà mẹ đều có vẻ khó chịu nếu nghe ai đó quở con mình “ốm đói”. Với những người có tuổi làm ăn thành đạt thì phải “phát tướng” thì mới coi đó là dấu hiệu phú quý.

Mặc dù hiện nay, tỷ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng do thiếu ăn vẫn còn là một vấn đề nghiêm trọng có quy mô toàn cầu, đối với Việt nam thì tình hình đã cải thiện hơn rất nhiều tính trên trung bình. Vùng thành phố, đặc biệt là các đô thị lớn, người lớn và cả trẻ em đều có xu hướng quá cân, thậm chí béo phì ngày càng tăng cao.

Cho đến nay, y học đã có nhiều bằng chứng cho thấy quá cân và béo phì có liên quan đến rất nhiều bệnh lý, mà quan trọng nhất là nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh lý cao huyết áp, mạch vành mà hậu quả là đột quỵ não và tim, nặng hơn là ung thư; và nghiêm trọng nhất là những người béo phì có tuổi thọ ngắn hơn những người không béo phì.

Trẻ thấp bé, nhẹ cân: sai lầm từ cách nhìn chuyên môn

Rất nhiều bà mẹ vì nhìn thấy con mình có tầm vóc thấp hơn hoặc nhẹ ký hơn hoặc cả thấp và nhẹ hơn trẻ cùng tuổi, vội vã lo lắng đem đi khám bác sĩ. Nhiều bác sĩ đem so cháu với bảng “chuẩn” phát triển của trẻ cũng cho là cháu thấp hoặc nhẹ hơn trị số trung bình. Rất nhiều trường hợp như thế và đó là một quan niệm sai lầm và đánh giá sai lầm.

Trẻ em từ lúc mới sinh ra cho đến 2 hay ba tuổi là giai đoạn đang hoàn thiện và phát triển, không chỉ về mặt thể chất mà quan trọng nhất là mặt chức năng. Hai chỉ số để theo dõi sự lớn và phát triển quan trọng nhất cho trẻ em trong thời gian này là chiều cao và cân nặng. Do vậy mà giới chuyên môn đưa ra biểu đồ phát triển để theo dõi cho trẻ.

Cần phải hiểu rằng, các biểu đồ này không phải là biểu đồ chuẩn, các trị số được tính trung bình dựa trên số đông hàng triệu trẻ; nên nó không thể áp dụng một cách cứng nhắc cho một trẻ nào, mà chỉ là một chỉ số để tham khảo. Nếu chiều cao hoặc cân nặng của trẻ nó thấp quá hoặc cao quá ngưỡng của các trị số tham khảo đó, bác sĩ sẽ khám xét kỹ xem cháu bé có gì lạ không, chứ không có nghĩa là cháu bé bất thường.

Thí dụ, có 4 cháu bé cùng độ tuổi, nặng lần lượt là 3kg, 4kg, 6kg và 7kg, và biết chắc là các cháu này hoàn toàn khỏe mạnh. Vậy cân nặng trung bình của 4 cháu sẽ là 5kg. Như thế thì, nếu lấy 5kg là trung bình, sẽ có hai cháu bị thấp hơn 5kg hay thấp cân, và hai cháu sẽ nặng hơn 5kg hay bị thừa cân. Trong khi đó chẳng có cháu nào trong số đó có cân nặng trung bình là 5kg, và cũng chẳng có cháu nào bất thường cả!  Biểu đồ “chuẩn” là như vậy.

Mỗi một trẻ là một thực thể riêng biệt, có một cách phát triển riêng phụ thuộc vào hai yếu tố chính là di truyền và môi trường. Yếu tố di truyền tác động mạnh nhất đối với chiều cao của trẻ là chiều cao của người mẹ, sau đó mới là chiều cao của cha. Yếu tố dinh dưỡng là yếu tố môi trường chính tác động lên sự phát triển của trẻ, nhất là từ khi mới ra đời cho đến tuổi dậy thì.

Quá trình phát triển của một trẻ là một quá trình động, theo thời gian và có tính bù trừ. Có nghĩa là từ lúc sinh ra, một trẻ bình thường thì luôn có xu hướng gia tăng chiều cao và cân nặng một cách tuần tiến cho đến 2 tuổi, sau đó quá trình lớn vẫn tiếp diễn nhưng với tốc độ chậm lại. Trong suốt thời gian đó, tốc độ tăng cân và chiều cao có lúc nhiều, lúc ít, có lúc dừng lại hoặc thậm chí tụt xuống, nhất là khi trẻ bị ốm nặng, nhưng sau đó cũng phải đi lên, bắt kịp chu trình đang lớn của mình.

Cho nên, theo dõi trẻ là một quá trình. Dù cho trẻ có xuất phát điểm thấp, hoặc tại mỗi thời điểm phát triển đều thấp hơn so với trị số trung bình, nhưng đường phát triển của cháu vẫn đi lên; khám tổng quát cháu không có dấu hiệu bất thường gì, thì đó là một trẻ hoàn toàn khỏe mạnh. Ngay cả tại một thời điểm nào đó, cháu có thể thấp hoặc nhẹ hơn nhiều trẻ khác. Chỉ trừ khi có những dấu hiệu không bình thường, hoặc đường biểu diễn phát triển không tăng lên trong một thời gian dài, thì cần phải đi khám bác sĩ để xem có vấn đề gì hay không, để can thiệp kịp thời.

 

Quan niệm sai dẫn đến hành động sai: thuốc tăng cân hậu quả khôn lường

Do đó, dù trên trẻ thấp bé, dù trên một người trưởng thành có vóc dáng gầy, mà thăm khám tổng quát không có dấu hiệu bất thường thì không nên có một bất cứ can thiệp nào khác ngoài thực hành chế độ sinh hoạt lành mạnh, hợp vệ sinh, ăn uống thức ăn bổ dưỡng sẵn có trong tự nhiên, có bán ngoài chợ.

Chỉ vì không hiểu được bản chất của vấn đề, xuất phát từ quan niệm sai lầm lâu đời về cân nặng mà có thể đưa đến những tác động không tốt nếu không nói có hại và nguy hiểm đến cơ thể con người đó là việc sử dụng thuốc làm tăng cân.

Bất kỳ một can thiệp ngoại lai nào ngoài thức ăn và nước uống hàng ngày vào cơ thể con người đều là không tự nhiên và đều có nguy cơ. Chúng ta chỉ phải sử dụng thuốc, khi thực sự cần thiết và phải coi đó là sự bất đắc dĩ. Thuốc bổ, tưởng là bổ, nhưng nó vẫn là hóa chất, là con dao hai lưỡi. Thuốc bổ tốt và quý nhất là hoa quả tự nhiên, là thức ăn của chúng ta hàng ngày.

Tăng cân không những không gia tăng chức năng của cơ thể mà ngược lại còn là một gánh nặng cho cơ thể phải tiêu tốn năng lượng giải quyết sự thừa thãi quá mức này, mà lại còn bị tác dụng phụ và nhiễm độc của thuốc.

Trong danh mục thuốc hiện nay trên toàn thế giới, không có một loại thuốc nào nằm trong danh mục thuốc làm tăng cân (làm mập) và không có loại thuốc nào được chỉ định dùng để điều trị chứng nhẹ cân hay là để làm tăng cân. Không có một quốc gia nào chuẩn y cho sử dụng các thuốc với mục đích này. Thuốc đông y cũng không ngoại lệ.

Tất cả các loại thuốc có thể làm tăng trọng lượng cơ thể con người có sẵn trên thị trường hiện nay đều không phải là thuốc dùng để điều trị chứng nhẹ cân. Tất cả các loại thuốc này đều là thuốc dùng với mục đích khác mà có một tác dụng phụ làm tăng cân. Đa phần các thuốc này rất nguy hiểm khi sử dụng, chỉ được bác sĩ chuyên khoa kê đơn, và giám sát điều trị rất chặt chẽ. Nhiều người hiểu sai, nhiều bác sĩ thiếu lương tâm, lợi dụng tác dụng phụ này để làm thỏa mãn nhu cầu của các bà mẹ muốn con mình tăng cân, hoặc cho những người có cùng nhu cầu là vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Hàng năm trẻn thế giới đã có hàng triệu trường hợp bị tai biến phụ tăng cân do những thuốc này. Hậu quả không phải ở chỗ tăng cân, mà các thuốc này ngoài tác dụng phụ tăng cân, nó còn gây ra nhiều rối loạn chuyển hóa khác, có thể tổn hại phủ tạng, thậm chí nguy hại đến cả tính mạng. Do đó chúng ta không thể vì một quan niệm sai lầm, chỉ vì muốn con mình tăng cân mà trở thành một nạn nhân không cần thiết cho những tai nạn sử dụng thuốc này. Cần phải xóa bỏ từ quan niệm muốn tăng cân.

 


"Ngộ độc " (nước) củ dền - nỗi oan Thị Kính - BS Nguyễn Đình Nguyên
5/6 mẫu thử nghiệm phân và thịt chó có nhiễm phẩy khuẩn Tả, rồi sao nữa?
Biểu tượng của ngành Y khoa -BS  Nguyễn Đình Nguyên
CHUỘT VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG NGHIÊN CỨU Y SINH HỌC
Chứng bệnh Bất toàn trong Tạo sinh xương (Osteogenesis Imperfecta)
Chứng bệnh Bất toàn trong Tạo sinh xương (Osteogenesis Imperfecta)
Các biện pháp trước mắt để làm giảm nồng độ 3-MCPD trong sản phẩm nước tương chế biến bằng phương pháp thuỷ phân
Cúm lợn và những điều cần biết
Cúm lợn: Hướng dẫn thực hành và Tài nguyên thông tin dành cho bác sĩ lâm sàng
Cần phải tập trung vào việc khử trùng môi trường, nguồn nước uống và sinh hoạt
Di sản của chiến tranh: Thêm bằng chứng về mối quan hệ giữa chất độc Da cam và dị tật bẩm sinh
Dinh dưỡng và tuổi Vị thành niên
Dịch cúm chim ở gia cầm - Vấn đề cần nhìn lại - Nguyễn Đình Nguyên
Dịch Tả có phải do ăn mắm tôm?
Giải pháp nào cho vấn đề "Tiền mất tật mang"?
Giải pháp nào cho vấn đề “Tiền mất tật mang”? - Nguyễn Đình Nguyên
HIỆN TƯỢNG “THỤT DẦU”
Hướng dẫn an toàn thực phẩm trong gia đình
Hướng dẫn việc tìm kiếm thông tin sức khoẻ trên hệ thống thông tin liên mạng (internet)
Hướng dẫn việc tìm kiếm thông tin sức khoẻ trên hệ thống thông tin liên mạng (internet) - BS Nguyễn Đình Nguyên (Úc)
Khiêu vũ và chóng mặt
Khoa học thiếu thông tin và thông tin thiếu khoa học
Lentine và sức khỏe con người
Lạm bàn về chuyện quản lý dược phẩm - Nguyễn Đình Nguyên
Lợi ích của bũa ăn điểm tâm sáng - BS Nguyễn Đình Nguyên
Mập mới khỏe: Sai lầm từ quan niệm
Một số câu hỏi thông thường của bệnh tiêu chảy do Tả
NGUYEN DINH NGUYEN
Ngộ độc (nước) củ dền - nỗi oan thị kính
Nhân hai trường hợp tử vong do tiêm kháng sinh loại ceftriaxone tại BV Đa khoa Tây ninh
Phân tích cấu trúc di truyền DNA: ứng dụng trong Y pháp nhận dạng - BS NGUYỄN ĐÌNH NGUYÊN
Phương pháp chuẩn để kiểm định 3-MCPD trong nước tương và các sản phẩm nước tương có gia hương vị hoặc các nước chấm làm từ đậu nành ở New Zeland - Nguyễn Đình Nguyên
Phản hồi của Nguyễn Đình Nguyên về ý kiến của Phạm Văn Linh “Đâu phải là thiếu cơ sở khoa học”
Sữa và Nuôi dưỡng trẻ em bằng sữa
Tai biến hôn mê sau gây tê kết hợp tuỷ sống-ngoài màng cứng: Một báo cáo lâm sàng đầu tiên trên thế giới
Tai biến liệt mặt sau một phẫu thuật có gây mê
Thuốc rẻ cho người nghèo
Thông báo khẩn cấp của FDA đối với người tiêu dùng ở Mỹ về sản phẩm kem đánh răng nhập khẩu từ Trung quốc - Nguyễn Đình Nguyên
Tranh luận giữa nhà khoa học hàng đầu Việt Nam và Mỹ
Tác dụng của chiếc Khẩu trang I
Tác dụng của chiếc Khẩu trang II
Tác dụng của chiếc Khẩu trang III
Tại sao bệnh Cúm không thanh toán được mà cũng không chữa được?
Tản mạn về về bài viết “Không được tuỳ tiện phát ngôn tiêu cực về chống dịch tiêu chảy” của tác giả Nguyễn Văn Dũng
Ung thư tuyến tiền liệt làm tăng nguy cơ gãy xương - BS Nguyễn Đình Nguyên
Vaccine phòng chống cúm gia cầm A(H5N1) ở người, hứa hẹn?
Vài nét về Vi rút Cúm lợn (heo) (Swine influenza virus)
Vàng nhân não: Biến chứng nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, nhưng có thể phòng ngừa được
Vì  sức khỏe người dân hay vì  sợ dư luận?
Vắc-xin kết hợp ngừa đa bệnh MMR-II: tiêm dưới da hay tiêm bắp
Về Bộ chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi
Về quyết định “Hướng dẫn xử lý tiêu hủy mắm tôm ô nhiễm mầm bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm” của Bộ Y tế
Về đợt dịch Tả: “Quan cần nhưng dân chưa vội”, nhưng “xin đừng vội trách đa đa”
Đo thân nhiệt (nhiệt độ) cho trẻ- thiết bị hiện đại có phải lúc nào cũng hữu ích? - BS Nguyễn Đình Nguyên
Đu đủ và thai nghén_ sự thật hay truyền thuyết?
Đu đủ và thai nghén_ sự thật hay truyền thuyết? - BS Nguyễn Đình Nguyên
Đánh giá nguy cơ tác hại của thành phần 3-MCPD trong thực phẩm lên sức khoẻ con người
Đã tìm ra thêm một phương thức điều trị cúm A H5N1 ở người?
Định mức 3-MCPD an toàn nào được đặt ra cho sản phẩm nước tương?
Đổi tên “Cúm Heo”, thương thay thân phận Con Gà!


Trang nhiều tác giả
Trang riêng của Lê Ngọc Dũng
Trang riêng của Lương Lễ Hoàng
Trang riêng của Nguyễn Bảo Trung
Trang riêng của Nguyễn Hoài Nam
Trang riêng của Nguyễn Hữu Đức
Trang riêng của Nguyễn Văn Tuấn
Trang riêng của Nguyễn Ý Đức
Trang riêng của Nguyễn Đình Nguyên
Trang riêng của Phan Xuân Trung
Trang riêng của Đỗ Hồng Ngọc
Trang riêng của Đỗ Minh Tuấn