TRÍ THỨC KHÔNG PHẢI LÀ ANH CẠO GIẤY
PGS TS Nguyễn Hoài Nam
Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh
Có một thời
Đúng vậy, trong quá trình phát tiển của xã hội Việt Nam hiện đại đã có một thời người trí thức được coi như là một anh cạo giấy. Trong mắt cuả nhiều người, đặc biệt là một số vị chức sắc. Hình ảng người trí thức là một anh thư ký quèn, suốt ngày cần mẫn bên đống giấy tờ. Sáng đến sớm, chiều về trễ, nói năng ý tứ nhìn trước, nhìn sau v.v…và nhất là không bao giờ có ý kiến trái với suy nghĩ của thủ trưởng. Và thế là họ cứ lặng lẽ caọ giấy, lặng lẽ đồng ý, lặng lẽ sống như một bóng ma dật dờ bên cửa sổ. Cuộc đời êm đềm trôi cho đến ngày về hưu.
Công bằng mà nói cuộc sống họ cũng khá hạnh phúc, không có chông gai và chẳng có sóng gió. Gia đình có phần êm đẹp vui cả làng. Nhưng, họ đã làm cho mọi người thất vọng, không có gì đóng góp cho xã hội, cho dân tộc có chăng chỉ là nhưĩng chồng giấy cao như núi, chồng báo cáo dài dằng dặc mà họ sản xuất ra trong suốt cuộc đời để làm vưà lòng thủ trưởng.
Và câu chuyện về hình ảnh của người trí thức bao nhiêu năm rồi vẫn còn đọng mãi trong tâm trí của bao con người không dễ gì phai nhoà trong một sớm một chiều. Cho đến hôm nay, đã vào thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 mà vẫn còn nhiều nơi các vị chức sắc vẫn còn coi người trí thức như một thầy ký quèn, một tên nô bộc biết cạo giấy và biết viết báo cáo cho mình.
Nếu muốn phát triển xin đừng coi trí thức là anh cạo giấy:
Có một số cơ quan, tiêu chuẩn đầu tiên để sử dụng một người trí thức là thái độ cần mẫn, cần mẫn quá đến mức có phần giả tạo. Họ muốn lúc nào người tr1i thức cũng phải đi làm sớm và về nhà trễ, luôn có mặt khi thủ trưởng cần, coi một người kỹ sư một anh Bác sỹ giống như một người bảo vệ, một người Y công sẵn sàng gọi dạ và bảo vâng. Việc này rất nguy hiểm vì nó làm thui chột đi khả năng sáng tạo, năng lực làm việc của người tr1i thức, biến họ thành tay sai, nô lệ cho những mục đích xôi thịt và nhất là có hại cho sự phát triển của cơ quan, đơn vị và nước nhà.
Chúng ta đừng bao giờ quên rằng, người trí thức vưà là một cá thể độc lập vừa là một con người trong cộng đồng xã hội. Việc để họ tự do sáng tạo, không khống chế giờ giấc hay những ước lệ cũ kỹ lỗi thời sẽ làm cho họ thăng hoa và phát triển hết khả năng sáng tạo và làm việc của mình.
Việc quản lý về thời gian, theo chúng tôi không nên quá chặt chẽ và cũng không nên lấy đó là một tiêu chuẩn khắt khe khi đánh giá một người tr1i thức. Trong một lần thăm quan thành phố Thẩm quyến. Chúng tôi đã tiếp xúc với những bạn trí thức trẻ, họ làm việc hết việc chứ không phải hết giờ, vận dụng tối đa các phương tiện hiện đại như vi tính, Fax, điện thoại di động v.v…để làm việc, có những công việc họ không cần đến cơ quan vẫn làm việc được và một lúc họ có thể làm nhiều việc miễn là các công việc họ làm đều có hiệu quả. Tất nhiên những ông chủ tư nhân sẽ quan niệm khác với những thủ trưởng nhà nước về tiêu chí đánh giá một người trí thức. Cái mà những ông chủ tư nhân cần là hiệu quả công việc và họ những trí thức đã và sẽ mang laị cái gì cho công ty của họ và cho cả xã hội. Họ đâu cần những trí thức caọ giấy, gọi dạ bảo vâng như đối với các cơ quan nhà nước.
Chính vì vậy, một số trí thức có tâm huyết không muốn suốt đời sống trong những ước lệ cổ điển đã rời bỏ nhà nước để tìm đến những đơn vị mà ở đó họ thật sự phát huy được hết những khả năng và trí tuệ của mình để trước tiên là có được đồng lương và vị tr1i xứng đáng và hai là thoát khỏi kiếp cạo giấy. Đó là một trong những nguyên nhân căn bản làm lên làn sóng rời bỏ nhà nước của khá nhiều trí thức hiện nay. Đừng đổ tội cho họ chỉ vì đồng tiền mà vì cả cách đối xử trong cơ quan và công sở đối với người trí thức.
Vâng, muốn cho xã hội phát triển, con người đi đến ấm no hạnh phúc vai trò của người trí thức rất quan trọng và nền kinh tế hiện nay đang được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm và gọi nó là nền kinh tế trí thức. Những hiệu quả mà người trí thức mang lại là rất lớn. Vậy trong có nên chăng trong mọi nơi mọi chỗ nên quan niệm mối quan hệ giưã người trí thức với người lãnh đạo, quản lý là quan hệ cộng tác chứ không phải là quan hệ chủ tớ được che đậy dưới mọi hình thức.
