TIN MỪNG CHO BỆNH NHÂN BỊ PHẤN KẾT ÐỘNG MẠCH DO CHOLESTEROL
Tác giả : BS. NGUYỄN LÂN ÐÍNH (Chuyên viên Dinh dưỡng)
TIN VUI THỨ NHẤT
Ngày 13/11/2003, theo tin từ Orlando, bang Florida, Mỹ: Thuốc hạ Cholesterol Lipitor, một biệt dược bán chạy nhất của công ty Pfizer, có thể giúp chặn đứng sự hình thành mảng phấn kết trong các động mạch bị tắc nghẽn. Kết quả của một thử nghiệm lâm sàng 18 tháng, vừa được công bố trong kỳ họp hàng năm vào trung tuần tháng 11, 2003 của Hội Tim Mỹ tại Orlando đã cho thấy: thuốc Lipitor không những chặn đứng được tiến trình phấn kết hóa động mạch vành, mà còn làm sạch được 0,4% những mảng phấn kết sẵn có ở các bệnh nhân bị tắc nghẽn động mạch vành (clogged arteries). So sánh với hiệu lực của biệt dược "đối thủ" (với liều lượng thấp hơn) là Pravachol (của công ty dược Bristol-Myers Squibb) là mảng phấn kết tăng 2,7%, thì rõ ràng Lipitor hơn hẳn. Theo BS. Steven Nissen, chủ trì công trình nghiên cứu thuộc Bệnh viện Cleveland, bang Ohio: "Chúng tôi phấn khởi đã phát hiện được một chế độ điều trị - dù là với liều gia tăng - có khả năng chặn đứng căn bệnh trong đà phát triển".
Ðây là công trình nghiên cứu đầu tiên chứng minh được một dược phẩm kê theo toa có thể chặn đứng tiến trình kết mảng phấn kết mới lên thành động mạch, thậm chí còn giúp một số bệnh nhân phục hồi về tình trạng lành mạnh. Trước nay người ta chỉ trông cậy vào một vài dược phẩm thuộc nhóm statin để trì hoãn tiến trình kết mảng phấn kết "mới" trên các động mạch vành tim. Với phát hiện mới này (dù là trên một dược phẩm cũ) cũng đủ làm các nhà nghiên cứu phấn khởi: Tuy phải dùng với liều khá mạnh nhưng họ đã có thể chặn đứng được sự phát triển của căn bệnh.
Lipitor là thuốc thuộc nhóm statin bán chạy nhất thế giới với doanh thu hàng năm lên tới 10 tỷ USD. Cơ chế tác dụng của thuốc là làm giảm các lipoprotein tỷ trọng thấp - mà người ta quen gọi là thành phần cholesterol LDL "xấu" trong máu...
Thử nghiệm lâm sàng trên 500 bệnh nhân, nhằm xác định hiệu lực của một chế độ điều trị có tính cách "tấn công" mạnh hơn: Một nhóm được cho uống 80mg Lipitor/ngày rồi so sánh với liều "vừa phải" 40mg/ngày của nhóm uống Pravachol. Nissen cho biết ông ngạc nhiên khi nhận thấy nhóm bệnh nhân uống Pravachol dù có giảm được mức LDL nhưng cũng không ngăn được tiến trình phát triển mảng phấn kết, vì vậy có thể tạm kết luận: Chỉ làm giảm được nồng độ LDL không thôi cũng chưa đủ...
Yếu tố mới phát hiện là Lipitor đã làm giảm được 36,4% hàm lượng một chất đạm nguy hiểm phản ảnh tình trạng viêm (a dangerous inflammatory protein) có tên là C-Reactive Protein, trong khi nhóm bệnh nhân uống Pravachol chỉ giảm được 5,2% hàm lượng chất này. Ðây mới chính là nhân tố quyết định hiệu lực chặn đứng tiến trình tích thành mảng phấn kết (halting plaque build-up).
Bristol-Myers cũng đang tài trợ một cuộc thử nghiệm lâm sàng riêng nhằm so sánh hiệu quả liều lượng 40mg Pravachol với liều 80mg Lipitor, để cố gắng chứng minh việc làm giảm LDL theo chuẩn mức như vậy cũng đủ phòng tránh các biến chứng tim mạch thứ phát cho những bệnh nhân đã từng phải nhập viện vì bệnh tim.
TIN VUI THỨ 2
Một yếu tố khác có thể góp phần vào việc chặn đứng mảng phấn kết, đó là khi hàm lượng cholesterol "tốt" có tỷ trọng cao HDL gia tăng.
Esperion Therapeutics Inc., một công ty kỹ thuật sinh học nhỏ ở Ann Arbor, bang Michigan (Mỹ) đã thực hiện một thử nghiệm lâm sàng nhỏ với dược phẩm mới làm tăng mức HDL, kết quả vừa công bố vào tháng 10/ 2003 cho thấy thuốc làm giảm được 4,2% các mảng phấn kết trong động mạch.
Ðây là kết quả dựa trên cơ sở một phát hiện ngẫu nhiên từ 25 năm trước tại làng Limone Sul Gardia, vùng bắc nước Ý, khi các nhà nghiên cứu nhận thấy 40 cư dân làng này dù có mức HDL thấp nhưng rất ít ai bị bệnh động mạch vành.
Qua tiến hành phân tích nhiễm sắc thể của họ, người ta mới tìm ra yếu tố giải thích hiện tượng nghịch lý trên: Tất cả những người này đều có chung một biến đổi gen trong thành phần protein HDL của họ, và điều đó khiến cho kích thước các hạt HDL của họ lớn hơn bình thường (larger-than-normal HDL particles), nhờ vậy có hiệu quả hơn trong việc dọn sạch mảng phấn kết trên thành động mạch.
Sau nhiều năm, các nhà nghiên cứu đã tổng hợp được một hình thức nhân tạo của loại protein này, kết quả đã làm sạch được các mảng phấn kết trên chuột và thỏ. Ðây là thử nghiệm lần đầu tiên trên người (Dù mới ở quy mô nhỏ) nhưng cho thấy hiệu quả an toàn. Bước đầu chất protein mới này sẽ được sử dụng để điều trị những trường hợp động mạch bị hẹp lại.
Khái niệm dùng một dung dịch "thông ống" cho động mạch vành là một bước đột phá (breakthrough) có thể đem lại những kết quả quan trọng trong lĩnh vực điều trị bệnh tim mạch.
TÓM LẠI
Cuộc trị liệu đã sử dụng hình thức nhân tạo để lập lại một dạng HDL có hiệu quả cao, là thành phần cholesterol tốt giúp phòng tránh bệnh tim mạch bằng cách làm sạch mảng phấn kết - khai thông hệ tuần hoàn trong một thời gian tương đối ngắn.
Ðây quả là niềm hy vọng lớn cho việc điều trị một căn bệnh trước nay vẫn được xem là tiến triển chậm và có tính cách mạn tính.
Chú thích ảnh: Mảng cholesterol bám ở thành mạch làm hẹp mạch máu.
