Bác sĩ vui tính trả lời (phần 5)
Đôi tay lắp ráp thế nào mà có thể với tới mọi chỗ trên thân mình?
Lúc tắm, không một chỗ nào trên thân thể mà bàn tay bạn không với tới để kỳ cọ! Đó là nhờ sự phối hợp ăn ý của các cơ và khớp xương (từ vai đến ngón tay có hơn 50 bắp thịt và hơn 30 khớp xương to nhở), giúp tay xoay được mọi hướng và cử động theo ý muốn con người. Để đạt sự ăn ý đó, các xương tay được chắp với nhau một cách hợp lý thành những loại khớp có ba mức cơ động khác nhau: theo đường trục, theo mặt phẳng và theo ba chiều không gian.
Các khớp xương tay
Khớp vai đảm bảo cho cơ đòn tay cơ động trong không gian ba chiều (nhờ đó mà những người múa kiếm giỏi có được những đường dao che kín người, đánh bật mọi mũi thọc của đối phương). Khớp vai rất linh hoạt. Chính vì vậy mà bạn có thể nhún vai, hạ vai xuống, ưỡn ngực hoặc so vai. Do đó, tầm với của tay được nới rộng.
Tám bắp thịt của khớp vai không khoẻ lắm nhưng rất cơ động. Nhiệm vụ chính của chúng là đưa tay ra khỏi tình trạng nghỉ, đặt nó vào một vị trí ban đầu thuận tiện để định hướng hoạt động. Bốn bắp thịt khác mạnh hơn, trong đó có cơ đen-ta là mập nhất, phủ tròn đôi vai, luôn luôn néo đầu xương cánh tay khít chặt vào khớp vai.
Khớp khuỷu cho phép tay gập duỗi trên một mặt phẳng bán nguyệt. Nếu khớp khuỷu bắt chước khớp vai, nghĩa là có thể cử động trong không gian 3 chiều, thì cẳng tay quay quanh khớp khuỷu sẽ chao đảo theo mọi hướng, làm cho tay quặt quẹo và yếu hẳn đi.
Tại sao có những hai xương cẳng tay, mà không bớt đi một xương cho gọn? Bởi vì nếu thế thì bàn tay chẳng úp sấp lật ngửa được. Nó sẽ cứng đơ, khó mà xoay nổi một cái đinh vít.
Xuống dưới nữa là khớp cổ tay, một khớp bán cầu đảm bảo cho bàn tay một khoảng cơ động khá rộng để làm việc. Tiếp theo là các khớp bản lề của các đốt ngón tay. Điều đặc biệt là ngón cái (với các bắp thịt khoẻ) lại cử động đối xứng với bốn ngón tay khác, giúp bàn tay cầm nắm chắc công cụ lao động.
Phối hợp động tác
Ở tay người, càng xuống phía đầu chi, các xương càng thon nhỏ, cử động của các khớp càng tinh vi tế nhị. Chẳng hạn, khi bạn giã cua thì khớp vai chỉ giữ tay ở điểm gốc cố định, còn cẳng tay duỗi quanh khớp khuỷu nhịp nhàng, mạnh mẽ hạ xuống giơ lên. Khi bạn viết thì vai, khớp khuỷu làm các động tác rất thô sơ, trong khi các khớp cổ tay và ngón tay cử động thật nhẹ nhàng, chính xác. Chỉ cần các khớp cổ tay, ngón tay hơi vụng về là chữ nguệch ngoạc như gà bới liền. Những người đánh đàn giỏi, những họa sĩ tài hoa đều có những ngón tay cử động cực kỳ tinh tế. Chẳng hạn như nghệ sĩ A. Cadarian, người Armenia (Liên Xô) đã khắc hoạ chân dung của 62 vị danh nhân thế giới chỉ trên một sợi tóc.
(còn tiếp)
LIST SÁCH