20 CÂU HỎI LIÊN QUAN ĐẾN VIÊM XOANG
Thạc sĩ PHẠM THẰNG
Viện Tai Mũi Họng Trung ương
LTS: Viêm xoang là một bệnh thường gặp và gây nhiều tranh cãi trong giới chuyên môn, nhiều trường phái Đông, Tây y... về vấn đề này. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của bác sĩ, thạc sĩ Phạm Thắng (Viện Tai Mũi Họng Trung ương) dựa theo 20 câu hỏi của bệnh nhân đặt ra được đưa lên Internet để mọi người tham khảo.
1. Hỏi: Viêm xoang có hay gặp không?
Trả lời: Hơn 37 triệu người Mỹ bị viêm xoang, ít nhất có một lần viêm xoang cấp tính, sự gia tăng của bệnh viêm xoang trong vòng 10 năm gần đây đó là do sự gia tăng ô nhiễm môi trường, sự mở rộng của các đô thị, và sự gia tăng của hiện tượng kháng kháng sinh của vi khuẩn.
2. Hỏi: Thế nào là viêm xoang?
Trả lời: Viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm màng niêm mạc lót ở trong xoang, đặc biệt là những xoang quanh mũi.
- Viêm xoang cấp: Là tình trạng viêm xoang trong một thời gian ngắn mà tình trạng viêm xoang này đáp ứng tốt với thuốc kháng sinh và thuốc chống phù nề (chủ yếu là loại có mạch làm thông mũi).
- Viêm xoang mãn tính: Được đặc trưng bởi ít nhất 4 đợt viêm xoang cấp tái phát, để điều trị loại viêm xoang này thì có thể dùng thuốc hoặc phẫu thuật.
3. Hỏi: Cái gì là dấu hiệu của viêm xoang cấp?
Trả lời: Triệu chứng bao gồm: Đau, căng ở vùng mắt, tắc mũi, chảy mũi, ngửi kém, ho. Ngoài ra còn có sốt, hơi thở hôi, đau răng, mệt mỏi. Viêm xoang cấp có thể kéo dài đến 4 tuần hoặc hơn nữa. Người ta nghi đến viêm xoang cấp khi có từ hai triệu chứng trở lên hoặc khi xuất hiện xỉ mũi đặc xanh, vàng sau một đợt cảm cúm. Trong cảm cúm thông thường thì sau 7 - 10 ngày bệnh nhân phải khá lên, đằng này lại xuất hiện xỉ mũi đặc xanh, mệt mỏi thì khi đó chắc chắn đã xảy ra một hiện tượng viêm xoang nhiễm khuẩn sau cúm.
4. Hỏi: Người ta điều trị viêm xoang cấp như thế nào?
Trả lời: Viêm xoang cấp chủ yếu phải điều trị từ 10 - 14 ngày bằng kháng sinh. Với điều trị các triệu chứng sẽ biến mất. Nhưng loại thuốc chống ngạt mũi đường uống hoặc nhỏ tại chỗ cũng được dùng làm giảm nhẹ các triệu chứng.
5. Hỏi: Cái gì là triệu chứng của viêm xoang mãn?
Trả lời: Bệnh nhân bị viêm xoang mãn tính có thể có các triệu chứng dưới đây và kéo dài trên 12 tuần:
- Nhức, căng vùng mặt.
- Tắc mũi, xỉ mũi đặc xanh.
- Thường xuyên có "khịt" dịch nước mũi từ mũi xuống họng.
- Sốt nhẹ, có thể có đau đầu, hơi thở hôi và mệt mỏi.
6. Hỏi: Có thể áp dụng tại nhà để làm giảm đau do viêm xoang?
Trả lời: Không khí ẩm và ấm có thể làm giảm phù nề xoang. Xông hơi bằng nước ấm hay nước ấm bay hơi, ví dụ như hơi nước từ 1 ấm xông hơi có thể được sử dụng. Gạc ấm đắp vào chỗ đau làm giảm đau ở mũi và xoang. Nhỏ nước muối vào mũi thì có ích và an toàn khi sử dụng ở nhà.
7. Hỏi: Hiệu quả của những thuốc nhỏ mũi mà người bệnh tự mua ở hiệu thuốc.
Trả lời: Sử dụng các thuốc nhỏ mũi và xịt mũi có thể giúp làm giảm nhẹ các triệu chứng của viêm xoang. Tuy vậy phải tuân thủ theo những hướng dẫn cụ thể trên lọ thuốc.
8. Hỏi: Bác sĩ làm thế nào để tìm ra phác đồ điều trị tốt nhất để trị viêm xoang cấp hoặc mãn?
Trả lời: Để đạt được sự lựa chọn điều trị tốt nhất bác sĩ cần phải nắm vững bệnh sử của người bệnh, các triệu chứng, sau đó họ dựa trên khám thực thể tại mũi bệnh nhân. Tại phòng khám bệnh nhân sẽ được khám tai, mũi, họng, tìm xem bệnh nhân có bị sưng ở vùng mặt, sưng mắt, dấu hiệu sưng nề vùng mắt tăng lên về sáng, khi bệnh nhân ở tư thế ngồi và ở tư thế nằm các triệu chứng lại giảm đi. Bác sĩ cũng thường ấn vào vùng xoang để tìm điểm đau. Thêm vào đó, đôi khi bác sĩ cũng gõ vào răng hàm trên để tìm nguyên nhân viêm xoang do răng.
9. Hỏi: Làm thế nào để bác sĩ xác định được phương pháp điều trị tốt nhất cho viêm xoang cấp và mãn.
Trả lời: Để có được một giải pháp điều trị tối ưu, bác sĩ cần phải nắm được quá trình mắc bệnh của bệnh nhân, cũng như là các triệu chứng mà bệnh nhân có và sau đó là thông qua khám xét trực tiếp cho người bệnh.
10. Hỏi: Người ta trông đợi gì trong quá trình khám thực thể đối với bệnh viêm xoang.
Trả lời: Tại phòng khám chuyên khoa: bệnh nhân sẽ được khám Tai Mũi Họng. Trong quá trình khám, BS sẽ ấn vào một số điểm trên mặt người bệnh, những nơi này có thể có sưng hoặc tấy đỏ, những triệu chứng này thường tăng lên về buổi sáng, khi bệnh nhân thức dậy và đi lại, thì những dấu hiệu này giảm dần. Bác sĩ cũng ấn vào một số vị trí tương ứng của xoang, xác định những điểm đau của xoang hoặc gõ vào một số răng hàm trên để xác định một viêm xoang do răng hoặc một viêm đa xoang cấp.
11. Hỏi: Bác sĩ có cần những khám nghiệm gì khác để làm cho chẩn đoán chính xác hơn không?
Trả lời: Có thể bổ sung các khám nghiệm khác để chẩn đoán: Cấy mủ, nội soi, chụp X quang bình thường, Test dị ứng, đôi khi cũng cần chụp cắt lớp của các xoang.
12. Hỏi: Thế nào là nội soi mũi?
Trả lời: Ống nội soi có thể là dụng cụ soi bằng thủy tinh, lăng kính cho phép thăm dò phía trong của hốc mũi và các hốc rỗng trong xoang. Nó cho phép chúng ta quan sát các lỗ dẫn lưu từ xoang vào mũi xem bị bít tại chỗ nào.
13. Hỏi: Tại sao phải thực hiện nội soi mũi?
Trả lời: Nội soi mũi cung cấp cho bác sĩ chuyên khoa những thông tin, hình ảnh trung thực của những đường, hành lang dẫn lưu từ xoang vào mũi, cũng như xác định những vị trí bị tắc, là nguyên nhân gây ra viêm xoang.
Đầu tiên hốc mũi của người bệnh được gây tê, người ta có thể sử dụng ống nội soi cứng hoặc mềm, sau đó được đưa vào hốc mũi để quan sát các vị trí giải phẫu của hốc mũi. Thủ thuật này được sử dụng để định vị các địa điểm bít tắc cũng như phát hiện các Polyp ẩn náu một cách kín đáo mà những khám nghiệm thông thường người ta không nhìn thấy được. Trong quá trình khám nội soi thì bác sĩ cũng tìm ra vị trí mủ chảy ra, cũng như vị trí hình thành Polyp và xác định những cấu trúc bất thường là nguyên nhân bệnh nhân bị viêm xoang tái đi tái lại.
14. Hỏi: Một quy trình điều trị như thế nào sẽ được bác sĩ đưa ra?
Trả lời: Để làm giảm phù nề (giảm ngạt mũi) bác sĩ có thể kê đơn cho bạn thuốc xịt mũi hoặc nhỏ mũi, hoặc uống để làm cho mũi bạn thông kháng sinh đặc hiệu cho loại vi khuẩn được tìm thấy trong xoang (kháng sinh không có tác dụng chống lại virus). Thuốc kháng sinh Histamin được dùng để chống lại tình trạng dị ứng. Các thuốc chống nấm có thể được dùng cho các viêm xoang do nấm.
15. Hỏi: Người ta phải kiêng gì trong thời gian điều trị hay không?
Trả lời: Không được hút thuốc lá trong thời gian điều trị (vì nó sẽ làm cho lớp lông chuyển trên niêm mạc xoang suy yếu và làm tăng xuất tiết). Rượu bia có thể làm cho mũi trở nên ngạt hơn. Người ta khuyên nên uống nhiều nước để giúp cho dịch trong xoang loãng hơn.
16. Hỏi: Khi nào thì cần mổ xoang?
Trả lời: Dịch nhầy được sản xuất ra trong cơ thể ở vùng mũi xoang hoạt động như là một dung dịch bôi trơn. Ở trong các hốc xoang các dịch nhầy này được vận chuyển thông qua màng niêm mạc, được màng niêm mạc đẩy dịch nhầy về hướng lỗ thông mũi xoang ra mũi, bằng hàng triệu lông chuyển nhỏ phía trên niêm mạc xoang. Chúng ta tưởng tượng như thảm lúa khi có gió thổi, khi quá trình viêm (có thể là do dị ứng) nó làm cho màng niêm mạc bị viêm và sưng lên làm lỗ thông mũi xoang hẹp lại, với lý do làm tắc sự chuyển động của lông chuyển. Nếu kháng sinh không có hiệu quả thì phẫu thuật xoang có thể sửa chữa được vấn đề này.
17. Hỏi: Phẫu thuật này đòi hỏi gì?
Trả lời: Mổ xoang bằng nội soi cơ bản có thể thực hiện bởi gây tê tại chỗ hoặc gây mê, và người bệnh có thể trở về hoạt động bình thường trong vòng 4 ngày và phục hồi hoàn toàn trong vòng 4 tuần.
18. Hỏi: Phẫu thuật xoang nhằm mục đích gì?
Trả lời: Phẫu thuật cần phải làm rộng lỗ tự nhiên thông từ xoang vào mũi, càng ít động chạm đến vùng lông chuyển (niêm mạc xoang) càng tốt. Các bác sĩ Tai Mũi Họng trên toàn Thế giới đã nhận thấy rằng phẫu thuật nội soi xoang là một phẫu thuật đạt hiệu quả cao trong việc phục hồi chức năng bình thường của xoang. Phẫu thuật lấy bỏ đi những vùng bít tắc và sau phẫu thuật là tạo được dòng chảy bình thường của dịch nhầy.
19. Hỏi: Biến chứng gì xảy ra khi bị viêm xoang mà không điều trị?
Trả lời: Nếu không điều trị viêm xoang thì chúng ta thường xuyên bị đau nhức, và những khó chịu khác không cần thiết. Trong một số rất ít có trường hợp bị viêm não, áp xe não, nhiễm trùng xương có thể xảy ra.
20. Hỏi: Khi bị viêm xoang thì đi điều trị ở đâu?
Trả lời: Bạn hãy đến với bác sĩ Tai Mũi Họng, người này vừa có thể điều trị cho bạn bằng thuốc hoặc phẫu thuật nếu thấy cần thiết.
