MỔ XOANG CÓ GÌ MỚI?

Thạc sĩ - Bác sĩ VÕ THANH QUANG

Viện Tai Mũi Họng TW

Các biểu hiện của mũi xoang là lý do đến khám nhiều nhất tại các phòng khám Tai Mũi Họng. Bản thân bệnh viêm xoang hiếm khi làm chết người nhưng gây cho bệnh nhân nhiều khó chịu và phiền phức. Người bệnh lúc nào cũng trong trạng thái "sụt xịt" thường xuyên, ngạt tắc mũi, xì mũi mủ, đau đầu, khả năng lao động trí óc giảm sút. Điều trị viêm xoang thường dai dẳng, khó dứt điểm và dễ tái phát.

Kỹ thuật mổ xoang qua nội soi ra đời năm 1978 được coi là một tiến bộ lớn trong điều trị ngoại khoa các viêm xoang.

1. Xoang nằm ở đâu?

Các xoang mặt là những hốc rỗng, nằm trong khối xương sọ - mặt, len lỏi giữa những cấu trúc rất quan trọng của cơ thể, được chia thành hai nhóm lớn:

- Nhóm các xoang trước: Có hai xoang hàm (dân gian quen gọi là xoang má) nằm trong xương hàm trên, chiều cao từ chân răng nanh đến bờ dưới ổ mắt, hai xoang trán nằm trong xương trán, ngay phía trước thùy trán của não và các xoang sàng trước gồm nhiều hốc xoang nhỏ nằm sát vùng đáy não.

- Nhóm các xoang sau: Gồm các xoang sàng sau và xoang bướm, cũng nằm ngay sát mặt dưới của bộ não.

2. Tại sao xoang bị viêm

Tất cả các xoang đều có đường thông tự nhiên (lỗ thông xoang) dẫn các chất xuất tiết ra hốc mũi. Bên trong xoang được phủ một lớp niêm mạc tiết nhầy và các tế bào có lông chuyển. Chính nhờ chất nhầy và những tế bào lông chuyển này mà vi khuẩn và bụi bẩn trong xoang được tống ra ngoài hốc mũi qua các lỗ thông xoang. Khi các lỗ này bị tắc, vi khuẩn và xuất tiết sẽ ứ đọng trong xoang và gây nên viêm xoang. Việc chữa trị các trường hợp viêm xoang mạn tính lâu ngày rất khó khăn, thường khi dùng thuốc, bệnh có vẻ tạm đỡ nhưng thực ra vẫn ngấm ngầm phát triển ngày càng nặng, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống của người bệnh, đôi khi còn gây nên những biến chứng nguy hiểm.

3. Có gì mới trong kỹ thuật mổ xoang?

Cách đây hơn 100 năm, vào năm 1893, hai nhà phẫu thuật người Mỹ (Gioóc giơ Cat - doen) và Pháp (Hen - ri Luc) đã cho ra đời kỹ thuật mổ và điều trị bệnh viêm xoang hàm mạn tính. Người ta rạch niêm mạc rãnh môi - lợi hàm trên dài quãng 4cm, bóc tách và lật toàn bộ da vùng má lên, dùng đục đục mở mặt trước để vào xoang hàm rồi nạo lấy bỏ hết toàn bộ niêm mạc, cả phần bệnh và phần lành.

Sau đó phẫu thuật được mở rộng ra nạo các xoang sàng, trán và xoang bướm. Cách mổ này có ưu điểm là giải quyết được tình trạng viêm nhiễm trước mắt tương đối triệt để, nhưng do đã lấy hết niêm mạc xoang, nên về lâu dài gây nên rối loạn chức năng mũi xoang, làm cho tỷ lệ tái phát cao. Đồng thời người bệnh phải trải qua 1 cuộc mổ tương đối nặng nề.

Tới năm 1978, Met-xet-cling-giơ người Áo và Te-ri-ê (người Thụy Sĩ) thực hiện một kỹ thuật mổ xoang mới, sử dụng các thiết bị quang học hiện đại, đó là phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang. Phẫu thuật này, như tên gọi, dựa trên cơ sở tôn trọng tối đa chức năng sinh lý của hệ niêm mạc xoang, chỉ loại bỏ phần niêm mạc hỏng hoàn toàn, đồng thời mở rộng các lỗ thông xoang vốn đã bị tắc nghẽn, làm cho các chất xuất tiết và mủ trong xoang tự dẫn ra hốc mũi dễ dàng, tạo điều kiện cho sự phục hồi nội soi xoang nhằm làm cho xoang từ bị bệnh trở lại bình thường, mang tính bảo tồn và "xây dựng" chứ không phá bỏ. Phẫu thuật được thực hiện với các ống thủy tinh quang học ánh sáng lạnh (ống nội soi) và dụng cụ vi phẫu thuật qua lỗ mũi nên phẫu thuật viên có thể nhìn được vùng mổ sâu trong xoang rất rõ ràng, chính xác. Đối với bệnh nhân, có thể nói đây là một cuộc mổ "không dao", không sẹo, mất máu ít, giảm được rất nhiều đau đớn, phiền hà sau mổ và chỉ cần nằm viện 2-3 ngày. Cách mổ mới này đòi hỏi phải có các trang thiết bị hiện đại, đắt tiền và thầy thuốc nhiều kinh nghiệm để tránh những tai biến nguy hiểm có thể xảy ra khi mổ. Đây là phương pháp được chỉ định rộng rãi và ngày càng được sử dụng nhiều hơn ở những nước phát triển.

Tuy nhiên, cần nhắc lại rằng, mặc dù là xu thế của thời đại, được áp dụng không chỉ trong tai mũi họng, mà còn nhiều trong chuyên khoa khác (ngoại tiêu hóa, sản phụ khoa, khớp...), phẫu thuật nội soi vẫn không thể thay thế được hoàn toàn phương pháp mổ xoang kinh điển trong những trường hợp đặc biệt.

4. Khi nào cần mổ nội soi xoang?

Hầu hết các trường hợp bị viêm xoang kéo dài, đã dùng đúng thuốc, đúng cách mà không đỡ, các trường hợp viêm xoang nặng, có thịt thừa (pô líp) trong mũi, chảy máu mũi bị đi lại nhiều lần... đều có thể mổ nội soi xoang.

Có thể nói, phẫu thuật nội soi là vũ khí mới của thầy thuốc tai mũi họng để chiến đấu với bệnh viêm xoang, đồng thời là niềm hy vọng của những người bệnh "lai rai như...tai mũi họng".