Hay quên không phải là tất yếu
của tuổi già
Lương y VÕ HÀ
Cho đến nay, nhiều người vẫn cho rằng hay quên, rối loạn trí nhớ là hậu quả tất yếu của tuổi già. Suy nghỉ sai làm nầy đưa đến tâm lý chấp nhận, không có biện pháp chữa chạy hoặc tập luyện hợp lý dễ dẫn đến sa sút trí tuệ khó hồi phục dược làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và là gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Não là một cơ quan quan trọng trong cơ thể luôn cần được cung cấp đầy đủ máu để nuôi dưỡng. Do tuổi tác, do sinh hoạt hoặc do chế độ ăn uống không hợp lý, các động mạch não bị xơ cứng, lượng máu đến não bị giảm đi, tế bào não bị thoái hoá hoặc hao hụt dễ dẫn suy giảm trí lực. Bệnh càng tiến triển nhanh nếu có sự phối hợp với những lần bị tai biến não hoặc những đợt làm dụng thuốc men, hút thuốc, uống rượu, căng thẳng tâm lý hoặc nhiễm độc hóa chất. Những trường hợp nầy nếu không được điều trị kịp thời dễ dẫn đến sa sút trí tuệ trầm trọng khó hồi phục được, ảnh hưởng không ít đến chất lượng cuộc sống và là gánh nặng của gia đình và xã hội.
Thực tế cho thấy nếu được điều trị kịp thời, chứng hay quên có thể chữa được hoặc ít ra cũng có thể làm chậm lại quá trình nầy để giúp người bệnh duy trì một cuộc sống tốt đẹp hơn. Liệu pháp chỉnh thể với những biện pháp tự nhiên thường mang lại những hiệu quả rất tích cực đối với căn bệnh nầy. Nếu chịu khó quan sát, chúng ta sẽ tìm thấy trong xã hội ta có không ít những cụ già trên 80 tuổi mà tinh thần vẫn còn minh mẫn. Hay quên hoặc rối loạn trí nhớ không phải là tất yếu của tuổi già. Tiến sĩ Arthur F. Kramer cho biết “Cho đến gần đây, người ta vẫn tin rằng những sự suy thoái não ở tuổi già là hoàn toàn tiêu cực và không thể thay đổi được. Quan niệm nầy không còn nữa. Người già vẫn có thể có những thay đổi tích cực qua đáp ứng với việc tập thể dục, chế độ ăn uống, sinh hoạt và những tác động tốt của môi trường.”
Vận động thân thể. Rèn luyện thân thể trong điều kiện sức khoẻ cho phép sẽ giúp cơ xương chắc khoẻ, ăn ngon ngủ tốt dễ tạo một tâm lý thoải mái nên luôn là một điều kiện quan trọng để giử gìn sức khoẻ. Vận động còn thúc đẩy khí huyết lưu thông, tăng cường chuyển hoá nên cải thiện được độ cholesterol trong máu và gia tăng tuần hoàn não. Một kết quả nghiên cứu[i] tại trường Đại học Illinois tại Urbana-Champagn, Mỹ đã được công bố ngày 20.11.2006 đã cho thấy tập thể dục có thể có tác động đảo ngược (reverse) quá trình lão hoá của não. Nghiên cứu được thực hiện bởi 2 Tiến sĩ Arthur F.Kramer và Ed Mc. Auley. Người được thí nghiệm là những người có cuộc sống tĩnh tại tuổi từ 60 đến 79 tuổi. Những người nầy được tập hợp 3 lần mỗi tuần trong thời gian 6 tháng để tham gia tập thể dục. Họ được chia làm 2 nhóm. Nhóm tập các bài tập aerobic nhẹ gần giống như đi bộ và nhóm tập các bài tập căng cơ (toning and stretching exercises). Các nhà khoa học đã quan sát, đối chiếu bộ não của những người tham gia thí nghiệm trước và sau chương trình tập thể dục qua hình ảnh được chụp bằng cộng hưởng từ. Kết quả cho thấy có sự gia tăng khối lượng não đáng kể ở những người tập aerobic so với những người chỉ tập căng cơ. Phần vỏ não trước, phần thường có sự thoái hoá liên quan đến tuổi già, là phần có sự thay đổi nhiều nhất từ những bài tập aerobic. Bác sĩ Arthur F.Kramer cho biết “Tập thể dục đúng cách có thể cải thiện chức năng của não. Thậm chí ngay cả các hoạt động nhẹ cũng rất có lợi cho não. Nó cải thiện lưu thông máu trong não và kích thích hình thành những tế bào mới”. Ông còn nói thêm”Bạn không cần phải là một người chạy marathon; bơi lội, đi xe đạp, di bộ đều là những cách thức có thể mang lại lợi ích chống lão hoá não”.
Dùng thuốc Đông y. Y học cổ truyền có nhiều loại thuốc để bổ trợ khí lực, kiện não ích trí như Nhân sâm, Hoàng kỳ, Đinh lăng, Ngũ vị tử, các loại cao động vật. Qua đối chứng lập phương, thầy thuốc sẽ đề ra các phương dược thích hợp, chủ yếu là bổ Tâm Tỳ, cải thiện tuần hoàn não trên cơ sở cân bằng giữa khí và huyết, giữa âm và dương.
Ăn uống hợp lý. Nên ăn nhiều rau quả. Rau quả là nguồn cung cấp nhiều chất xơ và những chất chống oxy hoá quan trọng để cải thiện mạch máu và ngăn chận lão hoá. Các loại cá và các loại hạt có chất béo như hạt mè, hạt hướng dương, hạt dẻ, hạt lanh, hạt điều, hạt bí có thể cung cấp nhiều acid béo omega 3, nhiều sinh tố nhóm B và các khoáng chất Mg., Se. là những vi chất quan trọng giúp điều hoà hoạt động của hệ thần kinh và cải thiện trí nhớ. Ngoài ra, thường ăn mộc nhỉ đen trong các bửa ăn hàng ngày cũng là một biện pháp giúp giải độc cơ thể, cải thiện tim mạch, nhất là tuần hoàn não.
Sinh hoạt nhóm, ngồi thiền, tập dưỡng sinh. Hơn bất cứ lứa tuổi nào khác, điều kiện tâm lý có liên quan chặt chẻ với sức khoẻ của người cao tuổi. Thường xuyên sinh hoạt nhóm, được sự quan tâm chia sẽ của người thân và bạn bè giúp người già lạc quan, vui sống, vừa tăng sức đề kháng vừa động viên người bệnh tích cực luyện tập, chữa chạy. Ngoài ra, việc tham gia ngồi thiền có ý nghĩa tích cực và trực tiếp đến việc phát triển não bộ. Những nghiên cứu của hai Tiến sĩ Richard Davidson và Kabat Zinn tại trường Đại học Wisconsin, Mỹ đã cho thấy quá trình ngồi thiền đã làm gia tăng hoạt động ở vùng não trước[ii]. Đối với loại thiền động, thí nghiệm của 2 Bác sĩ Avi Karni và Leslie Underleider cũng cho biết phần não liên quan đến động tác liên quan lớn ra hoặc dầy thêm lên. Những điều nầy cho thấy các hoạt động dưỡng sinh, ngồi thiền có kết quả rất tích cực đối với các bệnh của tuổi già, đặc biệt là cải thiện trí nhớ. Ngoài ra, những nghiên cứu về thiền còn cho thấy ngồi thiền còn làm cơ thể tiết ra serotonine và GABA (gamma-aminobutyric acid) là những chất dẫn truyền thần kinh làm giảm đi các triệu chứng thần kinh quá kích thích trong nhiều chứng bệnh của người già như cao huyết áp, mất ngủ, alzheimer, parkinson.
Thường xuyên hoạt động trí não. Giống như mọi hoạt động khác, “có làm tất có hay”, các hình thức học tập, đọc sách, báo, chơi cờ. . .có tác dụng kích hoạt các tế bào não ở vùng não tương ứng. Do đó thường xuyên tham gia hoạt động trí não có thể giúp duy trì hoạt động bình thường của bộ não.
