Cảnh báo về tác dụng phụ của corticoid trên mắt
Tác giả : LÊ THỊ THANH XUYÊN (Phó Giám đốc BV. Mắt TPHCM)
Rất nhiều người bị đỏ mắt có thói quen ra nhà thuốc mua các loại thuốc để tự điều trị. Những thuốc này thường chứa corticoid, có tác dụng giảm đỏ mắt rất nhanh, nhưng bên cạnh đó cũng gây những tác dụng phụ rất nguy hiểm, nếu sử dụng lâu dài có thể gây đục thủy tinh thể, thậm chí mù mắt vĩnh viễn.
Biến chứng do lạm dụng corticoid trong nhãn khoa
Ðã có rất nhiều bài viết nói về tác dụng phụ của corticoid khi dùng không đúng chỉ định, tuy nhiên việc lạm dụng corticoid dẫn đến những biến chứng tai hại vẫn xuất hiện rất thường xuyên. Về lĩnh vực nhãn khoa, tác dụng phụ của corticoid sẽ kéo dài rất lâu sau khi ngưng thuốc, thậm chí không có khả năng hồi phục. Xin dẫn chứng một trường hợp điển hình mà chúng tôi vừa tiếp nhận ở khoa Mắt Nhi, Bệnh viện Mắt TPHCM.
Ðó là một bệnh nhi 9 tuổi vào viện với lý do mờ mắt. Khi thăm hỏi bệnh sử thì được biết cách đây 2 năm, mắt bé hay bị đỏ, ngứa và mẹ bé tự mua thuốc nhỏ mắt điều trị cho con (thành phần thuốc có chứa một loại kháng sinh và corticoid). Sau khi nhỏ thì thấy rất hiệu quả, mắt bé không đỏ nữa và bớt ngứa. Thế là từ đó trở đi, mẹ bé cứ dùng loại thuốc nhỏ này mỗi khi mắt bé bị đỏ. Tổng cộng chị đã sử dụng khoảng 10 chai thuốc nhỏ mắt nói trên. Dần dần mắt bé mờ đi, chị tiếp tục dùng thuốc trên nhưng không thấy bớt nên dẫn cháu đi khám. Tại bệnh viện, bác sĩ đã khám và phát hiện: Cả hai mắt bé đều bị viêm kết mạc dị ứng; Mắt phải đục thủy tinh thể hoàn toàn, nhãn áp 29mmHg, thị lực còn bóng bàn tay, lõm gai rộng trên siêu âm; Mắt trái đục thủy tinh thể bao sau, nhãn áp 32mmHg, thị lực 5/10 kèm theo lõm gai 6/10 khi soi đáy mắt. Khi chúng tôi cho bé đo thị trường thì thấy bé bị mất thị trường thái dương ngoài.
Ðây là bệnh cảnh điển hình của việc lạm dụng thuốc nhỏ mắt có chứa corticoid kéo dài mà không có sự chỉ định hay theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.
Những lưu ý khi sử dụng thuốc nhỏ mắt có chứa corticoid
Corticoid thuộc nhóm steroid, là chất kháng viêm rất mạnh, dùng đúng chỉ định sẽ đem lại kết quả rất tốt trong điều trị. Nếu phải nhỏ trong một thời gian dài, nhất thiết phải có sự theo dõi của bác sĩ. Còn sử dụng corticoid không đúng chỉ định sẽ gây biến chứng rất nghiêm trọng. Trường hợp bệnh nhân bị viêm loét giác mạc do nấm hay Herpes, nếu nhỏ corticoid sẽ làm bệnh bùng phát và nặng thêm, gây biến chứng thủng giác mạc. Trong trường hợp sử dụng kéo dài sẽ gây đục thủy tinh thể (cườm khô) và tăng nhãn áp (cườm nước) dẫn đến giảm thị lực, thậm chí mù mắt vĩnh viễn.
Ðể tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra, khi mắt bạn bị đỏ, cần đến bác sĩ chuyên khoa ngay để được khám, chẩn đoán chính xác và cho thuốc đúng bệnh. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc nhỏ mắt, nhất là loại chứa corticoid với những tên thương mại như Polydexa, Neodex, Polydecaron, Dexacol...
Nếu bác sĩ có kê toa cho dùng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid thì việc tái khám là bắt buộc, vì khi tái khám bác sĩ sẽ đánh giá lại tình trạng bệnh và có chỉ định tiếp theo. Không nên tự ý dùng toa thuốc cũ nhỏ liên tục vì sẽ gây tình trạng lạm dụng thuốc và để lại nhiều hậu quả nặng nề.
Ý thức được tầm quan trọng của đôi mắt, đồng thời nâng cao sự hiểu biết trong việc sử dụng thuốc, nhất là thuốc nhỏ mắt là điều rất cần thiết nhằm bảo vệ món quà quý giá mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người.
