BỆNH SUY TIM THẾ KỶ XXI

(Tiếp theo và hết)

TS. TRẨN ĐỨC TUÂN, ĐHYD TPHCM

Biên dịch & tổng hợp

 

Đánh giá tiên lượng qua các thông số lâm sàng sau đây

1. Căn nguyên của bệnh tim

Có thể ảnh hưởng đến tiên lượng: chẳng hạn như có thể khỏi bệnh hoàn toàn trong trường hợp viêm cơ tim, bệnh cơ tim sau sinh. Có lẽ bệnh tim do thiếu máu cục bộ là bệnh cảnh có tiên lượng xấu hơn.

2. Diễn biến lâm sàng

Tình trạng suy tim ổn định là điều kiện đánh giá bệnh có tiên lượng tốt. Ngược lại nếu có dấu hiệu ngựa phi (galop) hay dấu hiệu suy thất phải hoặc thất trái, bệnh nhân thường xuyên có tình trạng mất bù khiến phải nằm viện, khó lòng cai thuốc gây tăng co cơ (inotrope positif) cũng là những yếu tố có tiên lượng xấu.

Các thông số khác

Vai trò giới t ính và chủng tộc cũng chưa rõ lắm, những cuộc thử nghiệm điều trị với quy mô lớn đều chủ yếu là thực hiện trên người da trắng. Suy tim dường như có tiên lượng xấu đối với người Mỹ da đen.

Thông số huyết học

- Khả năng tống xuất của thất trái < 28%, có tỷ lệ tử vong là 22%.

- Trong khi đó nếu phân xuất tống máu của thất trái > 28% thì tỷ lệ tử vong là 13%. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân nào có tỷ lệ tống xuất < 25% thì việc đánh giá tiên lượng trở nên mất giá trị dự báo.

- Mức độ giãn thất trái: được xác định qua chụp X quang phổi để đo chỉ số tim - lồng ngực, nhất là đường kính cuối tâm trương của thất trái trên siêu âm tim. Chỉ số tim lồng ngực > 0,55 hoặc đường kính thất trái cuối tâm trương > 80mm là dấu báo tiên lượng xấu.

- Thông số huyết động học

Tiên lượng xấu khi: áp lực mao mạch > 20mmHg hay chỉ số tim - lồng ngực <2,51/min/m2. Áp lực mao mạch > 16mmHg sau khi đã điều trị. Huyết áp tâm thu thấp, huyết áp cuối tâm trương của thất trái và áp lực phổi cao, thể tích phụt tâm thu thất.

- Đánh giá chức năng theo 4 giai đoạn:   

Theo phân loại của Hiệp Hội Tim mạch New York.

Giai đoạn 1: Bệnh nhân có bệnh tim nhưng không bị giới hạn hoạt động thể lực bình thường.

Giai đoạn 2: Bệnh tim dẫn đến giới hạn kín đáo hoạt động thể lực khi gắng sức như: mệt, khó thở, đánh trống ngực sau khi lên cầu thang... và không thấy triệu chứng xuất hiện khi nghỉ ngơi.

Giai đoạn 3: Bệnh tim làm giới hạn rõ hoạt động thể lực bình thường, dễ bị mệt, khó thở, đánh trống ngực sau khi làm việc nhẹ và không xuất hiện triệu chứng khi nghỉ ngơi.

Giai đoạn 4: Mọi hoạt động thể lực dù nhẹ đến đâu cũng gây cho bệnh nhân khó thở, mệt mỏi và các dấu hiệu này xuất hiện ngay cả khi bệnh nhân nghỉ nơi. Bệnh nhân thuộc giai đoạn này thì tiên lượng xấu nhất, tỷ lệ tử vong > 50%/năm.

Thông số sinh học

Hormon thần kinh nội tiết (neuron homon)

- Tăng noradrenalin trong huyết tương là dấu hiệu báo bệnh nặng, khi hàm lượng noradrenalin > 900pg/mol: tiên lượng không tốt.

- Trong suy tim vừa phải, hàm lượng ANF atrial natriuretic factor) > 124pg/mol có liên quan đến mức độ tử vong cao.

- Ngoài ra còn có một số hormon khác cũng có giá trị tiên lượng như: endothelin và tiền chất của nó, pro-ANF (tiền chất của ANF), BNP (brain natriuretic peptide) hay adrenomedulle, việc xác định hàm lượng này có thể làm được đối với mọi bệnh nhân nhưng hiện nay ít có phòng xét nghiệm nào thực hiện được các xét nghiệm này.

Giảm natri - máu cũng là yếu tố xấu và có liên quan đến sự kích hoạt hệ renin - angiotensin.

Rối loạn nhịp

- Đo điện tim trong 24/24 giờ (Holter) cho thấy có mất nhịp thất trong trường hợp suy tim: ngoại tâm thu thất cũng thường gặp và khoảng 50% bệnh nhân suy tim có nhịp nhanh thất.          

- Khảo sát điện sinh lý : ít có giá trị trên bệnh nhân suy tim.

Chiến lược điều trị

Trong thập niên 70, việc điều trị suy tim chỉ giới hạn ở thuốc lợi tiểu và digital. Ngày nay, việc sử dụng các loại thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE), kế đến là thuốc chẹn-bêta đã làm nên cuộc cách mạng trong điều trị.

1. Vấn đề dự phòng

Nên cân thường xuyên để kiểm tra trọng lượng cơ thể có lên cân hay không, nếu lên từ 2 - 3 kg, đặc biệt là lên cân quá nhanh thì nên nhanh chóng đi khám bệnh ngay. Tăng nặng tình trạng khó thở, xuất hiện dấu hiệu khó thở khi nằm hay phù ở chân thì cũng nên đi khám ngay.   

2. Các phương thức điều trị

- Biện pháp vệ sinh dinh dưỡng.  

- Rượu: Ngưng uống các loại rượu và các thức uống có rượu. Trong trường hợp bị bệnh cơ tim giãn phải ngưng hoàn toàn rượu vì nếu bỏ được triệt để có thể cải thiện được bệnh lý ở tim.   

- Hoạt động thể lực và nghề nghiệp, không nên gắng sức (nhất là đối với các tài xế xe tải), nếu bệnh năng phải ngưng hoạt động hoàn toàn. Tuy nhiên, cũng không nên nghỉ ngơi tuyệt đối mà nên có chế độ sinh hoạt thể lực nhẹ nhàng, đều đặn phù hợp với từng lứa tuổi và tình hình bệnh lý cũng như điều kiện cho phép như: người lớn tuổi nên tập dưỡng sinh, đi bộ hơn là chạy bộ.

- Chích ngừa: Bội nhiễm phổi có thể là nguyên nhân gây mất bù vì thế nên tiêm ngừa bệnh cúm.      

3. Các thuốc cơ bản

a) Thuốc ức chế men chuyển (IEC)

Thuốc này không những cải thiện được triệu chứng mà còn kéo dài "tuổi thọ" cho bệnh nhân, làm giảm tỷ lệ tử vong, ngăn chặn diễn biến suy tim trên lâm sàng.

Gần đây trong lô nghiên cứu cho dùng lisinopril liều cao chứng tỏ được hiệu quả làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong so với nhóm cho dùng liều thấp.

b) Thuốc chẹn bêta

Từ lâu bị coi là cấm đoán, không dùng trên bệnh nhân suy tim. Ngày nay, thuốc này lại được chọn là thuốc điều trị suy tim đứng hàng thứ hai. Thuốc này dung nạp tốt và giảm bớt thời gian nằm viện và làm giảm suy tim. Nhất là làm giảm mức độ tử vong hay chết đột ngột trên những bệnh nhân có dùng IEC và lợi tiểu. Các thuốc như bisoprlol, métoprolol và carvédilol có khả năng làm giảm tỷ lệ tử vong. Hiện nay, chỉ có carvédilol là có giấy phép lưu hành tại Pháp trong điều trị suy tim giai đoạn II và III trên những bệnh nhân đã có dùng thuốc lợi tiểu và thuốc IEC. Tuy nhiên, cũng cần thận trọng lưu ý như sau:

Dùng thuốc lần đầu với liều thấp (3,125mg) và cần phải theo dõi trong vòng 3 giờ, chỉ có bác sĩ chuyên khoa tim mạch mới có quyền được tăng liều và phải tăng liều từ từ ít nhất trong vòng 15 ngày cho đến khi đạt liều tối đa là 50mg/ngày, uống ngày 2 lần.

Hiện nay việc điều trị bằng thuốc chẹn bêta không được dùng trên những bệnh nhân suy tim giai đoạn IV, không dùng trong trường hợp bệnh nhân suy thất trái không triệu chứng, không được phép dùng khi suy tim không ổn định.

c) Thuốc lợi tiểu

Nhằm chống lại tình trạng ứ nước và muối. Thuốc này có thể gây mất cân bằng nước điện giải vì vậy nên theo dõi các thông số sinh hoạc thường xuyên như: ion đồ, creatinine, uré trong máu.

d) Thuốc digital

Có hiệu quả trên những bệnh nhân bị rung nhĩ, có nhịp xoang. Thuốc digoxin cải thiện được triệu chứng, làm tăng mức dung nạp khi gắng sức và tăng khả năng tống xuất máu ở thất trái, tuy nhiên thuốc này có khuynh hướng tăng tỷ lệ tử vong do rối loạn nhịp.

e) Các loại thuốc khác

Thuốc giãn mạch, thuốc chống loạn nhịp. Thuốc chống loạn nhịp hay dùng nhất là amiodarone.

f) Thuốc chống huyết khối

4. Ghép tim.    

5. Hướng điều trị suy tim bằng liệu pháp gen (thérapie génique) vẫn còn đang trong vòng nghiên cứu và đang thử nghiệm.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bệnh mạch vành

Béo phì làm hư hại các chức năng của tim
Bệnh nhân tim không nên ngừng dùng thuốc hạ cholesterol
Bệnh động mạch vành: nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
Chăm sóc bệnh nhân suy mạch vành tại nhà
Cách chăm sóc bệnh nhân suy mạch vành tại nhà
Cơn đau thắt ngực - dấu hiệu thiếu máu nuôi tim
Cơn đau thằt ngực
Một phương pháp điều trị dự phòng nhồi máu cơ tim có kết quả cao
Nhồi máu cơ tim không còn là bệnh của người lớn tuổi
Những bệnh nguy hiểm do mỡ trong máu cao gây ra
Những điều cần biết về cholesterol máu
Phòng ngừa tai biến nhồi máu cơ tim: đâu phải chỉ có thuốc…
Phòng ngừa đột tử sau nhồi máu cơ tim
Tin mừng cho bệnh nhân bị phấn kết ðộng mạch do cholesterol
Tập luyện để tránh tái phát nhồi máu cơ tim

Bệnh huyết áp

Bệnh cao huyết áp
Bệnh cao huyết áp - BS. Nguyễn Văn Đức
Bệnh tăng huyết áp
Cao huyết áp - BS Nguyễn Thanh Sơn
Cao huyết áp và các tai biến
Cao huyết áp và điều trị nội khoa
Cách nhìn mới về số đo huyết áp
Dùng thuốc chữa bệnh cao huyết áp nên đưa con số huyết áp xuống tới mức nào?
Hiệu quả của việc điều trị kết hợp trong bệnh cao huyết áp
Hạ huyết áp
Người tăng huyết áp nên sống như thế nào
Theo dõi bệnh nhân tăng huyết áp như thế nào?
Tập thể dục ở bệnh nhân cao huyết áp
Tự đo lây huyết áp của mình có nên chăng?
Điều chỉnh lối sống để điều trị bệnh tăng huyết áp
Đánh giá hiện nay về bệnh cao huyết áp: kết quả điều trị và hiệu lực của loại thuốc

Bệnh động mạch - tĩnh mạch

Bệnh giãn tĩnh mạch nông và suy tĩnh mạch mạn tính
Bệnh giãn tĩnh mạch ở giáo viên
Bệnh lý động mạch ngoại vi cần được chẩn đoán sớm
Lợi ích của việc chẩn đoán sớm bệnh lý động mạch ngoại vi
Mổ thắt ống thông động mạch bằng nội soi lần đầu ở Việt Nam
Phát hiện và xử trí phình tách động mạch chủ
Phát minh mới giúp tìm tĩnh mạch chính xác
Vỡ phình giả động mạch do tiêm chích ma túy
Xơ vữa động mạch
Điều trị giãn tĩnh mạch không gây đau

Các bệnh tim khác

10 điều hay nhầm lẫn về bệnh tim mạch
Bệnh nhân ghép tim nhân tạo tự hành đầu tiên bị đột quỵ
Bệnh suy tim thế kỷ xxi
Bịt lỗ thông tim không cần phẫu thuật hở
Cho phép sử dụng tim nhân tạo đầu tiên
Cuộc cách mạng trong phẫu thuật tim mạch
Các loại bệnh van tim
Có thể dự phòng đột tử do bệnh tim
Hai nghiên cứu mới về bệnh tim mạch
Hen tim
Kéo dài cuộc sống cho trái tim của người chết
Lần đầu tiên đặt van tim nhân tạo không cần phẫu thuật
Máy hỗ trợ tâm thất - hy vọng mới cho bệnh nhân suy tim
Máy tạo nhịp tim mới cho bệnh nhân suy tim
Ngoại tâm thu là gì?
Những quả tim nhân tạo ở thiên niên kỷ mới
Phát hiện mới về tác dụng giảm nguy cơ ðau tim
Phình động mạch chủ bụng
Phòng đột tử do bệnh tim
Phần lớn các ca đau tim có thể dự đoán được
Phối hợp trị liệu trong tim mạch học
Testosterone có lợi có đàn ông bị suy tim
Thông tin mới về khả năng tự "sửa chữa" của tim
Tìm thấy hoóc môn có thể trị bệnh tim
Túi lưới giúp bệnh nhân lớn tim
Ðặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn
Đau tim dễ xảy ra khi trời lạnh
Đau tim và suy tim
Đánh trống ngực

Thay đổi lối sống cải thiện bệnh tim

Béo phì không gây nguy hại cho người bị suy tim
Bệnh nhân tim mạch có thể tự điều trị
Bệnh nhân tim mạch nên cẩn thận với thời tiết lạnh
Bệnh nhân tim phải cẩn thận khi dùng ibuprofen
Bệnh tim và dược thiện
Chăm sóc trẻ em có thể gây bệnh tim
Kháng sinh có thể giúp giảm nguy cơ tái phát cơn đau tim
Luyện tập giúp ngăn ngừa cơn đau tim tái phát
Lười vận động dễ bị bệnh tim mạch
Muốn có trái tim khỏe mạnh
Mê tín có thể khiến bệnh nhân tim sợ đến chết
Nhiều mỡ nội tạng dễ bị bệnh tim
Những bệnh tim mạch trong xã hội phát triển
Nên tập kiềm chế để bảo vệ trái tim
Nóng tính, bi quan có hại cho tim
Năm phương pháp phòng ngừa bệnh tim mạch
Năng vận động để ngừa đau tim khi mãn kinh
Thời hạn eo hẹp gây hại cho tim
Tập thể thao giúp tránh bệnh suy tim
Tắm hơi giúp cho tim khỏe mạnh
Uống nhiều rượu có thể bị loạn nhịp tim
Uống rượu bia vừa phải có lợi cho tim
Vitamin E rất có ích cho tim
Đi xe đạp - 'Viagra' cho các bệnh nhân tim

THƯ MỤC Y HỌC PHỔ THÔNG
Bệnh da liễu
Bệnh hệ huyết học
Bệnh hệ hô hấp
Bệnh hệ tim mach
Bệnh hệ tiêu hóa
Bệnh hệ tiết niệu
Bệnh ngoại khoa
Bệnh nhãn khoa
Bệnh nội tiết
Bệnh tai mũi họng
Bệnh thường gặp
Bệnh thần kinh
Bệnh truyền nhiễm và ký sinh
Bệnh tâm thần
Bệnh ung bướu
Da liễu - Bệnh của tóc
Da liễu - Bệnh dị ứng
Da liễu - Bệnh ngoài da
Da liễu - Chăm sóc da
Da liễu - Các vấn đề về da
Da liễu - Mụn
Hệ cơ xương khớp - Bệnh cơ và tập luyện
Hệ cơ xương khớp - Bệnh khớp và gout
Hệ cơ xương khớp - Bệnh xương và cột sống
Pháp y
Phương tiện chẩn doán
Sức khỏe du lịch
Sức khỏe sinh sản
Thẩm mỹ