Ăn ít, ăn
lành mạnh để sống lâu
và sống khoẻ
Lương y VÕ HÀ
Ăn ít calori có thể giúp giảm bớt bệnh tật và tăng tuổi thọ. Tuy nhiên ăn bao nhiêu không quan trọng bằng ăn cái gì. Chế độ dinh dưỡng lành mạnh phải bao gồm nhiều rau quả, ngủ cốc thô và ít chất béo bão hoà.
Khoẻ mạnh, sống lâu luôn là mơ ước của mọi người, mọi thời đại, từ vua quan chí đến thứ dân. Do đó, đã từ lâu nhiều thầy thuốc và các nhà khoa học đã quan tâm tìm hiểu xem điều gì đã làm cho một số cộng đồng có sức khoẻ và tuổi thọ đặc biệt tốt hơn những người khác, chẳng hạn những người Hounza ở phía bắc Ấn độ và Pakistan, người Okinawa ở phía nam Nhật bản. Những cư dân ở đây không những ít bệnh tật mà còn có tuổi thọ cao. Nhiều người sống đến trên 100 tuổi. Bên cạnh lối sống gần thiên nhiên, năng vận động, một yếu tố nổi trội là họ có khẩu phần ăn kém xa với những người sống ở vùng khác. Do điều kiện kinh tế nặng về tự cung tự cấp, chế độ ăn phụ thuộc nhiều vào số thực phẩm kiếm được hàng ngày, dân ở đây thường phải ăn ít hoặc hầu như thiếu ăn!
Từ những quan sát trên, nhiều nghiên cứu đã được tiến hành trên loài vật để xác định xem việc ăn ít calori tác động như thế nào đến sức khoẻ và tuổi thọ. Một nghiên cứu[1] gần đây của Tiến sĩ Stephen Spindler và các cộng sự thuộc trường Đại học Califormia, Mỹ đã cho biết những con chuột được nuôi với khẩu phần ăn giới hạn sống lâu hơn 6 tháng so với con chuột khác. Chuột bị ung thư khi được ăn ít có tốc độ phát triển ung thư chậm hơn. Phân tách gen cũng cho thấy những con chuột già ăn ít có mẫu gen gần giống như những con chuột trẻ được ăn bình thường.
Một thí nghiệm[2] khác của Russ Hepple, một nhà sinh lý học thuộc trường Đại học Calgary, Canada cũng cho biết những con chuột già được cho ăn đầy đủ chất dinh dưỡng nhưng số lượng calori ít hơn 40% vẫn có được trọng lượng cơ bắp và chức năng cơ bắp tương đương với những con chuột trẻ thông thường.
Nhiều thí nghiệm khác nhau trên loại khỉ và chuột đều cho thấy việc ăn giảm bớt calori giúp con vật sống lâu 50% và ít trải qua những căn bệnh tuổi già so với những con vật khác. Các nhà khoa học cho rằng quy luật nầy cũng xảy ra ở con người. Hai nghiên cứu[3] tại trường Đại học Harvard cũng đưa ra kết quả giảm từ 15 đến 20% lượng calori ăn vào có thể làm giảm áp huyết, gia tăng cholesterol tốt và hạ thấp nguy cơ tử vong vì ung thư, tim mạch, đột quỵ. Hiện nay, nhiều người ở độ tuổi trung niên ở Australia đang có phong trào ăn ít để sống khoẻ hơn. Người ta tin rằng ăn ít đi khoảng 20% calori sẽ giúp tăng cường sức khoẻ và giảm những nguy cơ mắc các loại bệnh mãn tính phổ thông hiện nay như tim mạch, tiểu đường, ung thư. Có lý luận cho rằng ăn ít làm giảm bớt sự tích luỷ những gốc tự do, một yếu tố quan trọng làm hư hại tế bào. Ông Arthur Everett, 83 tuổi, Giáo sư trường Đại học Sydney là một người đã từng nghiên cứu về tác động của ăn ít calori trên chuột trên 50 năm nay. Ông nói “Ăn ít là một điều khó nhưng tôi nghỉ mọi người đều cần nên cắt giảm khẩu phần, dù chỉ 5%”. Ông khuyên “Việc ăn giảm calori nên bắt đầu sớm, ngay từ lứa tuổi teen hoặc lúc vừa trưởng thành”[4]. Những nhà khoa học ở trường Đại học Harvard cũng có những khuyến cáo tương tự khi khuyên mọi người nên ăn những thức ăn lành mạnh và nên giới hạn trong khoảng từ 1600 đến 1800 calori mỗi ngày[5].
Điều nầy đặc biệt có ý nghĩa trong xã hội hiện nay khi phần lớn các bửa ăn diễn ra ở nhà hàng, quán ăn và quá nhiều những tiệc tùng, chiêu đãi với thức ăn dư thừa luôn khuyến khích chúng ta phải ăn nhiều hơn nhu cầu thực sự. Tại nước ta, điều nầy càng đáng được quan tâm. Cuộc sống bận rộn hiện nay rõ là không còn cảnh “tháng giêng là tháng ăn chơi, tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè . . .” Tuy nhiên, nhiều nơi, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vùng mới đô thị hoá, vẫn còn tập quán thường tổ chức quá nhiều buổi họp mặt tiệc tùng với đủ thứ lý do, từ sinh nhật, thôi nôi, lễ, giỗ đến mừng thi đỗ, tăng lương, thăng chức, khao nhà mới, xe mới . . . Quan trọng hơn, khi đã thành thói quen, cảnh chè chén có thể diễn ra quanh năm suốt tháng mặc cho gia đình có thể vẫn thiếu trước hụt sau. Tệ nạn nầy không chỉ làm nghèo đất nước mà còn ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và tuổi thọ của con người.
Tuy nhiên, vẫn có ý kiến phản đối việc giảm khẩu phần. Nhiều người cho rằng ăn ít dễ dẫn đến khuynh hướng ăn kiêng làm rối loạn chế độ ăn uống, thiếu dinh dưỡng và có thể dẫn đến vô sinh. Thực ra, ăn uống phải phù hợp với lứa tuổi và nhu cầu phát triển của cơ thể. Rõ ràng là những sản phụ, những phụ nử đang nuôi con bằng sữa mẹ, những em bé đang phát triển hoặc những người suy nhược, thiếu dinh dưỡng cần phải được ăn uống đầy đủ. Ngoài ra, ăn bao nhiêu có thể không quan trọng bằng ăn cái gì. Nếu bạn ăn uống điều độ, ăn những thức ăn lành mạnh, chẳng hạn, ăn nhiều rau quả và ngủ cốc thô, ít chất béo bão hoà, ít thịt đỏ và thực phẩm công nghiệp thì không nhất thiết phải giảm ăn. Rau quả và ngủ cốc thô có nhiều chất xơ, sinh tố, chất khoáng và những chất chống oxy hoá có vai trò trung hoà những gốc tự do, giải độc, tăng cường hệ miễn dịch và làm chậm sự lão hoá. Trái lại, các loại thịt đỏ và thực phẩm công nghiệp có nhiều chất béo bão hoà và nhiều chất độc hại khác là nguyên nhân gây ra nhiều loại ung thư và bệnh tim mạch.
Cuối cùng, dù ăn với chế độ ăn nào, với thức ăn gì thì cũng không bao giờ nên ăn quá no. Trên 2500 trước nhà hiền triết Socrate đã từng khuyên “Hãy rời bàn ăn khi hãy còn muốn ăn.” Hải Thượng Lãn Ông cũng nhắc nhở :
“Muốn cho ngủ tạng được yên,
Bớt ăn mấy miếng, nhịn thèm hơn đau.”
[1] Living longer by eating less works at any age. www.boston.com
[2] Eat less, live long, healthy life. www.stararticle.com
[3] William J. Cromie. Eating less and living longer. www.news.harvard.edu/gazette
[4] Clair Weaver. Eat less, live long. www.news.com.au/dailytelegraph
[5] Eat less live longer. www.kold.com
