Tại sao quả tim cứ đập mãi, đến chết mới chịu nằm yên?
Người lao động cần một trái tim khoẻ và một mạng mạch máu thông suốt. Không có trạm bơm và hệ thống kênh mương đó thì các bắp thịt và khối óc không được tiếp máu và nuôi dưỡng để sống và làm việc. Hệ thống tuần hoàn còn là đường giao thông nối liền cơ thể với môi trường, đảm bảo trao đổi nước, các muối khoáng, các khí, đưa chất dinh dưỡng đến tận tế bào và thải chất độc ra.
Trung bình mỗi người sống 70 năm. Trong thời gian đó, tim đã đập gần 3 tỷ nhịp, lưu thông 175 triệu lít máu. Lượng máu này chứa đầy một cái hồ dài 10 km, rộng 7 km, sâu 2,5 km. Chỉ nối các mao mạch li ti lại ta đã có một đường thẳng dài 100.000 km, tức là bằng 2,5 vòng đường xích đạo.
Tuy chỉ bé bằng nắm tay, nặng chừng 1/250 trọng lượng cơ thể nhưng do được kết bằng những bắp thịt chắc nên trái tim làm việc đặc biệt dẻo dai, cần mẫn. Từ lúc ta chưa cất tiếng khóc chào đời, tim đã đập trong bụng mẹ (tim người bắt đầu đập từ ngày thứ 18 của bào thai). Và khi ta về già, tim nghỉ việc sau cùng.
-
Tim hoạt động như thế nào?
Trái tim là một tổ chức cơ vân đặc biệt, với các sợi cơ kết chặt thành một khối vững mạnh. Trái tim của phôi thai 1 tháng to hơn trái tim người lớn đến 9 lần (về thể tích tương đối) và đập 65 lần mỗi phút.
Nếu như các loại cơ vân khác chạy theo nhịp kích thích bên ngoài, dại dột tăng mãi nhịp co cơ, đến nỗi lên cơn co giật như uốn ván thì trái tim hoạt động rất độc lập, tự chủ. Nó biết tự động theo nhịp riêng của nó, không theo đuôi, bắt chước ai cả. Những cử động vừa phải không ảnh hưởng đến nhịp tim. Nếu gặp một kích thích yếu dưới ngưỡng, trái tim vẫn cứ thản nhiên, "không thèm chấp". Chỉ khi lao động nặng, khẩn trương đến mức độ nào đó, tim mới bắt đầu đập mạnh và nhanh lên để thích nghi. Phản ứng tăng nhịp tim này đạt ngay đến mức tối đa. Sau đó, dù lao động tăng thêm khối lượng, tim vẫn giữ nguyên tần số đập. Nếu kích thích mạnh quá sức chịu đựng, tim sẽ dãn ra và ngừng đập, để rồi khi thoát được kích thích, nó lại đập như thường, bất chấp sự kích thích vẫn liên tục tác động mạnh.
Máu trong cơ thể phải được lưu thông không ngừng. Vì ngừng tuần hoàn có nghĩa là chết. Thế nhưng, tim chỉ làm việc khoảng “8 giờ vàng ngọc” mỗi ngày mà thôi. Đó là vì từng phần của tim được phân công rất khoa học, luân phiên nhau làm và nghỉ. Trong một nhịp đập của tim, hai tâm nhĩ co trong 1/5 thời gian rồi dãn trong 4/5 thời gian. Hai tâm nhĩ vừa bắt đầu dãn thì hai tâm thất co trong 2/5 thời gian rồi dãn trong 3/5 thời gian. Toàn bộ trái tim dãn ra trong 2/5 thời gian.
Trái tim dạy ta bài học về nếp sống điều độ, giờ nào việc ấy, cân đối giữa lao động và nghỉ ngơi để khỏi kiệt sức, làm việc có năng suất cao lại lâu bền, không mệt mỏi. Từ nhịp đập thông minh của trái tim, ta cũng rút ra một nguyên lý: Muốn giữ sức khỏe thì phải làm chủ, giữ vững thế thăng bằng và nhịp hoạt động hài hoà của cơ thể trước những tác động của môi trường sống.
-
Tim có thể đập khi người đã chết?
Ngự y của vua Tây Ban Nha hồi thế kỷ thứ 16 là Andre Velase, người sáng lập ra khoa giải phẫu, đã bị kết tội giết người vì khi ông mổ một xác chết ra, trái tim còn đập thoi thóp.
Ngày nay, y học đã minh oan cho ông. Các nghiên cứu mới đây đã khẳng định rằng trong một số trường hợp (rất hiếm gặp), tim có thể vẫn đập sau khi cơ thể chết. Trái tim ếch bị thái nhỏ, ngâm trong dung dịch nuôi dưỡng vẫn còn co bóp một thời gian nhờ hệ thống thần kinh tự động. Từ khi khám phá ra hệ thống này, chúng ta có thể cứu sống nhiều trường hợp tim ngừng đập bằng cách xoa bóp tim. Ngoài ra, y học cũng đã tạo các máy tạo nhịp thay thế hoặc phụ lực để chỉ huy nhịp điệu co bóp của tim trong trường hợp hoạt động của tim bị trục trặc.
(còn tiếp)
LIST SÁCH