Bác sĩ vui tính trả lời (phần 39)
Khai thác những mạch nước nóng trong lòng đất để làm gì? Suối khoáng nóng có phải là nước thần không?
Lòng trái đất nóng tới vài nghìn độ, cứ đi xuống lòng đất 30 m thì nhiệt độ tăng 10 độ C. Ở vùng gần núi lửa, mạch nước phun lên nóng bỏng. Nước mưa, nước sông hồ thấm xuống đất, gặp tầng đá cháy thì được hâm lên. Vì thế mà có suối nước khoáng nóng.
Trên thế giới và ở nước ta, nhiều vùng có suối nước khoáng nóng tự nhiên. Ở bán đảo Camsatca tuyết phủ, rừng cây vẫn mọc được là nhờ nước nóng ngầm sưởi ấm. Bắc Băng dương có những giếng nước sôi dưới tảng băng, nấu chín được cả thức ăn.
Iceland là nước đầu tiên dùng hơi nước nóng trong lòng đất sưởi ấm cho người và các nhà kính trồng ngũ cốc. Nước Italia năm 1904 đã xây dựng nhà máy điện ở Soscano chạy bằng nhiệt lượng của nước mạch. Mỗi năm, nước này thu được 15.000 tấn muối từ các suối nước nóng.
Những cánh rừng taiga quanh năm băng giá ở miền Tây Xibia nằm trên một nồi hơi khổng lồ dài hàng trăm km, nước dưới đất sâu 1-3 km nóng tới 50-140 độ C. Tỉnh Tiumen có thể nhận 20 vạn mét khối nước suối nước nóng mỗi ngày. Cá chép nuôi trong nước khoáng nóng có năng suất cao kỳ lạ: 150 kg cá mỗi mét vuông. Thành phố Omxk đã chuyển sang chế độ cung cấp nhiệt bằng nước ngầm 80 độ C.
Nhà máy điện chạy bằng sức nóng trong lòng đất đầu tiên ở Liên Xô (cũ) được xây dựng trên các nguồn thủy nhiệt Pauget thuộc vùng Camsatca. Ở các thành phố mọc lên giữa rừng taiga, nước ngầm sưởi ấm nhà ở, đổ đầy các chậu tắm, bể bơi, Công nhân đến xây dựng khu kinh tế mới khỏi phải đi xa, cứ việc ở nhà mình mà điều dưỡng sức khỏe. Nhiệt năng của nước cũng được dùng để quét tuyết trên đường.
Ở vùng ven hồ Baikan, nước suối khoáng nóng sưởi các nhà kính trồng rau quả tươi, tạo điều kiện hoạt động cho một khu nghỉ mát rộng lớn vừa mọc lên gần thành phố Ulan Ude.
Nước suối khoáng nóng là một dung dịch hỗn hợp chứa nhiều chất ion hóa mạnh, các chất men và hầu hết các nguyên tố hóa học cấu thành vỏ trái đất. Việc dùng nước suối khoáng từ lòng đất phun lên để tắm và uống có thể chữa một số bệnh và tăng cường sức khỏe! Tác dụng điều trị của suối khoáng được tạo nên bởi nhiệt độ của nước, các ion, tính phóng xạ, các muối hòa tan, các kim loại và á kim, các nguyên tố vi lượng, các khí hiếm… Các loại nấm, rong li ti trong bùn suối khi đắp lên người cũng có công dụng điều trị.
Ở nước ta, dãy Trường Sơn có vết tích núi lửa, cấu tạo địa chất vùng Tây Bắc (từ hữu ngạn sông Hồng đến tả ngạn sông Đà) gồm đá núi lửa cũ như diệp thạch, sa thạch, đá vôi… Các vùng núi trước đây thụt xuống thành đồng bằng, thung lũng giữa các dãy núi trùng điệp. Các chấn động địa chất đã xảy ra, hậu quả là vỏ trái đất rạn nứt, và mạch dưới sâu phun lên thành suối nước nóng.
Thuở xưa, có thể dãy Phanxipang - Pú Luông đã kéo dài đến Nghĩa Lộ, Sơn La, Điện Biên, những vùng mà ngày nay đã thụt xuống thành những thung lũng lớn. Nơi đây là quê hương của nhiều suối khoáng nóng. Những suối nóng ở Tây Bắc nhiều không kể xiết: Gia Hội, Tú Lệ, Bản Xá, Pinh Phát, Bản Phi, Bản Vệ, Nam San, Bản Dát, Bản Ít Ong, Bản Van, Bản Peo, Mo Am… Ngay ngoại thành Hà Nội, cạnh đền thờ Kim Quy (Cổ Loa) cũng có suối nóng Miệng Ốc.
Viện Vệ sinh dịch tễ học đã thăm dò nhiều suối nước nóng về tính chất hóa lý, đặc điểm địa dư để quy hoạch khai thác nước khoáng phục vụ sức khỏe. Nước suối Kênh Gà nóng 53 độ C có clorua natri, canxi, magiê, có tác dụng kích thích tiêu hóa, lợi mật, lợi tiểu. Nước suối Mỹ Lâm nóng 62 độ C, chứa natri sunfat, cùng loại với suối Bản Khe, Bản Cò Cọi (Nghĩa Lộ). Nhân dân thường ra suối tắm ghẻ. Trâu bò uống nước suối thì béo ra (vì nước suối có lưu huỳnh diệt giun sán). Có thể dùng nước suối để xông hơi, súc miệng.
Nước suối Mơ Đá nóng 38 độ C, trong suốt, vị ngon, chứa nhiều canxi bicacbonat và sunfat, có tác dụng kích thích ăn ngon, làm nước giải khát rất tốt. Trong 43 suối nóng ở Nam Bộ, có 24 suối loại này.
Nước suối Vĩnh Hảo nóng 32-36 độ C, mỗi lít nước chứa 3 g chất khoáng, trong đó có 2,5 g natri cacbonat, 600-790 ml CO2, ngoài ra còn có fluo, clo, kali, canxi, magiê, iốt, phốt pho, sắt, nhôm, thạch tín…
Trên các vùng suối nóng đang mọc lên những khu điều dưỡng, du lịch, nghỉ mát. Trên thị trường quốc tế, bên cạnh Visy, Caclovy Vary, đã có nhiều nhãn hiệu nước khoáng Việt Nam.
(Còn tiếp)
LIST SÁCH