VIÊM CÁC XOANG CẠNH
MŨI
BS. NGUYỄN THỊ QUỲNH LAN
Nước ta nằm trong vùng
nhiệt đới, khí hậu quanh năm gồm 2 mùa: mưa và nắng. Điều kiện khí hậu này
làm nhiều người bị nhức đầu, sổ mũi... Người bệnh thường tự điều trị trước
khi đến bác sĩ làm bệnh chuyển sang mãn tính và kháng nhiều loại kháng sinh.
Nhức đầu không phải là triệu chứng riêng hay đặc biệt của viêm xoang mà còn
là triệu chứng của nhiều bệnh: thần kinh, nội tiết, tâm thần, cao nhãn áp,
cao huyết áp... nếu bỏ sót sẽ nguy hiểm đến tính mạng.
Trong khuôn khổ bài này,
chúng tôi xin trình bày một số triệu chứng của viêm xoang và cách phòng
bệnh.
Xoang là các hốc rỗng nằm
hai bên cạnh mũi, có chức năng làm nhẹ bớt khối xương mặt. Có hai nhóm
xoang: trước và sau.
- Nhóm xoang trước
gồm:
xoang hàm, xoang
sàng trước, xoang trán.
- Nhóm xoang sau gồm: xoang sàng sau, xoang bướm.
Các xoang cạnh mũi thông
với mũi qua một lỗ gọi là lỗ thông xoang: lỗ này vừa để dẫn lưu dịch từ
xoang ra mũi, vừa giúp thông khí tránh viêm xoang.
Viêm xoang xảy ra khi:
1. Tắc lỗ thông xoang.
·
2.
Bệnh lý từ mũi:
·
-Tiền sử viêm mũi dị ứng.
·
-
Viêm mũi mãn tính.
3. Viêm nhiễm từ răng:
đặc biệt viêm xoang do răng chủ yếu là viêm xoang hàm, do đáy xoang hàm tiếp
cận với răng 5, 6, 7 của hàm trên.
Triệu chứng của viêm
xoang
Có 2 thể chính: viêm xoang cấp và viêm xoang mãn
tính.
1. Viêm xoang cấp cho triệu chứng toàn thân và triệu
chứng mũi rầm rộ: người bệnh có thể sốt, có dấu hiệu nhiễm trùng như: môi
khô, lưỡi dơ, đắng miệng, kèm nhức đầu, đau nhức quanh ổ mắt, nặng mặt, đau
nhức vùng má; chảy nước mũi trong hoặc chảy dịch nhầy hoặc mủ ra mũi, trường
hợp chảy mủ ra mũi thì người bệnh ngửi thấy mùi hôi trong mũi, còn viêm
xoang do răng thì người bệnh ngửi thấy mùi như "cóc chết", "chuột chết"
trong mũi. Người bệnh nghẹt mũi do niêm mạc mũi phù nề hoặc do dịch xuất
tiết, do mủ quá đặc làm không khí không lưu thông qua được; có mất ngửi tạm
thời do nghẹt mũi. Khi ấn ngón tay vào vùng xoang viêm, người bệnh thấy đau
chói, cụ thể:
·
Đau
vùng má khi viêm xoang hàm.
·
Đau
góc trong trên mắt khi viêm xoang sàng.
·
Đau
đầu trong lông mày khi viêm xoang trán.
Thông thường, các triệu
chứng trên dịu xuống khi uống vài viên kháng sinh và kháng viêm làm căn bệnh
bị bỏ qua, chuyển sang thể mãn tính.
2. Viêm xoang mạn tính rất dai dẳng, khó điều trị do hay
bị bỏ sót vì không có triệu chứng ở mũi, ở xoang rõ rệt. Nhóm xoang trước
thường có triệu chứng ở mũi trước. Nhóm xoang sau hay cho triệu chứng phía
họng.
·
Bệnh
nhân viêm nhóm xoang trước hầu như không khó chịu gì cả, không nhức đầu,
không chảy nước mũi trừ những đợt hồi viêm: trong đợt có nặng đầu, chảy nước
mũi, có khi ngửi thấy hôi trong mũi. Đôi khi có mỏi mệt, có triệu chứng xa
nơi bệnh như triệu chứng của đường tiêu hóa do nuốt đờm mủ, triệu chứng của
phế quản do chất nhầy xuống họng, triệu chứng của thận, khớp do tiến trình
viêm lan tới.
·
Viêm
nhóm xoang sau không có chảy nước mũi mà bệnh nhân thường xuyên hắng giọng
do có dịch từ mũi sau rớt xuống họng, có nghẹt mũi nhưng thoáng qua, đau đầu
là chủ yếu: Đau vùng giữa đỉnh đầu, đau sâu trong ổ mắt, lan ra chẩm gáy,
đôi khi gây nôn nao, chóng mặt. Biến chứng đáng sợ nhất của viêm xoang sau
mãn tính là mờ mắt đột ngột do viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu.
Ần vào vùng xoang viêm,
có người đau nhưng không đau chói mà đau ê ẩm, có người chẳng đau gì cả.
Chính vì viêm xoang mãn
tính hầu như không có triệu chứng ở mũi, mà lại cho triệu chứng xa như mắt,
họng, tiêu hóa, phế quản nên hay bị bỏ sót. Trong khi đó viêm xoang cấp tính
lại khá dễ chịu, sẵn sàng bước qua giai đoạn viêm xoang mãn tính chỉ với vài
viên kháng sinh.
Điều trị
Tự điều trị viêm xoang là
điều không nên làm, gây nên nhiều khó khăn cho y bác sĩ điều trị.
* Đối với trẻ em, khi có
tình trạng viêm đường hô hấp trên thì nên đến các cơ sở y tế để được hướng
dẫn điều trị.
* Đối với người lớn, khi
có dấu hiệu bị cảm, có thể dùng các loại thuốc xịt mũi, xông mũi tại nhà.
Cách xông như sau:
- Mua dụng cụ xông mũi
tại nhà thuốc Tây.
- Nhỏ mũi bằng Rhinex,
2-3 giọt mỗi bên. Nên cẩn thận đối với loại thuốc nhỏ mũi này vì dùng lâu sẽ
gây tình trạng viêm mũi do thuốc, ở người cao huyết áp sẽ gây tăng huyết áp
ngay sau khi nhỏ. Vì vậy, nên dùng trong 3 ngày tại nhà, để làm thông thoáng
mũi trước khi xông.
- 15 phút sau, hỉ sạch
mũi.
- Cho 200ml nước nóng vào
trong dụng cụ xông mũi - họng kèm 4-5 giọt Melyptol (có bán tại Trung tâm
Tai Mũi Họng). Úp mũi và miệng, hít thở đều trong 10-15 phút.
Sau 3 ngày mà không hết
các triệu chứng, nên đến khám bác sĩ chuyên khoa. Tại Trung tâm Tai Mũi Họng
có trang bị bộ nội soi mũi - xoang giúp:
·
Chẩn
đoán chính xác các bệnh lý mũi xoang: bởi vì cũng có nhiều bệnh nhân nhức
đầu do cao huyết áp, nhức đầu do suy nhược thần kinh nhưng cứ tự mua và uống
những loại kháng sinh đắt tiền với hy vọng thuốc mắc thì tốt mà không biết
rằng mắc nhưng không đúng bệnh thì không tốt, mà còn có nguy cơ gây ra những
chủng vi khuẩn lờn thuốc.
·
Phẫu
thuật nội soi vừa an toàn, ít tổn thương, vừa tôn trọng chức năng mũi xoang
cho bệnh nhân, áp dụng cho những ca có chỉ định phẫu thuật.
Phòng chống
·
Đeo
khẩu trang khi đi đường, khi làm công việc nhiều bụi bặm.
·
Không đi bơi khi đang viêm mũi họng, vừa làm nặng thêm tình trạng bệnh lý
của mình, vừa lây cho nhiều người.
·
Đi
khám và điều trị sớm các biểu hiện ở mũi, họng từ đó tránh được viêm xoang
mãn tính.
