NGUYỄN ĐÌNH NGUYÊN

Thuốc rẻ cho người nghèo

Nguyễn Đình Nguyên

Bài đã đăng trên Tuổi trẻ 29/12/2010

Vừa mới đây xảy ra sự kiện công ty dược F Hoffmann - La Roche AG (Roche), Thụy sĩ khiếu nại công ty dược Nanogen của Việt nam về việc vi phạm bản quyền sản xuất thuốc điều trị viêm gan siêu vi C, một sản phẩm mới của Nanogen có tên là Pegnano. Không đề cập đến việc có hay không vi phạm sở hữu bản quyền dược phẩm, một vấn đề được đặt ra từ sự kiện này là có một số ý kiến cho rằng vì lợi ích của người nghèo, các công ty dược địa phương có thể sản xuất các loại thuốc phiên bản (generic drugs) theo nguyên mẫu công thức của các thuốc gốc trong thời gian còn bản quyền, nhằm phục vụ số đông bệnh nhân. Đó cũng là nội dung được đề cập trong bài viết này.

Một vấn đề toàn cầu mà nhân loại đang phải đối mặt đó là bệnh tật gắn liền với sự nghèo đói. Các nước thứ ba có lượng dân số đông nhất trên thế giới  mà cũng là vùng dịch tể của các bệnh dịch nghiêm trọng như HIV/AIDS, sốt rét, lao, viêm gan siêu vi v..v..thế nhưng lại không thể có đủ thuốc để điều trị cho người bệnh. Hầu hết các thuốc đặc trị cho các bệnh hiểm nghèo này là do các đại công ty dược của các nước giàu có sản xuất, nên giá thành rất đắt đỏ, mà có thể nói là người nghèo phải chờ chết vì không có tiền mua thuốc.

Nhu cầu bức thiết này đã được đưa vào nghị trình của WTO, các nước thế giới thứ ba yêu cầu được phép chuyển giao công nghệ sản xuất các thuốc thiết yếu có bản quyền từ các công ty mẹ. Mãi đến 2003 WTO mới chuẩn y vĩnh viễn quyền hạn này cho các nước thứ ba sau 10 năm thử nghiệm với việc áp dụng tạm thời.

Theo luật mới này, WTO cho phép các nước thứ ba ngoài sản xuất, còn được nhập các thuốc phiên bản của thuốc còn bản quyền nhằm để điều trị các bệnh nghiêm trọng hoặc các đợt dịch. Tuy nhiên, cũng theo luật định, các nước đang phát triển cần phải thông báo cho WTO các thuốc họ cần và tên các nhà sản xuất thuốc phiên bản để thông báo cho giới chức trách cấp quốc gia của các công ty mẹ của thuốc có bản quyền.

Rào cản này được tháo dỡ được coi như là một cái phao cứu mạng cho dân nghèo, thế nhưng họ lại phải đối mặt với một rào cản khác đó là hiệp định thương mại song phương và trong khu vực, mà trong hiệp định này có quy định về việc tôn trọng sở hữu bản quyền. Do đó, giới chức trách cấp quốc gia của các nước thứ ba cần phải có những đề xuất thay đổi chính sách được áp dụng cho các trường hợp ngoại lệ.

Chẳng hạn như năm 2004, Malaysia đã ban hành một lệnh cấp quyền sử dụng của chính phủ, cho phép các công ty địa phương nhập các thuốc phiên bản điều trị HIV/AIDS từ hãng dược phẩm Cipla của Ân độ để phân phối trong các bệnh viện công. Nhờ vào lệnh đó mà đã lập tức giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS ở đây giảm đến 80%, số lượng bệnh nhân được nhận thuốc điều trị tăng hơn gấp ba lần. Ngược lại, chính phủ Malaysia cũng đã chi một khoản bù lỗ 4% tính trên giá thành của thuốc phiên bản, cho các công ty thuốc gốc hiện đang có mặt trên thị trường nội địa.

Trong trường hợp của Zimbabwe thì chính phủ ban bố tình trạng  sức khỏe khẩn cấp cho đối với vấn nạn HIV/AIDS. Đây là một trong những quy định tiên quyết cần phải được cấp giấy phép sử dụng thuốc phiên bản. Sau đó, ba công ty dược phẩm nội địa Zimbabwe được phép sản xuất các dòng thuốc phiên bản điều trị HIV/AIDS.

Như đã đề cập ở trên, một khi một quốc gia sử dụng quyền ưu tiên nhập hoặc sản xuất thuốc phiên bản của một công ty mẹ hiện đang lưu hành trong quốc gia đó thì một tỷ lệ phần trăm đền bù nhỏ được chính phủ duyệt cho công ty thuốc gốc. Tỷ lệ này dao động từ 0,5% như ở Indonesia đến 4% như Malaysia tùy theo quốc gia quy định.

Tuy nhiên, luật định mới của WTO cho phép các nước đang phát triển sử dụng dòng thuốc phiên bản cũng gây ra nhiều quan ngại đối với các quốc gia cũng như công ty sở hữu bản quyền thuốc gốc, nhất là vấn đề lạm dụng chính sách ưu tiên đó, các công ty sản xuất thuốc phiên bản tìm cách xuất khẩu sản phẩm phiên bản ra ngoài thị trường thế giới làm phá giá thuốc gốc. Điều đó gây ra thiệt hại kép cho các công ty mẹ bởi chính họ đã không những “biếu không” bản quyền mà còn mất cả một thị trường tiêu thụ do thuốc phiên bản quá rẻ mạt. Quan ngại thứ hai đối với các công ty mẹ là do thuốc phiên bản đã được sản xuất đại trà và giá thành rẻ mạt ở các nước thứ ba, nơi số lượng tiêu thụ luôn lý tưởng, nên thị trường của họ bị thu hẹp, làm cho tính cạnh tranh giữa các công ty mẹ trở nên khốc liệt hơn để được cấp phép, một trong những “thủ đoạn” đó là cạnh tranh không lành mạnh bằng cách phá giá.

Tóm lại, mỗi một con người trên trái đất có một quyền được Liên hiệp quốc công nhận đó là quyền được chữa bệnh. Tuy nhiên, do kinh tế phát triển không đồng bộ giữa các nước đã và đang phát triển, người dân nước nghèo không có thể nào được chữa bệnh với giá thuốc “cắt cổ” của các công ty dược Tây phương. Để điều chỉnh sự bất cập này, WTO đã ban bố quyết định cho phép các nước thứ ba được ưu tiên sử dụng bản quyền từ các công ty gốc để sản xuất hoặc nhập các thuốc phiên bản. Thế nhưng, chính phủ sở tại cũng như các nhà chức trách chuyên môn cần phải có một số thay đổi trong chính sách quy định các điều khoản ưu tiên về y tế, cũng như trong các ký kết hợp tác song phương nhằm tránh khỏi sự ràng buộc về mặt sở hữu bản quyền này.

 


"Ngộ độc " (nước) củ dền - nỗi oan Thị Kính - BS Nguyễn Đình Nguyên
5/6 mẫu thử nghiệm phân và thịt chó có nhiễm phẩy khuẩn Tả, rồi sao nữa?
Biểu tượng của ngành Y khoa -BS  Nguyễn Đình Nguyên
CHUỘT VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG NGHIÊN CỨU Y SINH HỌC
Chứng bệnh Bất toàn trong Tạo sinh xương (Osteogenesis Imperfecta)
Chứng bệnh Bất toàn trong Tạo sinh xương (Osteogenesis Imperfecta)
Các biện pháp trước mắt để làm giảm nồng độ 3-MCPD trong sản phẩm nước tương chế biến bằng phương pháp thuỷ phân
Cúm lợn và những điều cần biết
Cúm lợn: Hướng dẫn thực hành và Tài nguyên thông tin dành cho bác sĩ lâm sàng
Cần phải tập trung vào việc khử trùng môi trường, nguồn nước uống và sinh hoạt
Di sản của chiến tranh: Thêm bằng chứng về mối quan hệ giữa chất độc Da cam và dị tật bẩm sinh
Dinh dưỡng và tuổi Vị thành niên
Dịch cúm chim ở gia cầm - Vấn đề cần nhìn lại - Nguyễn Đình Nguyên
Dịch Tả có phải do ăn mắm tôm?
Giải pháp nào cho vấn đề "Tiền mất tật mang"?
Giải pháp nào cho vấn đề “Tiền mất tật mang”? - Nguyễn Đình Nguyên
HIỆN TƯỢNG “THỤT DẦU”
Hướng dẫn an toàn thực phẩm trong gia đình
Hướng dẫn việc tìm kiếm thông tin sức khoẻ trên hệ thống thông tin liên mạng (internet)
Hướng dẫn việc tìm kiếm thông tin sức khoẻ trên hệ thống thông tin liên mạng (internet) - BS Nguyễn Đình Nguyên (Úc)
Khiêu vũ và chóng mặt
Khoa học thiếu thông tin và thông tin thiếu khoa học
Lentine và sức khỏe con người
Lạm bàn về chuyện quản lý dược phẩm - Nguyễn Đình Nguyên
Lợi ích của bũa ăn điểm tâm sáng - BS Nguyễn Đình Nguyên
Mập mới khỏe: Sai lầm từ quan niệm
Một số câu hỏi thông thường của bệnh tiêu chảy do Tả
NGUYEN DINH NGUYEN
Ngộ độc (nước) củ dền - nỗi oan thị kính
Nhân hai trường hợp tử vong do tiêm kháng sinh loại ceftriaxone tại BV Đa khoa Tây ninh
Phân tích cấu trúc di truyền DNA: ứng dụng trong Y pháp nhận dạng - BS NGUYỄN ĐÌNH NGUYÊN
Phương pháp chuẩn để kiểm định 3-MCPD trong nước tương và các sản phẩm nước tương có gia hương vị hoặc các nước chấm làm từ đậu nành ở New Zeland - Nguyễn Đình Nguyên
Phản hồi của Nguyễn Đình Nguyên về ý kiến của Phạm Văn Linh “Đâu phải là thiếu cơ sở khoa học”
Sữa và Nuôi dưỡng trẻ em bằng sữa
Tai biến hôn mê sau gây tê kết hợp tuỷ sống-ngoài màng cứng: Một báo cáo lâm sàng đầu tiên trên thế giới
Tai biến liệt mặt sau một phẫu thuật có gây mê
Thuốc rẻ cho người nghèo
Thông báo khẩn cấp của FDA đối với người tiêu dùng ở Mỹ về sản phẩm kem đánh răng nhập khẩu từ Trung quốc - Nguyễn Đình Nguyên
Tranh luận giữa nhà khoa học hàng đầu Việt Nam và Mỹ
Tác dụng của chiếc Khẩu trang I
Tác dụng của chiếc Khẩu trang II
Tác dụng của chiếc Khẩu trang III
Tại sao bệnh Cúm không thanh toán được mà cũng không chữa được?
Tản mạn về về bài viết “Không được tuỳ tiện phát ngôn tiêu cực về chống dịch tiêu chảy” của tác giả Nguyễn Văn Dũng
Ung thư tuyến tiền liệt làm tăng nguy cơ gãy xương - BS Nguyễn Đình Nguyên
Vaccine phòng chống cúm gia cầm A(H5N1) ở người, hứa hẹn?
Vài nét về Vi rút Cúm lợn (heo) (Swine influenza virus)
Vàng nhân não: Biến chứng nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, nhưng có thể phòng ngừa được
Vì  sức khỏe người dân hay vì  sợ dư luận?
Vắc-xin kết hợp ngừa đa bệnh MMR-II: tiêm dưới da hay tiêm bắp
Về Bộ chuẩn phát triển trẻ 5 tuổi
Về quyết định “Hướng dẫn xử lý tiêu hủy mắm tôm ô nhiễm mầm bệnh tiêu chảy cấp nguy hiểm” của Bộ Y tế
Về đợt dịch Tả: “Quan cần nhưng dân chưa vội”, nhưng “xin đừng vội trách đa đa”
Đo thân nhiệt (nhiệt độ) cho trẻ- thiết bị hiện đại có phải lúc nào cũng hữu ích? - BS Nguyễn Đình Nguyên
Đu đủ và thai nghén_ sự thật hay truyền thuyết?
Đu đủ và thai nghén_ sự thật hay truyền thuyết? - BS Nguyễn Đình Nguyên
Đánh giá nguy cơ tác hại của thành phần 3-MCPD trong thực phẩm lên sức khoẻ con người
Đã tìm ra thêm một phương thức điều trị cúm A H5N1 ở người?
Định mức 3-MCPD an toàn nào được đặt ra cho sản phẩm nước tương?
Đổi tên “Cúm Heo”, thương thay thân phận Con Gà!


Trang nhiều tác giả
Trang riêng của Lê Ngọc Dũng
Trang riêng của Lương Lễ Hoàng
Trang riêng của Nguyễn Bảo Trung
Trang riêng của Nguyễn Hoài Nam
Trang riêng của Nguyễn Hữu Đức
Trang riêng của Nguyễn Văn Tuấn
Trang riêng của Nguyễn Ý Đức
Trang riêng của Nguyễn Đình Nguyên
Trang riêng của Phan Xuân Trung
Trang riêng của Đỗ Hồng Ngọc
Trang riêng của Đỗ Minh Tuấn